![]() | نازنین قریب رتبه 388 رشته انسانی کنکور 1404 دانشجوی رشته حقوق دانشگاه الزهرا |
سلام به همه دوستان !🖐
در این مطلب قصد داریم مباحث مهمی از درس 5 اقتصاد دهم ، بازار چیست و چگونه عمل می کند ؟ را با هم مطالعه و بررسی کنیم.
🟢ویژگی های مطلب🟢
1- سوالات امتحان نهایی
2- درسنامه کامل به همراه نکات تستی
3- 5 تست شناسنامه دار از این مبحث
4-پاسخ کلیدی تست ها در انتهای مطلب
💖در ابتدا برای فهم اهمیت این درس به بررسی سوالات امتحانات نهایی آن میپردازیم.💖
با توجه به شکل رو به رو :

الف ) مقدار و قیمت تعادلی را مشخص کنید.
ب) در کدام قیمتها مازاد عرضه و مازاد تقاضا وجود دارد؟
الف) مقدار تعادلی 40 (کیلوگرم) / قیمت تعادلی 30 (30 هزار تومان)
ب) مازاد عرضه در قیمت 40 (یا بیشتر از 30 هزار تومان)
مازاد تقاضا در قیمت 20 (یا کمتر از 30 هزار تومان)
خرداد 1403
💪بریم سراغ درسنامه💪
👌 بازیگر مهم در عرصه اقتصاد (خانوارها) 👌
خانوارها |
تعریف : مجموعه افرادی که در یک خانه زندگی میکنند |
نقش خانواده : به عنوان بازیگری مهم در عرصه اقتصاد |
نقش خانواده در بازار کالا و خدمات : خانوارها کالا و خدمات مورد نیاز خود را از کسب و کار ها (بنگاه ها) خریداری میکنند |
نقش خانوار در بازار عوامل تولید : خانوارها ، زمین ، نیروی کار ، سرمایه و کارآفرینی (منابع تولید) را برای تولید کالاها و خدمات به بنگاها ارائه کرده و در ازای آن درآمد کسب میکنند |
💚 بازیگر مهم در عرصه اقتصاد (بنگاه ها) 💚
بنگاه ها (کسب و کارها) |
تعریف بنگاه : در اقتصاد همان چیزی است که مردم معمولا آن را به عنوان کسب و کار میشناسند. موسسات کسب و کار یا بنگاه ها می توانند شامل هر نوع فعالیت تجاری شوند |
مثال برای بنگاه ها : مزارع کشاورزی ، فروشگاه ها ، کسب و کار های خویش فرمایی و ... |
نقش بنگاه : به عنوان بازیگری مهم در عرصه اقتصاد |
نقش بنگاه در بازار کالا و خدمات : بنگاه ها ، کالا و خدمات مورد نیاز خانوار ها را به آن ها می فروشند و در نتیجه در ازای آن کسب درآمد می کنند |
نقش بنگاه ها در بازار عوامل تولید : بنگاه ها منابع مورد نیاز خود را برای تولید (زمین،سرمایه،نیروی کار) را از خانوارها اجاره یا خریداری می کنند |
😍 جریان چرخشی ساده 😍
نحوه مشارکت خانواده ها و بنگاه ها نوعی داد و ستد شکل می دهد

نمودار در واقع از دو قسمت تشکیل شده نیمه بالایی مربوط به بازار کالا و خدمات است و نیمه پایینی نمودار مربوط به بازار عوامل تولید
😎 دوستان موارد زیر در کتاب نیومده اما در فهم این مبحث خیلی مهمه 😎
😊 توضیحات خیلی مهم نیمه پایینی نمودار 😊
خانوارها تولیدکننده کالا و خدمات نیست اما به هر حال در جامعه زندگی میکنند و باید درآمد کسب کند تا بتوانند با آن درآمد کالا و خدماتی که بنگاه ها تولید کرده اند را بخرند به همین دلیل خانوارها به عنوان نیروی کار برای بنگاه ها کار میکنند و در ازای کار خود ، مزد و حقوق دریافت میکنند.
خانوارها سرمایه فیزیکی خود مثل ابزار کالا خود را نیز در قبال قیمت و اجاره آن به کسب و کارها واگذار میکنند
در نتیجه یک رابطه داد و ستد دو سر سود بین خانوارها و بنگاه ها شکل میگیرد هم خانوار ها کسب درآمد میکنند و هم عوامل تولید به سمت بازار عوامل تولید روانه میشود تا درنهایت به دست بنگاه ها برسد
از آنجا که عوامل تولید باید در یک کسب و کار مشخص کنار هم قرار گیرد تا به نتیجه مورد نظر تبدیل شود این عوامل تولید توسط بنگاه ها خریداری شده و از بازار عوامل تولید به بازار کالا و خدمات منقل میشود
😁 توضیحات خیلی مهم نیمه بالایی نمودار 😁
بنگاه ها محصولات خود را به مصرف کننده نهایی یعنی خانوارها میفروشند و در ازای آن پول میگیرند ( جهت فلش درآمد حاصل از فروش محصولات به سمت بنگاه ها و جهت فلش انتفال کالا و خدمات تولیدی به سمت خانوارها )
😉 بازار 😉
ارتباط متقابل و بده بستان های خانوارها و بنگاه ها بازار را شکل می دهد مفهوم بازار در اقتصاد : به معنای مجموعه خریداران و فروشندگان یک محصول در هرجای ممکن است در مفهوم اقتصاد بازار مبادلات ممکن است حضوری و حقیقی نباشد و به صورت های دیگر مثلا از طریق تلفن یا اینترنت انجام شود
دو نوع بازار در سطح جامعه قابل تصور است : 1. بازار کالا و خدمات (خانوارها تقاضا کننده و بنگاه ها عرضه کننده)
2. بازار عوامل تولید (خانوارها عرضه کننده و بنگاه ها تقاضا کننده)
🔴 قیمت کالا 🔴
میان تقاضای یک کالا و خدمت و قیمت آن رابطه معکوس وجود دارد یعنی با افزایش قیمت یک محصول ، معمولا تقاضا برای آن کاهش می یابد و بالعکس. به این رابطه معکوس میان قیمت کالا و مقدار تقاضا ، قانون تقاضا گفته میشود ( این مورد گاهی درباره کالاهای ضروری صدق نمیکند )
قانون تقاضا را میتوان در هر نموداری نشان داد محور افقی این نمودار مربوط به مقدار تقاضا است و محور عمودی به قیمت کالا اختصاص دارد
منحنی تقاضا هممواره یک منحنی نزولی است یعنی همیشه جهت آن از بالا به پایین یا همان از چپ به راست است بنابراین شیب منحنی تقاضا عددی منفی است
تغییر قیمت کالا باعث جابه جایی نقاط روی منحنی تقاضا میشود ، اما منحنی تقاضا به صورت یکجا حرکت نمیکند
🟢 درآمد تقاضا کننده 🟢
اگر سایر عوامل موثر بر تقاضا یکسان بماند با افزایش درآمد مصرف کنندگان معمولا مقدار تقاضا نیز بیشتر میشود بنابراین میان تقاضای یک کالا و درآمد مصرف کنندگان رابطه مستقیم و مثبت وجود دارد یعنی افزایش درآمد سبب افزایش مقدار تقاضا می گردد
چرا معمولا ، چرا همیشه نه ؟ چون ما از حیث کیفیت دو نوع کالا داریم که تاثیرات افزایش درآمد در هر کدوم از اونها متفاوته
الف ) کالاهای معمولی ( مرغوب ) : این دسته از کالاها ، کالاهای مرغوبی هستند که ما هر چه درآمد بیشتری داشته باشیم ترجیح می دهیم مقدار بیشتری از آن ها داشته باشیم بنابراین مقدار تقاضای ما در مورد کالاهای معمولی با افزایش درآمد بیشتر میشود
نمودار تقاضا در مورد کالاهای معمولی به کل حرکت میکنه فقط جا به جا نمیشویم
ب ) کالاهای پست : این دسته از کالاها ، کالاهای نامرغوبی هستند که بعضی از افراد صرفا به علت نداشتن درآمد کافی مجبور به خرید آن هستند بنابراین در مورد کالاهای پست با افزایش درآمد مقدار تقاضا برای آن ها کاهش پیدا میکند چون با افزایش درآمد کالاهای مرغوب را میخریم با افزایش درآمد نمودار تقاضا به سمت چپ و پایین منتقل میشود و با کاهش درآمد نمودار تقاضا به سمت راست و بالا جا به جا میشود
🟣 سلیقه و انتظارات 🟣
سلیقه : افراد می توانددر خرید و تقاضا نسبت به یک کالا نقش داشته باشد مثلا چیزهایی که مد می شوند، حتی بدون تغییر قیمت، مقدار تقاضای آنها زیادتر می شود و در این حالت منحنی تقاضا به سمت بالا جا به جا می شود
انتظارات : هنگامی که پی ببرید قیمت کالایی در آینده بیشتر می شود، امروز ممکن است درباره خرید آن تصمیم دیگری بگیریدو خریدو تقاضای بیشتری داشته باشیدکه این حالت باعث جابه جایی منحنی تقاضا به سمت بالایی گردد.
🔵 قیمت سایر کالاها 🔵
کالای جانشین | کالای مکمل |
این کالاها ، کالاهایی هستند که میتوانند به جای هم به کار روند مثل چای و قهوه ، گوشت قرمز و گوشت سقید و سویا. بنابراین با افزایش قیمت هرکالا ، تقاضا برای کالای جایگزین آن بیشتر شده و منحنی تقاضای کالای جانشین به سمت راست و بالا منتقل میشود پس رابطه میان میزان قیمت کالای جانشین با میزان کالای اصلی مستقیم است | این کالاها باهم و در کنار هم مصرف میشوند بنابراین افزایش قیمت یکی از کالاها به کاهش تقاضای کالای دیگر منجر میشود و بالعکس. با افزایش قیمت کالای مکمل نمودار تقاضای کالای اصلی به سمت راست و بالا منتقل میشود. |
🥰 راه های مدیریت مصرف کنندگان 🥰
مقدار تقاضای ما برای کالاهای مختلف تحت تاثیر عوامل مختلفی است . به همین دلیل سیاست گذاران با توجه به منافع و ضررهایی که در مورد مصرف یک کالا وجود دارد تصمیم می گیرند که میزان مصرف کالای خاصی را برای شهروندان مدیریت کنند برای مثال برای مدیریت مصرف سیگار دو روش را به کار می گیرند :
1) آگاه کردن مردم به زیان های سیگار
2) وضع مالیات بر قیمت سیگار در نتیجه بالا رفتن قیمت سیگار و کاهش تقاضای آن
😁 فرایند تصمیم گیری عرضه کنندگان و تاثیرات آن بر بازار 😁
قیمت کالا | هزینه های تولید کالا |
قیمت کالا ، با افزایش قیمت کالا تولیدکنندگان تعداد بیشتری کالا تولید میکنند چون این انگیزه را دارند که با فروش کالای گران تر ، سود بیشتری کسب کنند و اگر قیمت کالا کاهش پیدا کند تولید کننده انگیزه خود را برای تولید از دست میدهد و با کاهش قیمت یک محصول مقدار عرضه آن کاهش می یابد و با افزایش قیمت مقدار عرضه آن افزایش می یابد به این رابطه مستقیم و مثبت میان قیمت کالا و مقدار عرضه قانون عرضه می گویند قانون عرضه را میتوان برای هر کالا روی نموداری نشان داد که به آن نمودار عرضه گفته میشود . منحنی عرضه همیشه صعودی هست و جهت منحنی از پایین به بالا یعنی از چپ به راست است پس شیب منحنی عرضه عددی مثبت است تغییر قیمت کالا باعث جابه جایی نقاط منحنی میشود اما خود منحنی حرکت نمیکند | اگر هزینه های تولید افزایش یابد مقدار عرضه کاهش می یابد و منحنی عرضه به سمت چپ و پایین منتقل میشود و اگر هزینه ها کاهش یابد برای مثال از طریق ابداعات و اختراعات دستگاه ها و روش های جدیدی که تولید را راحت تر و کم هزینه تر میکند مقدار عرضه افزایش می یابد و منحنی به سمت بالا و راست منتقل میشود بنابراین رابطه میان هزینه های تولید و مقدار عرضه رابطه ای معکوس یا غیر مستقیم می باشد |
😄 تعادل در بازار 😄
رفتار و ارتباط خریداران و فروشندگان باید با هم هماهنگ باشد
اگر این هماهنگی وجود نداشته باشد ممکن است حالاتی مثل مازاد تقاضا یا کمبود عرضه و مازاد عرضه یا کمبود تقاضا رخ دهد
مازاد تقاضا یا کمبود عرضه | مازاد عرضه یا کمبود تقاضا |
اگر قیمت کالاها در بازار بیش از حد پایین باشد عده زیادی از مردم مشتاق خرید آن کالا می باشند ، اما چون قیمت آن پایین است فروشندگان انگیزه زیادی برای تولید ندارند بنابراین همگی نمی توانند آن را خریداری کنند | اگر قیمت یک کالا بیش از حد بالا رود تولید کنندگان مقدار بیشتری از آن را تولید میکنند اما در عین حال مصرف کنندگان کالای گران شده را کمتر می خرند یعنی بعضی از تولید کنندگان نمی توانند کالاهای خود را بفروشند |
✌ موارد زیر نکات تستی خیلی مهم این درسه که تو کتاب به طور پراکنده گفته شده یا کلا گفته نشده اما در زمان تست زنی خیلی مهمه ✌
نقطه تعادلی نقطه برخورد نمودار عرضه و تقاضا هست و بیشترین دریافتی تولید کننده در نقطعه تعادلی است.
گاهی اوقات در وضعیت مازاد عرضه هستیم یعنی فروشنده همهه کالاهایی که تولید کرده را نتوانسته است که بفروشد نباید در اینجا همه مقدار تولیدی را در محاسبه درآمد لحاظ کنیم بلکه باید مقداری محاسبه شود که توانسته است بفروشد
در سوال اگر مازاد عرضه یا تقاضا در یک قیمت خاص پرسیده شد اینجا با هر دو نمودار کار داریم چون باید بدانیم که فلان قیمت عرضه و تقاضا چقدر بوده و بین این دو چقدر تفاوت است پس دیگر کاری با نقطه تعادلی نداریم
گاهی مازاد یا کمبود عرضه یا تقاضا نسبت به عرضه یا تقاضای تعادلی خواسته میشود در این حالت ما فقط به همان نمودار کار داریم که خواسته شده
😊 انواع بازار 😊
رقابتی : تعداد خریدان و فروشندگان به نسبت کل بازار بسیار زیاد است و حضور و رفتار هر یک نسبت به کل بازار کوچک است هیچ کدام به تنهایی قیمت گذار و قیمت پذیر نیستند |
بازار انحصاری : تعداد خریداران و فروشندگان به یک یا چند نفر محدود میشود حضور و رفتار انحصارگر نسبت به کل بازار قابل توجه است انحصارگر قیمت گذار و طرف مقابل قیمت پذیر است مثل شرکت توانیر به علت طبیعی یا شرکت های خودریی به دلایل قانونی و ... انحصار غیر قانونی موجب ضرر به مشتریان و رفاه جامعه میشود دولت باید مانع از شکل گیری آن ها و تبانی شان شود انحصار طبیعی و قانونی به شرط مواظبت و قانون گذاری میتواند برای مصرف کننده سودمند باشد |
مزایده : هدف فروش کالا به بالاترین قیمت است مثل فروشندگان آثار هنری |
مناقصه : هدف خرید کالا و خدمات به پایین ترین قیمت است مثل خرید های عمده دولت |
😁برای فهم بهتر درس 5 تست از این مبحث حل میکنیم.😁

با توجه به نمودار عرضه و تقاضاي زیر ، کدام پیشبینی درست است؟

BC 1) در محدودة BC نقاط قیمت کالا افزایش مییابد.
2) در محدودة HO نقاط قیمت کالا افزایش مییابد.
3) رفتار تقاضاکنندگان در نقاط HO موجب کمبود کالا میشود.
4) رفتار تقاضاکنندگان در نقاط BC موجب کاهش قیمت میشود.
کنکور تیر خارج 1404

كدام مورد درباره تأثيرگذاري بر قيمت بازار براي يك شهر كوچك كه فقط يك فروشگاه مواد پروتئيني دارد، درست است؟
١) فروشنده ، پذيرنده قيمت است.
٢) خريداران ، پذيرنده قيمت هستند.
٣) هم خريداران و هم فروشنده ، پذيرنده قيمت هستند.
٤) خريداران و فروشنده به تنهايي در شكل گيري قيمت تأثيرگذار نيستند.
کنکور اردیبهشت 1404 داخل

با توجه به نمودار، پاسخ درست پرسشهای زیر، بهترتیب کدام است؟
الف) تغییر درآمد فروشندگان در نقطهٔ B نسبت به نقطه تعادل چند تومان است؟ب) مازاد تقاضا در نقطهٔ D نسبت به نقطهٔ C چقدر است؟

1 ) 2000 ـ 10
2 ) 6000 ـ 10
3 ) 2000 ـ 20
4 ) 6000 ـ 20
کنکور اردیبهشت 1404 داخل

کسب و کار و کارآفرینی- اقتصاد- درسنامه+تست-نازنین قریب
کدام مورد، تفسیر اقتصاد دانان نسبت به دو گزاره زیر است؟
- با آنکه درآمد مصرفکنندگان تغییر نکرده است، با افزایش قیمت، تقاضا برای آن افزایش مییابد.
- با آنکه قیمت نان ثابت است ولی با افزایش درآمد، نان کمتری میخرند.
1 ) قانون تقاضا برای کلیه کالاها یکسان است به شرط اینکه فقط قیمت یک کالا تغییر کند و سایر عوامل ثابت باشد.
2 ) پیشبینی قیمت آینده و تغییر سلیقه مصرفکننده برای کالاهای مکمل و جانشین اثر یکسانی دارد.
3 ) پیشبینی قیمت کالا در آینده و ویژگی کالای پست، دو رفتار مغایر با قانون تقاضا را توجیه میکند.
4 ) افزایش درآمد مصرفکننده، رفتار مغایر با قانون تقاضا را توضیح میدهد.
کنکور تیر 1403 داخل

کدام مورد در ارتباط با کالاهای مکمل، درست است؟
1 ) با افزایش قیمت مرغ، تقاضا برای ماهی افزایش مییابد.
2 ) با افزایش قیمت لوازم اصلی موتور اتومبیل، تقاضا برای اتومبیل افزایش مییابد.
3 ) هرگاه قیمت بنزین افزایش یابد، تقاضا برای تردد با اتومبیل شخصی، کاهش مییابد.
4 ) هرگاه تقاضا برای فرش دستبافت افزایش یابد، قیمت فرش ماشینی کاهش مییابد.
کنکور تیر 1403 خارج
✅ پاسخنامه کلیدی ✅
| شماره سوالات | پاسخ |
| سوال اول | گزینه 1 |
| سوال دوم | گزینه 2 |
| سوال سوم | گزینه 3 |
| سوال پنجم | گزینه 3 |
| سوال ششم | گزینه 3 |
🤩 برای درسنامه فوق خفن دروس 1 ، 2 ، 3 ، 4 روی لینک های زیر بزنید 🤩
کسب و کار و کارآفرینی- اقتصاد- درسنامه+تست-نازنین قریب
انتخاب نوع کسب و کار - اقتصاد- درسنامه+تست-نازنین قریب
اصول انتخاب درست - اقتصاد - درسنامه+تست -نازنین قریب
مرز امکانات تولید - اقتصاد - درسنامه+تست -نازنین قریب

