آرایه- تفاوت تضاد و تناقض
این دو آرایه معمولاً در کنکور کاربرد دارند و غالب دانش آموزان، این دو را با هم اشتباه میگیرند.
در بیت مثال، واژههای «حاضر» و «غایب» همزمان، به پدیدهای واحد نسبت داده شدهاند و به بیان دیگر، غایب، صفتِ حاضر، واقع شده است.
مثال: هرگز وجودِ حاضرِ غايب شنيدهاي من در ميان جمع و دلم جاي ديگر است
توضيح: انسانی که حاضر است نمیتواند غایب باشد؛ چون این دو صفت، متناقضاند؛ یعنی جمعشدن آنها با هم ناممکن است؛ چون هریک، وجود دیگری را نقض میکند؛
با این حال، شاعر چنان آن دو را هنرمندانه در کلام خود به کار برده است که زیبا و قانعکننده و پذیرفتنی مینماید. به این گونه کاربرد مفاهیمِ متضاد (پارادوکس) میگویند.
در بیت مثال، واژههای «حاضر» و «غایب» همزمان، به پدیدهای واحد نسبت داده شدهاند و به بیان دیگر، غایب، صفتِ حاضر، واقع شده است.
نمونههايي از تناقض دركنكورهاي سراسري
1) برنـمیآیم به تسکین دل خودکام خویش چون فلک در بی قراری دیدهام آرام خویش (هنر 99)
2) ز میـوه گـرچه در این بوستان سبکباریم همـان چـو سرو بـه آزادگـی گـرفتـاریم (ریاضی 98)
3) افـتـادگـي بـرآورد از خــاك دانــه را گردنكشي به خـاك نـشاند نـشـانـه را (رياضي 93)
هرگاه دو یا چند کلمه از نظر معنایی در تضاد باشند به آنها کلمات متضاد گفته میشود.
مثال:چون تو حاضر ميشوي من غايب از خود ميشوم بس كه حيران ميبماند وهم در سيماي تو
در اين مثال، همانطور كه ميبينيد، دو واژة «حاضر» و «غايب» در دو جملة جداگانه بهكاررفتهاند و مفهومي را كه ناقض يكديگر باشد، نساختهاند؛ بنابراين ميگوييم بيت
تضاد دارد.
1) حرص بر من دردهای نسیه را کرده است نقد صبح ناگردیده میافتم به فکر شام خویش (هنر 99)
2) پـی دیـدن خـرامـش سـر کوچهها ستادم پـی جـلوة جـمالـش در خانهها نشستم (تجربی 98)
خلاصهی مطلب:
تناقض در مفهوم ايجاد ميشود؛ يعني دو مفهومي كه يكديگر را نقض ميكنند در يك جا جمع ميشوند اما در تضاد كافي است دو واژه متضاد باشند بدون آنكه مفهومي متناقض ايجاد كنند. |
لطفا برای پربار شدن این مطلب، در همین صفحه، ابیاتی که تضاد یا تناقض دارند، مکتوب کنید تا به این صورت، ابیات بیشتری ارزیابی شوند.