سلام به همه دوستان !
در این مطلب قصد داریم مبحث زیر را با هم مطالعه کنیم .
« سبک‌شناسی شعر هندی »
امیدواریم مطالب بیان شده ، به شما در یادگیری بهتر ، کمک کند .
تهیه شده توسط :
یاسین مهدیان - رتبه 41 کنکور 1400 / ادبیات فارسی فرهنگیان
- دورۀ رواج سبک هندی: از اوایل قرن یازدهم تا اواسط قرن دوازدهم (حدود 150 سال)
- دو تحول مهم که در شعر این دوره اتفاق افتاد:
1- عدم توجه حکومت صفوی به شعر مدحی و نیز تضاد آن با آموزه های سنتی عرفانی »»» توجه شاعران به مضامینی مثل اندرز، مضمون آفرینی، باریک اندیشی، تبدیل موضوعات کهن به مضامین تازه، بازسازی اندرزها و تمثیل های کهن به شیوه‌های نو
2- خارج شدن شعر از حوزۀ تصرف شاعران باسواد و رواج آن نزد عامه، بازاریان و پیشه وران
پیامدهای رایج شدن شعر در نزد عامۀ مردم:
1- از این جهت که مضامین و مفاهیم تازهای وارد شعر شد، مفید بود.
2- از این جهت که افراد کم اطلاع به شعر روی آوردند و باعث شدند که شعر از استواری خود باز بماند، مضر بود .
3- زبان کوچه و بازار به شعر راه یافت و به همین خاطر، روح تازه ای در زبان شعر دمیده شد.
ویژگی های شعر سبک هنــــدی:
سطح زبانی:
1- روی آوردن طبقات مختلف مردم به ادبیات باعث شد که زبان کوچه و بازار وارد شعر شود و به همین خاطر، روح تازه ای در زبان شعر دمیده شد.
2- گسترش دایرۀ واژگان شعر و حذف بسیاری از لغات ادبی قدیم »»» زبان سبک هندی، زبان جدید فارسی است و از مختصات زبان قدیم خصوصاً سبک خراسانی خبری در آن نیست.
دلایل این تغییر:
الف) نابودی کتابخانه ها و آثار کهن در پی حملات بیگانگان که باعث شد انس فضلا با زبان قدیم از بین برود.
ب) تغییر جغرافیایی حوزه های شعر و تأثير گرفتن از زبان های نواحی گوناگون
3- ورود لغات مربوط به مذاهب و آداب و رسوم هندوان به شعر و ادب فارسی
4- کم شدن کاربرد لغات عربی به دلیل از بین رفتن سلطۀ بغداد بر ایران
5- رواج لغات ترکی در پی حملات تیموریان و ازبکان و ترکی گویی سلاطین صفوی در دربار که باعث ضعف زبان فارسی شد.
6- زبان شعر واقع گرا ست. (زبان حقیقی مردم آن دوره همان زبان شعر سبک هندی است.)
7- بی توجهی به زبان، بی دقتی در کاربرد جمله ها و ترکیب ها و ورود واژه های عامیانه به شعر (مانند نزاکت، قالی، شیشه، پل، بخیه، سفال و ...)
سطح ادبی:
1- کم توجهی شاعران کوچه و بازار به آرایه های ادبی »»» توجه به بیان و بدیع فقط به صورت طبیعی و تصادفی
2- آرایه های رایج در شعر برخی شاعران این دوره: تشبیه، تلمیح (نقش فعال در مضمون سازی / تلمیحات رایج)، حسن تعلیل، حس آمیزی، تمثیل، اسلوب معادله
3- قالب عمده در این سبک، غزل است. (امّا گاهی تعداد ابیات غزل ها به بیش از 40 بیت می رسد »»» شاعر سبک هندی تک بیت گو است «مفردات» و در نتیجه، کم و زیاد کردن ابیات به شعر آسیب نمی زند.)
4- ردیف های طولانی و خوش آهنگ مانند خواهم شدن، می شود پیدا، می برد مرا و ...
سطح فکری:
1- شعر معنی گراست و توجه کمتری به زبان دارد و همین باعث شده که شاعران به مضمون سازی از هر چیزی در طبیعت یا در عالم ذهن بهره ببرند. (البته این مضمون پردازی ها سطحی است و به خلق آثار معنایی بزرگ منجر نشده است.)
2- شعر بیش تر در تک بیت خلاصه است و طول و عرض معنا فراتر از آن نمی رود و در نتیجه باعث اعجاب و تحسین مخاطب نمی گردد.
3- کار شاعران سبک هندی ترجمۀ مطالب فلسفی و عرفانی و غنایی گذشتگان به بیان سبک هندی بود و گاهی با وجود ابهام، این مضامین را خلاصه تر و قابل درک تر کرده اند.
4- کوشش شاعر سبک هندی یافتن فکری جزئی اما تازه و بیان آن به صورتی اعجاب انگیز است .
فایل پی دی اف درسنامه در قسمت ضمیمه قرار گرفته است .
سپاس از توجه شما 🌹
