سلام دوستان خوبم! امیدوارم که حالتان عالی باشد. من مهدی خداوندلو، دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رتبه 470 کنکور تجربی هستم.
در این مطلب گفتار اول(تنظیم کنندههای رشد در گیاهان) از فصل نهم(پاسخ گیاهان به محرک ها) زیست یازدهم را بررسی میکنیم. اول از همه متن کتاب را که در درس زیست شناسی بسیار مهم است را بررسی خواهیم کرد و برای درک هرچه بهتر متن کتاب (مخصوصا مطالبی را که به توضیح یک فرایند می پردازند)، انیمیشن های مرتبط را تماشا خواهیم کرد.
در ادامه به حل چند تست کنکور منتخب از این مبحث می پردازیم تا به خوبی در ذهن شما تثبیت شود.
**یادتون باشه می تونید در انتهای مطلب نظرتونو کامنت کنید. دوست دارید باز هم از این مطالب براتون تهیه کنم؟ اگر سوالی هم براتون پیش اومد حتما بپرسید تا جوابتونو بدم.
اولین آزمایش
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- به علت تجمع اکسین در سمت سایه، رشد طولی یاخته ها در این سمت بیشتر از سمت رو به نور است و در نتیجه دانه رست خم می شود.
- پژوهش های بیشتر نشان داد که انواعی از ترکیبات مشابه اکسین در گیاهان ساخته می شوند که اثرات مشابه دارند.
نکات:
- دقت کنید که داروین نمی دانست ماده ای در نوک دانه سبب فرایند نورگرایی می شود و این حقیقت پس از داروین و توسط محققان دیگری کشف شد.
- به این نکته دقت کنید که در دو طرف دانه رست تفاوتی در شدت تولید اکسین وجود ندارد. بلکه جابه جایی اکسین باعث تفاوت غلظت می شود.
نکات شکل:
- چون گندمیان و در نتیجه چمن تک لپه ای هستند، در نتیجه محل خروج ریشه و ساقه از دانه یکسان نیست!
- دقت کنید که تابش نور چه یک جانبه و چه همه جانبه باعث تولید اکسین در نوک دانه رست می شود.
محرک های رشد
قیدها:
- تنظیم کننده های محرک رشد بر اساس مقدار و محل اثر ممکن است نقش بازدارندگی داشته باشند.
نکات:
- اینکه بگوئیم هر هورمون گیاهی که نقش بازدارندگی دارد، به طور قطع یک بازدارنده ی رشد است غلط است! محرک های رشد هم می توانند بر اساس مقدار و محل اثر نقش بازدارندگی داشته باشند.
- مثلا اکسین در ساقه ی دانه رست نقش محرک را دارد. اما از جوانه جانبی (از طریق اتیلن) نقش بازدارندگی دارد.
-محرک های رشد:
-- اکسین ها، سیتوکینین ها و جیبرلین ها -> افزایش طول ساقه با اثر به سلول های ساقه
-- اکسین ها و جیبرلین ها -> باعث ریشه زایی می شوند
-- اکسین ها و جیبرلین ها -> درشت کردن میوه ها و تشکیل میوه های بدون دانه
-- اکسین ها و سیتوکینین ها -> تاثیر بر جوانه های جانبی
-- اکسین ها و جیبرلین ها -> تحریک رشد جوانه های انتهایی در نوک ساقه و سرشاخه ها
اکسین ها
نکات:
- نکته بسیار مهم! به تک واژ «ها» در اکسین ها، سیتوکینین ها و جیبرلین ها دقت کنید. -> بیش از یک نوع مولکول در هر دسته از این هورمون ها وجود دارد که البته مولکول های هر دسته مشابه هم عمل می کنند. (این مطلب در رابطه با آبسیزیک اسید، اتیلن و سالیسیلیک اسید صدق نمی کند.)
- سراسری95 -> سبب افزایش انعطاف پذیری دیواره ی یاخته می شود.
نکات ترکیبی:
- با توجه به موارد ذکر شده در رابطه با عامل نارنجی در کتاب درسی، می توان نتیجه گرفت که هورمون های گیاهی می توانند باعث بروز جهش در ژنوم یاخته ها شوند.
نکات شکل:
- اکسین کم هم قابلیت ریشه زایی دارد.
سیتوکینین ها: هورمون جوانی
نکات:
- سراسری92 -> سیتوکینین ها توانایی تشکیل ساقه از یاخته های تمایز نیافته را دارند.
شاخ و برگ های بیشتر: برهم کنش دو تنظیم کننده
نکات:
- چیرگی راسی: جوانه ی راسی -> تولید اکسین -> تحریک تولید اتیلن در جوانه های جانبی و کاهش مقدار سیتوکینین در جوانه های جانبی -> مانع رشد جوانه های جانبی
- دقت شود اکسین در جوانه های جانبی تولید نمی شود. (برخلاف اتیلن)
- اکسین یک تحریک کننده ی رشد است که همانطور که قبل تر هم گفته شد می تواند اثر بازدارندگی نیز داشته باشد که در اینجا یکی از این موارد را مشاهده کردیم.
- آبسیزیک اسید یک هورمون بازدارنده ی رشد است و می تواند نقشی مشابه با نقشی از اکسین را که الان مشاهده کردیم داشته باشد.
نکته ترکیبی:
- جوانه های روی ساقه(همان بخش خوراکی) سیب زمینی، از نوع جوانه جانبی هستند. به همین علت برای جلوگیری از رشد جوانه ها در سیب زمینی های انبار شده می توان از اکسین و آبسیزیک اسید استفاده کرد.
نکات شکل:
- مثال دیگری از برهمکنش هورمون ها:
-- اکسین کم و سیتوکینین زیاد -> در این برهمکنش سیتوکینین در ریشه زایی، نقش بازدارنده یا منفی دارد.
تست ها
- امروزه از ترکیبات موثر در نورگرایی گیاهان گندمی، در .......... استفاده می شود. (سراسری 87)
1- رشد جوانه های جانبی
2- تقویت ریشه زایی
3- حفظ تعادل آب در گیاهان
4- افزایش مدت نگهداری میوه ها
- در کشت بافت، ماده ای که به همراه اکسین تمایز کال را تحریک می کند، در کشاورزی برای .......... مورد استفاده قرار می گیرد. (سراسری 90)
1- بازدارندگی رشد جوانه های جانبی
2- افزایش مدت نگهداری میوه ها
3- درشت کردن میوه ها
4- تسهیل در برداشت مکانیکی میوه ها
**پاسخ تشریحی در PDF می باشد.
انیمیشن
جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.
امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.
صفحه اینستاگرام ما
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتوانیم ارتباطمان را با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتان باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا را بسازیم و همراهتان باشیم. برای دیدن صفحه ما روی لینک زیر کلیک کنید.
موفق باشید.
مهدی خداوندلو، دانشجو پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
