سلام :) در این مطلب قسمت اول از جمع بندی زیست جانوری برای شرکت در آزمون جامع گرداوری شده هست. در صورت داشتن سوال راجع به این مباحث، می توانید در بخش نظرات همین مطلب مطرح کنید.
ماهی ها
مثال
غضروفی: کوسه ماهی و سفره ماهی - استخوانی: اسبک ماهی و ...........
گوارش
دارای لوله گوارشی
تبادلات گازی
دارای آبشش که تبادل گاز از طریق سطوح آن، بسیار کارآمد است. جهت حرکت خون در مویرگ ها و عبور آب در طرفین تیغه های آبششی، برخلاف یکدیگر است.
گردش مواد
دارای سامانه گردش بسته و ساده و با قلب دو حفره ای
خون تیره تمام بدن با سیاهرگ شکمی از طریق سینوس سیاهرگی وارد دهلیز و سپس به بطن وارد می شود. انقباض بطن، خون تیره را از طریق مخروط سرخرگی وارد سرخرگ شکمی و به آبشش ها می فرستد. پس از تبادل گازهای تنفسی، خون روشن از طریق سرخرگ پشتی به تمام بدن و پس از تبادل مویرگی با یاخته های بدن وارد سیاهرگ شکمی می شود و به قلب بر می گردد.
دفع
ماهیان آب شیرین معمولاً آب زیادی نمی نوشند. (باز و بسته شدن دهان در ماهی قرمز تنها به منظور عبور آب و تبادل گازها در آبشش هاست.) همچنین بدن آنها با مادهی مخاطیای پوشیده شده است که مانع ورود آب به بدن می شود. جذب نمک و یون ها با انتقال فعال از آبشش هاست. این ماهی ها حجم زیادی از آب به صورت ادرار رقیق دفع می کنند.
ماهیان دریایی مقدار زیادی آب می نوشند. در این ماهیان برخی از یون ها از طریق یاخته های آبشش و برخی، توسط کلیه به صورت ادرار غلیظ دفع می شوند. ماهیان غضروفی (مثل کوسه ها و سفره ماهی ها) علاوه بر کلیه ها، دارای غدد راست روده ای هستند که محلول نمک (سدیم کلرید) بسیار غلیظ را به روده ترشح می کنند.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی است. طناب عصبی پشتی درون سوراخ مهره ها و مغز درون جمجمه ای استخوانی یا غضروفی قرار دارد. در مغز ماهی لوب های بویایی محل دریافت پیام های عصبی از گیرنده های بویایی است. لوب های بویایی ماهی از لوب های بویایی انسان بزرگتر است. بزرگترین بخش مغز لوب بینایی بوده که در بین مخ و مخچه قرار داشته و بعد از آن مخچه بزرگتر از سایر بخش ها می باشد.
گیرنده های حسی
در دو سوی بدن دارای کانال زیر پوستی با سلولهای مژکدار(گیرنده مکانیکی) در ماده ژلاتینی بنام خط جانبی ماهی به کمک خط جانبی از وجود اجسام و جانوران دیگر (شکار و شکارچی) در پیرامون خود آگاه میشود.
اسکلت و حرکت
دارای اسکلت درونی
در انواعی از ماهی ها مانند کوسه ماهی و سفره ماهی، جنس این اسکلت از نوع غضروفی است، ولی در سایرین استخوانی است که غضروف نیز دارد.
ایمنی
دارای دفاع اختصاصی و غیر اختصاصی
تولید مثل
بسیاری دارای لقاح خارجی و بعضی مثل اسبک ماهی دارای لقاح داخلی می باشند. دوره جنینی کوتاه و اندوخته تخمک کم می باشد. بعضی رفتارها مثل رقص عروسی در ماهی ها، سبب آزاد شدن تعداد زیادی گامت به آب می شود. در اسبک ماهی، جانور ماده تخمک را به درون حفره ای در بدن جنس نر منتقل می کند. لقاح در بدن نر انجام می شود و جنس نر، جنین ها را در بدن
خود نگه می دارد پس از طی مراحل رشد و نمو، نوزادان متولد می شوند.
دوزیستان
مثال
وزغ – قورباغه - سمندر
گوارش
دارای لوله گوارشی
تبادلات گازی
دارای تنفس ششی با ساز و کار تهویه ای فشار مثبت
قورباغه به کمک عضلات دهان و حلق، با حرکتی شبیه قورت دادن هوا را با فشار به شش ها میراند. در دوزیستان، بیشتر تبادلات گازی از طریق پوست است. پوست دوزیستان ساده ترین ساختار در اندام های تنفس مهره داران است. در قورباغه ها، شبکه ی مویرگی یکنواخت و وسیعی در زیر پوست قرار دارد که تبادل گازها را با محیط آسان می کند. ماده ی مخاطی لغزنده که پوست دوزیستان را مرطوب نگه می دارد، به افزایش کارایی تنفس پوستی کمک می کند.
نوزاد دوزیستان دارای آبشش است.
گردش مواد
در نوزادی دارای سامانه گردش بسته ساده و قلب دو حفره ای
در بلوغ دارای سامانه گردش بسته مضاعف و قلب سه حفره ای شامل دو دهلیز و یک بطن
دفع
کلیه ی مشابه ماهیان آب شیرین دارند. مثانه شان محل ذخیره ی آب و یون ها است. به هنگام خشک شدن محیط، دفع ادرار کم، و مثانه برای ذخیره ی بیشتر آب بزرگتر و باز جذب آب از مثانه به خون افزایش می یابد.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی
طناب عصبی پشتی درون سوراخ مهره ها و مغز درون جمجمه ای استخوانی
اسکلت و حرکت
دارای اسکلت درونی استخوانی غضروفی
ایمنی
دارای دفاع اختصاصی و غیر اختصاصی
تولید مثل
دارای لقاح خارجی و تخم گذار در آب - دوره جنینی کوتاه و اندوخته تخمک کم
خزندگان
مثال
مارها – لاک پشت - کروکودیل
گوارش
دارای لوله گوارشی
تبادلات گازی
دارای تنفس ششی
گردش مواد
دارای سامانه گردش بسته و مضاعف بوده که قلب بعضی مثل کروکودیل چهار حفره ای کامل و بسیاری چهار حفره ای ناقص
دفع
پیچیده ترین شکل کلیه
ساختار کلیه در خزندگان و پرندگان مشابه است و توانمندی باز جذب آب زیادی دارد. برخی که آب دریا یا غذای نمک دار مصرف می کنند دفع نمک اضافه از طریق غدد نمکی نزدیک چشم یا زبان دارند.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی است. طناب عصبی پشتی درون سوراخ مهره ها و مغز درون جمجمه ای استخوانی دارند.
گیرنده های حسی
به منظور شکار بعضی از مار ها مثل مارزنگی در زیر و جلو هر چشم گیرنده دریافت فروسرخ دارد.
اسکلت و حرکت
دارای اسکلت درونی استخوانی غضروفی می باشند.
ارتباط شیمیایی
مارها قادرند از فرومون ها برای جفت یابی استفاده کنند
ایمنی
دارای دفاع اختصاصی و غیر اختصاصی
تولید مثل
دارای لقاح داخلی و تخم گذار بوده که تخم ها را با ماسه و خاک می پوشانند. و بعضی از مارها گاهی اوقات بکرزایی می کنند.
رفتارها
لاک پشت های دریایی ماده پس از طی مسافت های طولانی، برای تخم گذاری به ساحل دریا می آیند و پس از تخم گذاری دوباره به دریا باز می گردند. به نظر می رسد میدان مغناطیسی زمین در جهت یابی لاک پشت ها نیز نقش دارد.
نوعی لاک پشت حتی وقتی در آزمایشگاه قرار دارد و غذا و آب کافی دریافت می کند، رفتار ژنی رکود تابستانی را نشان می دهد.
سایر ویژگی ها
بقایای پا در لگن مار پیتون وستجیال می باشد
پرندگان
مثال
قمری- سار- کبوتر – طاووس - کلاغ - غاز- طوطی - قو
گوارش
دارای لوله گوارشی
گروهی دانه خوار مثل کبوتر در لوله گوارشی دارای دهان، مری، چینه دان، معده، سنگدان، روده باریک، روده بزرگ و مخرج هستند. چینه دان نسبت به سنگدان بزرگتر و به سطح شکمی نزدیکتر است.
تبادلات گازی
به علت پرواز، نسبت به سایر مهره داران انرژی بیشتری مصرف و به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. علاوه بر شش با ساز کار تهویه ای فشار منفی، دارای کیسه های هوادار، که کارایی تنفس آنها را نسبت به پستانداران افزایش می دهد.
تعداد کیسه های هوادار 9 عدد، و انعطاف پذیر هستند.
گردش مواد
دارای سامانه گردش بسته و مضاعف با قلب چهار حفره ای
دفع
پیچیده ترین شکل کلیه ساختار کلیه در خزندگان و پرندگان مشابه و توانمندی باز جذب آب زیادی دارد. برخی از پرندگان دریایی و بیابانی که آب دریا یا غذای نمک دار مصرف می کنند می توانند نمک اضافه را از طریق غدد نمکی نزدیک چشم یا زبان، به صورت قطره های غلیظ دفع کنند.
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی است. طناب عصبی پشتی درون سوراخ مهره ها و مغز درون جمجمه ای استخوانی دارند. در بین مهره داران اندازه ی نسبی مغز پستانداران و پرندگان (نسبت به وزن بدن) از بقیه بیشتر است.
اسکلت و حرکت
دارای اسکلت درونی استخوانی غضروفی
ایمنی
دارای دفاع اختصاصی و غیر اختصاصی
تولید مثل
لقاح داخلی داشته و تخم گذار بوده و بر روی تخم ها می خوابند.
رفتارها
گروهی به گرده افشانی و پراکنش میوه ها کمک می کنند.
بیشتر آنها مثل قمری خانگی دارای نظام تک همسری و برخی مثل طاووس دارای نظام چند همسری است.
بعضی مثل کبوترها در سر ذرات آهن مغناطیسی شده برای جهت یابی دارند.
بعضی مثل پرندگان یاریگر دارای رفتار دگرخواهی به نفع خود فرد دارند.
بعضی مثل جوجه غازها رفتار نقش پذیری دارند.
بعضی مثل کلاغ رفتار حل مسئله دارند.
بعضی مثل سارها رفتار مهاجرت دارند.
بعضی مثل قو رفتار قلمروخواهی دارند.
بعضی غذایی را مصرف می کنند که محتوای انرژی چندانی ندارد امّا مواد مورد نیاز آنها را تأمین می کند برای مثال طوطی های آمازون خاک رس می خورند تا مواد سمی حاصل از غذاهای گیاهی را خنثی کند.
جوجه های برخی از پرندگان مثل جوجه کاکایی برای غذای مورد نیازشان به والد (یا والدین) خود متکی هستند.
سایر ویژگی ها
در برخی از پرندگان پرده های میانی انگشتان در دوران جنینی در اثر مرگ برنامه ریزی شده حذف می شود
پستانداران
مثال
خرس- گوزن- دلفین- شیرکوهی- موش- سگ - شامپانزه- گوسفند -گاو- اسب- گربه – خفاش- دم عصایی – پلاتی پوس
گوارش
دارای لوله گوارشی
بعضی مثل گاو و گوسفند نشخوارکننده و دارای معده چهار بخشی(سیرابی، نگاری، هزارلا و شیردان) هستند.
تبادلات گازی
دارای تنفس ششی با ساز و کار تهویه ای فشار منفی
گردش مواد
دارای سامانه گردش بسته و مضاعف با قلب چهار حفره ای
دفع
دارای پیچیده ترین شکل کلیه
دستگاه عصبی
دستگاه عصبی شامل دستگاه عصبی مرکزی و محیطی
طناب عصبی پشتی درون سوراخ مهره ها و مغز درون جمجمه ای استخوانی
در بین مهره داران اندازه نسبی مغز پستانداران و پرندگان (نسبت به وزن بدن) از بقیه بیشتر است.
اسکلت و حرکت
دارای اسکلت درونی استخوانی غضروفی
ایمنی
دارای دفاع اختصاصی و غیر اختصاصی
تولید مثل
لقاح داخلی و دارای غدد شیری
گروهی مثل پلاتی پوس فاقد رحم و تخم گذار
گروهی کیسه دار مثل کانگورو و دارای رحم ابتدایی
گروهی مثل اغلب پستانداران دارای رحم جفت دار
رفتارها
گروهی مثل گربه ها با ترشح فرومون رفتار قلمروخواهی(گربه ها در گذشته زندگی نمی کرده اند)
گروهی مثل موش ماده دارای رفتار مراقبت از فرزندان (با ژن B)
گروهی مثل خفاش های خون آشام دارای گروه همکاری با رفتار دگرخواهی
گروهی مثل دم عصایی نگهبان دارای رفتار دگرخواهی در برابر خویشاوندان
گروهی مثل خرس های قطبی دارای خواب زمستانی
گروهی مثل شامپانزه دارای رفتار حل مسئله
گروهی مثل بره دارای رفتار نقش پذیری
گروهی مثل موش اسکینر رفتار شرطی شدن فعال
گروهی مثل سگ پاولوف رفتار شرطی شدن کلاسیک
بیشتر آنها نظام چندهمسری دارند و در گوزن ها انتخاب جفت توسط والد ماده صورت می گیرد.
گروهی در گرده افشانی گل ها و پراکنش میوه ها نقش دارند.
پستانداران کوچک مورد حمله مورچه ها و پستانداران بزرگ مورد حمله خفاش های خون آشام قرار می گیرند.
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتونیم ارتباطمون رو با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتون باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا رو بسازیم و همراهتون باشیم.
مهسا اسدی - دانشجوی پزشکی دانشگاه شهید بهشتی
