فایل ضمیمه شامل درسنامه با 5 سوال از کتاب سه سطحی زیست شناسی (3)، مبحث رفتارهای جانوران، مطابق با برنامه راهبردی آزمون 17 اردیبهشت می باشد.
این مطلب توسط نگین کیانی تهیه شده است.
* گروه پشتیبانان ویژه کانون *
همانطور که در کتاب اشاره شده است، در نوعی جیرجیرک چون جانور نر هزینه بیشتری در تولید مثل میپردازد، جفت را انتخاب میکند و در زمان تولید مثل اسپرمهای خود را درون کیسهای به همراه مواد مغذی وارد بدن جانور ماده میکند. بنابراین انجام عمل لقاح در بدن ماده صورت میگیرد. طبق کتاب درسی تنها در اسبک ماهی است که لقاح در جنس نر رخ میدهد.
نکته ترکیبی طبق شکل صفحه 117:
جیرجیرک نوعی حشره است دارای 6 پا که پاهای عقب بزرگتر هستند. دارای تنفس نایدیسی میباشد. سیستم گردش مواد باز و سامانه دفعی به نام لولههای مالپیگی دارد. در پاهای جلو در محل اولین مفصل گیرنده مکانیکی صدا دارد. دارای گیرندة نوری چشم مرکب است و لقاح داخلی داشته و اغلب تخمگذار میباشد. طبق متن کتاب سایر گزینهها صحیح میباشند.
در آزمایش، پاولف همزمان با دادن پودر گوشت به سگ گرسنه زنگی را به صدا درآورد. با تکرار این عمل سگ بین صدای زنگ و غذا ارتباط برقرار کرد به طوری که بزاق حتی بدون دریافت غذا و تنها با شنیدن صدای زنگ ترشح شد. در این آزمایش، در ابتدا صدای زنگ محرک بیاثر بود ولی وقتی با غذا (محرک طبیعی) همراه شد، بزاق ترشح گردید و صدای زنگ به یک محرک شرطی تبدیل شد.
تعریف یادگیری شرطی شدن کلاسیک:
هرگاه یک محرک بیاثر همراه با یک محرک طبیعی به جانور عرضه شود بعد از مدتی محرک بیاثر به تنهایی سبب بروز پاسخ میشود.
- مقایسه بین محرک طبیعی و محرک شرطی شده:
1. محرک طبیعی برخلاف شرطی نمیتواند پیش از بروز رفتار یادگیری باعث پاسخ جانور شود.
2. هر دو محرک شرطی و طبیعی میتوانند باعث بروز یک رفتار عریضی شوند.
3. محرک طبیعی برخلاف شرطی همواره میتواند پاسخ مناسبی در جاندار ایجاد کند.
4. هر دو محرک نوعی پاسخ ایجاد میکنند.
نکته ترکیبی:
- زمانی بکرزایی رخ میدهد که زنبور نر در کندو نباشد – گامت نر با میتوز تولید میشود – بکرزایی تولید مثل جنسی است.
هر زنبور حاصل از لقاح: قطعاً ماده هر زنبور حاصل بکرزایی: قطعاً نر است
ملکه زنبور عسل زایا و همة افراد گروه را به وجود میآورد ولی کارگر ماده نازا است. مراقبت از زادههای او را برعهده گرفته و از این طریق ژنهای خودش منتقل میگردد پس یک رفتار دگرخواهی است بر اساس انتخاب طبیعی.
رفتار گروهی مورچههای بزرگ و کوچک نوعی رفتار مشارکتی است که جهت تأمین نیاز جمعیت مورچهها انجام میگردد. در این اجتماع مورچههای بزرگتر برگ را به لانه حمل میکنند و مورچههای کوچکتر وظیفة دفاع را برعهده دارند؛ علاوه بر این مورچههای بزرگ برگها را نیز برش میدهند.
- هدف اجتماع مورچههای برگ پر: استفاده از قطعههای برگ به منظور کود برای پرورش نوعی قارچ که از آن تغذیه میکند. این برگ نوعی گیاه دو لپه است چرا که گلبرگهای منشعب داشته و پهن میباشد. در این روش دسترسی به منابع غذایی میتواند افزایش یابد.
طبق شکل مشاهده میگردد که هر دو مورچه در یک مسیر به طرف لانه حرکت میکنند.
این اجتماع مورچهها در اندازه، شکل، و کارهایی که انجام میدهند با هم تفاوت دارند.
- مورچه بدن 3-4 قسمتی ، 6 پای بندبند دارد، 2 شاخک، 2 چشم و آرواره دارد.
- هیچیک از مورچهها بالدار نیستند.
1. برخی از جانوران مثل کرم کبد و کرم لولهای دو جنسیاند و هر دو دستگاه تناسلی نر و ماده را دارند. در این جانوران به کار بردن جفت برای آنها علمی نمیباشد. با برش از بدن کرم کبد درمییابیم تخمدان نسبت به بیضه به رحم نزدیکتر است – تعداد بیضه بیشتر از تخمدان است.
رحم پیچ خوردگی زیادی داشته و قسمت بیشتر بدن را دربرمیگیرد – بیضه بالاتر از تخمدان قرار داشته و در انتهای بدن رحم پهن و گسترده شده است.
2. نمیتوان گفت همواره والد ماده انرژی بیشتری برای تولید مثل صرف میکند مثل جیرجیرک
کیسه حاوی اسپرم + مواد مغذی بخش وسیعی از وزن بدن جانور نر را تشکیل میدهد.
جیرجیرکهای ماده برای انتخاب شدن با هم رقابت میکنند.
جیرجیرک نر، مادهای را انتخاب میکند که بزرگتر است این یعنی تخمکهای بیشتری داشته و زاده بیشتری تولید میکند.
شکل صفحه 177 مربوط به جیرجیرک ماده ایست که کیسه دارای اسپرم و مواد مغذی (سفید رنگ) از جنس نر دریافت کرده است.
3. نمیتوان همواره گفت جنس نر توسط ماده ارزیابی میشود مثل جیرجیرک در مثال بالا. ولی اکثراً این کار توسط مادهها صورت میگیرد مثل پرندگان (برای نگهداری از مورچهها + تخمها) پستانداران (برای بارداری و شیردهی به نوزادان) که هزینة بیشتری میپردازند.
4. معیار برای تعیین موقعیت در زادآوری داشتن بیشترین تعداد زادههای سالم است.
