در این مطلب قصد داریم دروس 5 / 6 / 7 تاریخ یازدهم را
با هم مطالعه و بررسی کنیم.
امیدواریم مطالب بیان شده ، به شما در یادگیری بهتر ، کمک کند.
تهیه شده توسط :
امیرحسین کاروین - رتبه 97 کنکور 1401 / حقوق بهشتی
🔵امویان از خاندان قدرتمند قبیله قریش بودند.
🔵امویان در جریان فتوحات نقش پررنگی داشتند برای نمونه دو پسر ابوسفیان به نام یزید و معاویه در فتح شام نقش پررنگی داشتند و عمر بعدها حکومت این مناطق را به آنها بخشید.
🔵معاویه با تبلیغات فراوان مردم را بر علیه حضرت علی و امام حسن (ع) با خود متحد کرد او خود را خونخواه عثمان معرفی میکرد در حالی که از کمک به او روی گردانده بود.
🔵معاویه از طریق وعده حکومت شهرها و بخشش از بیت المال ، سیاستمداران زبده عصر خود مانند عمرو عاص و مغیره بن شعبه را متحد خود کرد.
🔵معاویه با خریدن و جداکردن سرداران سپاه امام حسن و همچنین سوء قصد به جان ایشان صلح را به ایشان تحمیل کرد.
🔵صلح به علت خیانت سرداران و جلوگیری از ریختن خون مسلمانان منعقد شد.
🔵اسپانیا یا اندلس توسط طارق بن زیاد و موسی بن نصیر فتح شد و مسلمانان تا جنوب فرانسه را تصرف کردند اما سرانجام در نبرد بزرگی با مسیحیان شکست خوردند و متوقف شدند.
🔵امویان با وجود محاصره چندباره موفق به فتح قسطنطنیه نشدند اما به دستور معاویه و با توسعه نیروی دریایی بر حاکمیت مطلق رومیان بر مدیترانه پایان دادند.
سیاست معاویه بر پنج اصل استوار بود :
1- استفاده از زور برای کسب قدرت
2- موروثی شدن خلافت
3- قومیتگرایی و تشدید تعصبات قبیله ای
4- تبعیض و نابرابری اقتصادی(مثل دریافت جزیه از نومسمانان)
5- ترویج تفکر جبرگرایی
عمر بن عبدالعزیز هشتمین خلیفه اموی بود که با توقف فتوحات، توقف دریافت جزیه از نومسلمانان، ممنوعیت اهانت به حضرت علی (ع) و بازگزداندن فدک به اهل بیت سعی داشت تا جریان خلافت را به ریشههایش برگرداند که این امر با مرگ او ناتمام ماند.
🔵مخالفان اصلی حکومت امویان :
1- علویان 2- موالی 3- بازماندگان خوارج
نقش امامان شیعه در پایداری اسلام حقیقی در دوران بنی امیه :
🔵امام سجاد : بیان اهداف قیام کربلا، دور کردن شیعیان از درگیریهای بی فایده،عبادت فراوان،تدوین رساله حقوق و صحیفه سجادیه
🔵امام باقر و امام صادق : مبارزه با جریانهای انحرافی، تربیت شاگردان، ایجاد مکتب اهل بیت، نهضت علمی بزرگ عباسیان از وابستگان عباس عموی پیامبر بودند و با کمک شبکه سری از داعیان در شهرهای دور از مرکز فعالیت تبلیغات میکردند.
🔵آنها نخست معایب حکومت امویان را برمیشمردند و سپس بدون نام بردن از کس خاصی مردم را به حکومت آل محمد دعوت میکردند که با این اقدام هم شیعیان را جذب خود میکردند و هم رهبر جنبش را از خطر دستگیری مصون میداشتند.
🔵پس از مرگ هشام بن عبدالملک فعالیت داعیان به شدت افزایش یافت.
🔵سرانجام ابومسلم خراسانی و سیاه جامگان مروان بن محمد و بازماندگان اموی را از میان برداشتند و ابوالعباس سفاح را به خلافت نشاندند.
🔵مسلمانان شکوه و رونق بسیاری را به سرزمین اندلس بخشیدند.
🔵مسجد جامع قرطبه و کاخ الحمرا غرناطه از شاهکارهای معماری جهان اسلام در اندلس هستند.
پس از سفاح برادرش منصور به خلافت رسید.
اقدامات مهم منصور :
1- خلع منصب عموهایش که مدعی خلافت بودند.
2- قتل ابن مقفع(روزبه ایرانی) مترجم از پهلوی به عربی
3- قتل ابومسلم
4- سرکوب قیام دو تن از علویان که به خونخواهی ابومسلم برخاسته بودند.
🔵بغداد به تقلید از تیسفون و معماری ایرانی ساخته شد.
🔵منصور، هارون الرشید و مامون قدرتمندترین خلفای عباسیان بودند.
🔵خاندان برمکی و سهل از خاندانهای ایرانی بودند که در دوران خلافت عباسیان به مناصب مهمیدست یافتند.
🔵هارون الرشید با اینکه خلافت و جان خود را مدیون یحیی پسر خالد برمکی بود ناگهان پس از 17 سال به نفوذ فراوان آنها پایان داد.
🔵فضل بن سهل و برادرش حسن بن سهل از دهقانان و زمین داران بزرگ خراسان بودند که توسط برمکیان تربیت یافته بودند.
🔵مامون با تدبیر و شمشیر ایرانیانی چون خاندان سهل و طاهر بن حسین بر برادرش امین پیروز شد.
🔵پس از آن بود که فضل بن سهل به عنوان وزیر مامون و حسن بن سهل در منصب حاکم عراق صاحب قدرت شدند.
🔵خلیفه تحت تاثیر فضل پایتخت را از بغداد به مرو منتقل کرد و لباس و پرچم سیاه را که نماد عباسیان بود به رنگ سبز تغییر داد.
🔵بزرگان عرب که از این نفوذ میترسیدند با تهدید مامون و توطئه عزل او، مامون را تحریک به قتل فضل و خانه نشین کردن برادرش کردند. پس از این اتفاق خلیفه دوباره به بغداد برگشت و جامه سیاه بر تن کرد.
🔵پس از مامون هرج و مرج خلافت را فراگرفت و سپاهی از ترکان ماورالنهر که به اسارت مسلمانان درآمده بوند به کمک فرماندهانشان که امیرالامرا نامیده میشدند اداره خلافت را در دست گرفتند.
🔵آنان خودسرانه خلیفه را عزل و نصب میکردند و حتی برخی خلفا را کشته یا کور میکردند.
🔵آل بویه و سلجوقیان معدود حکومتهایی بودند که حتی کنترل پایتخت عباسیان را نیز به دست گرفتند.
🔵اعراب مسلمان ابتدا اداره فتوحاتشان را به حاکمان محلی سپردند.
🔵پیشینه تاسیس دیوان اسلامی به زمان عمر بازمیگردد که به پیشنهاد هرمزان فرمانده اسیر ایرانی، دیوان جند را در مدینه تشکیل داد.
🔵عبدالملک مروان خط و زبان دیوان را از فارسی به عربی برگرداند.
🔵عباسیان دیوانسالاری خود را به تقلید از ساسانیان پی ریختند.
زمینههای شکوفایی علمیمسلمانان :
1- آموزههای قرآن و احادیث پیامبر
2- خروج مسلمانان از شبه جزیره عربستان و ارتباط با دستاوردهای سایر ملل
3- حضور پیروان ادیان دیگر و نیازمندی به علم کلام
4- بروز اختلافات دینی میان مسلمین
5- حمایت مادی و معنوی برخی خلفا
🔵بیت الحکمه و رصدخانه بغداد از از مراکز مهم علمیعباسیان بودند.
🔵مشهورترین مترجمان دوره عباسی : حنین بن اسحاق،اسحاق بن حنین،بنوموسی،خاندان بختیشوع
نقش امامان شیعه در خلافت عباسی :
🔵امام کاظم : تربیت شاگردان،منع مردم از همکاری با عباسیان، به دستور مهدی و هارون به زندان افکنده شد و در همانجا به شهادت رسید.
🔵امام رضا : اجبارا ولایتعهدی مأمون را پذیرفت و سپس در طوس توسط مامون کشته شد.
🔵سایر امامان: تربیت شاگردان، مقابله با تحریف مبانی دینی، حفظ تشیع و تحت مراقبت شدید جاسوسان عباسی بودند.
🔵جریان وکالت از زمان امام صادق آغاز شد.
🔵فاطمیان از شیعیان اسماعیلی مذهب بودند و یکی از نوادگان اسماعیل به نام عیدالله مهدی ان حکومت را پایهگذاری کرد.
🔵قاهره پایتخت فاطمیان بود.
🔵مستنصر خلافت فاطمیان را به اوج خود رساند و صلاح الدین ایوبی آن را منقرض کرد.
🔵فاطمیان و عباسیان دشمنی دیرینهای داشتند. فاطمیان با تصرف حجاز و ارسال داعیان به نقاط مختلف حکومت عباسی آنها را تحت فشار قرار داده بودند.
🔵حکومت عباسی با کمک مخالفان فاطمیان مثل سلجوقیان و جعلی خواندن نسب نامه فاطمیان سعی در نابودی آنها داشت.
🔵اقلیتهای مذهبی جز در زمانهای خاصی از آزادیهای مناسبی برخوردار بودند.
🔵فاطمیان عقلگرا بودند و توجه ویژهای به فلسفه و کلام داشتند. دارالعلم (حکمه) در قاهره برای مقابله با بیت الحکمه شکل گرفت. مسجد جامع ازهر، حاکم و اقمر از شاهکارهای معماری فاطمیان است.
فایل پی دی اف درسنامه در قسمت ضمیمه قرار گرفته است .
سپاس از توجه شما 🌹
