سلام به همه دوستان !
در این مطلب قصد داریم درس 2 و 3 روانشناسی را
با هم مطالعه و بررسی کنیم .
امیدواریم مطالب بیان شده ، به شما در یادگیری بهتر ، کمک کند .
تهیه شده توسط :
آیدا علی بخشی - رتبه 29 کنکور 1400 / روانشناسی تهران
رشد جسمانی دوره نوجوانی:
ویژگی بارز این حیطه از رشد در دوره نوجوانی ناگهانی بودن آن است. در حدود یک سال بعد از افزایش قد و وزن، ماهیچه ها رشد می یابند.
در این دوره اندام های داخلی بدن نیز رشد دارند. اندازه قلب دوبرابر و اندازه شش سه برابر میشود و حجم کلی خون افزایش می یابد.
در مجموع این تغییرات باعث القای حس قدرتمندی فراوان به نوجوان میشود.
بلوغ جنسی:
مرحله ای که در آن رسش جنسی رخ میدهد. منظور از رسش جنسی وقوع تغییرات مربوط به جنس است.
برجسته ترین تغییرات مربوط به جنس در دوره نوجوانی:
1: تغییرات جنسی اولیه: تغییراتی که بر توانایی تولید تولید مثل به شکل مستقیم اثر می گذارند.
2: تغییرات جنسی ثانویه: تغییراتی که جزئی از علائم قابل رؤیت رشد هستند. مثال: رویش موی صورت در پسران.
رشد شناختی:
رشد شناختی در دوره نوجوانی فوق العاده است. یکی از تغییرات بزرگ این دوره، توانایی فرضیه سازی توسط نوجوان است. یعنی آنها درباره یک اتفاقات احتمالات مختلف را در نظر میگیرند.
حال آنکه مبنای استدلال در دوره کودکی واقعیت های ملموس و بیرونی است.
توجه نوجوانان نسبت به کودکان گزینشی است. یعنی بر اطلاعات مرتبط متمرکز هستند و با ضرورت های تکلیف بهتر سازگار میشوند.
دیگر تغییر شناختی دوره نوجوانی رشد مهارت های رمزگردانی، اندوزش بازیابی نسبت به کودکی است. همچنین مهارت فراحافظه یعنی تقویت حافظه نیز در این دوره رشد بالایی دارد.
نوجوانان قادر به نظارت، ارزیابی و تغییر تفکر و جهت لحظه به لحظه هستند، در حالی که کودکان بر استدلال هایشان اشراف کافی ندارند.
رشد هیجانی:
به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی، رشد هیجانی در دوره نوجوانی کاملا تحریک پذیر است. یعنی حالات هیجانی نوجوانان به سرعت تغییر می کند و ممکن است یک لحظه حس کنند خوشبخت ترین فرد دنیا هستند و ساعتی بعد احساس غم و ناراحتی وجود آنان را فرا بگیرد. نکته ای که درباره هیجانات وجود دارد این است که آنها سرشار از رفتار های مثبت و سازنده هستند و درصورت هدایت نشدن به رفتارهای مخرب و خطرناک تبدیل میشوند. بنابراین برای هدایت صحیح آنها نیاز است مهارت هایی را یاد بگیریم: مثل کنترل خشم یا ورزش کردن.
رشد اجتماعی:
نوجوان به سپری کردن اوقات خود با دوستان علاقه بسیاری دارد اما این به معنی کمبود علاقه به خانواده نیست.
هویت:
مهمترین جزء رشد اجتماعی است.
رشد اخلاقی:
رشد سریع شناختی باعث رشد درک اخلاقی نیز میشود زیرا سبب می‌گردد فرد درباره موضوعات اخلاقی قضاوتی بهتر داشته باشد. اما اینطور نیست که همیشه شناخت منجر به اخلاق شود. برای این کار باید شناخت را به اعتقاد و عقیده خود تبدیل کنیم.
خود آرمانی و خود واقعی:
حقیقی: ویژگی های حقیقی فرد را شامل میشود.
آرمانی: خودی که فرد دوست دارد باشد اما در حال حاضر نیست.
ممکن است نوجوان احساس کند برای کم کردن فاصله بین خود آرمانی و خود حقیقی باید دست به رؤیا پردازی بزند. این اتفاق غیرطبیعی نیست اما ممکن است زیاده‌روی در آن باعث افت در عملکرد تحصیلی فرد یا سایر فعالیت‌هایش شود.
محرومیت حسی یعنی چه؟!
محرومیت حسی به شرایطی گفته میشود که اندام های حسی مثل گوش، چشم، بینی و ... توسط هیچ یک از محرک‌ها تحریک نشوند.
توضیح مفاهیم اساسی این فصل:
🟣احساس: تحریک هریک از اندام های حسی را احساس گویند. مثلا صدا که یک محرک است، گوش را تحریک میکند و نتیجه این تحریک منجر به احساس صدا میشود.
🟣محرک: هرچیزی که اندام حسی ما را تحریک کند، محرک نامیده میشود. مثل صدا، بوی عطر، نور و ... .
🟣توجه: انتخاب یک محرک از بین محرک های مختلف، توجه نامیده میشود. مثلا بین صدای ماشین ها در خارج از مدرسه و صدای معلم که درس را توضیح میدهد، به صدای معلم توجه می کنیم و در نتیجه صدای معلم را انتخاب کرده ایم.
🟣ادراک: یعنی تعبیر و تفسیر و سازماندهی کردن یک محرک. مثلا صدای بوق ماشین را می شنویم و می گوییم: چه صدای بلندی!
🟣دریافت چند حسی یعنی چه؟!
یعنی درگیر کردن یک موضوع با چند حس مختلف که منجر به دریافت قوی تر میشود. مثلا همزمان که چشممان مطالب این جزوه را دنبال می کند، با صدای بلند آن را می خوانیم و به صدای خود نیز گوش می‌سپاریم.
🟣تمرکز یا توجه؟!
پیشتر خواندیم که توجه یعنی انتخاب یک محرک از بین محرک های مختلف. توجه با تمرکز متفاوت است.
تمرکز توجه پایدار و مداوم روی یک موضوع است.
🟣منابع توجه:
🟣حواس: حواس ما توسط محرک های بیرونی تحریک میشوند.
🟣اطلاعات موجود در حافظه: اطلاعات حافظه ی من که دانش آموز هستم با اطلاعات موجود در حافظه‌ی یک پزشک تفاوت بسیاری دارد و هریک از ما توجه خود را معطوف موارد متفاوتی می کنیم.
🟣سبک پردازش افراد و انتظارات آنها: وقتی انتظار دوستمان را می کشیم ممکن است هر فردی از دور، دوست ما به نظر آید.
نکات مهم و قابل تامل!
اگر محرکی را انتخاب کردید لزوما به این معنا نیست که به آن اشراف و آگاهی دارید. مثلا شما ممکن است در اتاق و مشغول درس خواندن باشید که ناگهان صدای مشاجره خواهر و برادرتان را خارج از اتاق بشنوید. بعد از اتمام مطالعه که از اتاق خارج می‌شوید، از آنها می‌پرسید که بر سر چه موضوعی مشاجره می کردند؟
پدیده آماده سازی به شرایطی گفته میشود که شما یک محرک را در اثر ارائه پیشین همان محرک می‌شناسید. یعنی شناخت پیشین از یک محرک داشتن. مثلا اگر شما قبل از شروع تحصیلی کتاب روان شناسی را مطالعه کنید و با شروع سال تحصیلی این کتاب توسط معلم تدریس شود، پدیده آماده سازی رخ داده است.
خوگیری، آفت تمرکز!
خوگیری یعنی عادت به یک محرک که در نتیجه کمتر و کمتر به یک محرک می پردازید.
چه عواملی سبب خوگیری میشوند؟
یکنواختی و ثبات نسبی: این عامل نتیجه ارائه تکراری یک محرک است. استفاده از رنگ های مختلف و خط‌کشیدن زیر واژگان مهم از راه حل های این مشکل است.
آشنایی نسبی با محرک: موضوع تکراری خوگیری ایجاد می کند. موضوع مورد نظر را از زوایای مختلف نگاه کنید تا این مشکل حل شود.
عوامل ایجاد تمرکز چه مواردی هستند؟
تغییرات درونی محرک ها: استفاده از نقش و نگار و تصاویر و رنگ های مختلف.
درگیری و انگیختگی ذهنی: این عامل به علت تغییرات زیستی و روانی انسان ها برمیگردد.
تغذیه مناسب باشید و به هدف اهمیت بدهید تا این عامل اثرگذار واقع شود.
کارکرد های توجه:
🟣ردیابی درست علامت: در هر موقعیتی که قرار است علامتی را ردیابی کنید، دو علامت هست:
1: علامت هدف که باید انتخاب شود و 2: علامت یا علائم انحرافی که مزاحم هستند و نباید انتخاب شوند.
اگر علامت هدف ارائه شود و شما آن را ردیابی کنید: تصمیم یا اصابت درست رخ میدهد.
اگر علامت هدف ارائه شود و شما آن را انتخاب نکنید: از دست دادن محرک هدف رخ میدهد.
اگر علامت انحرافی ارئه شود و شما آن را ردیابی کنید: هشدار کاذب رخ میدهد.
اگر علامت انحرافی ارئه شود و شما آن را انتخاب نکنید: رد درست رخ میدهد.
🟣گوش به زنگی: به توانایی یک فرد برای جست‌وجوی یک محرک در مدت زمان طولانی گوش به زنگی گویند. این عامل شدیدا تحت تاثیر خستگی است. مثل گوش به زنگی در برابر سیل یا زلزله.
🟣جست و جو: به فرآیند یافتن یک محرک در یک زمینه یا بافت مکانی جست و جو می‌گویند. این عامل بستگی به تعداد عوامل انحرافی و ویژگی منحصر به فرد محرک مورد نظر دارد.
نکاتی جهت ساماندهی توجه:
توجه هرچقدر آگاهانه تر باشد، ارادی تر است. آگاهی شما از تعداد دکمه های مانتوی خود، نشان از اراده شما برای شمردن آنها دارد.
برای حفظ کیفیت، کمیت را بالا نبرید و فعالیت های خود را در ساعات طولانی انجام ندهید.
حواس مختلف را درگیر دریافت یک موضوع کنید تا دریافت شما بالاتر رود.
از انجام چند تکلیف همزمان در صورتی که شرایط زیر را ندارید، اکیدا بپرهیزید:
1: تکالیف شباهت بسیاری به هم دارند.
2: مهارت شما بسیار بالاست.
3: تکالیف دشوار نیستند.
تفاوت خطای ادراکی با توهم چیست؟!
توهم یعنی ادراک یک پدیده بدون اینکه حتی احساسش کرده باشیم. مثل توهم شنیدن اسممان توسط مادرمان. ولی خطای ادراکی یعنی آنچه را که احساس می کنیم لزوما آن چیزی نیست که در ذهن خود ادراک کرده ایم.
گشتالت!
واژه ای آلمانی به معنای کل یا هیئت است. این واژه برای گروهی از روان شناسان آلمانی به کار میرفت. ادراک برای این دسته از روان شناسان اهمیت خارق العاده ای دارد. به نظر آنان کل بیشتر از مجموع اجزاست و جزئیات به اندازه کلیات معرف ویژگی ها نیستند.
اصول روانشناسی گشتالت چه مواردی هستند؟
🟣اصل شکل و زمینه:یعنی یک شکل در زمینه یک شکل دیگر، متفاوت به نظر می‌رسد.
🟣مجاورت: تمایل به مشاهده گروه گروه اجزای نزدیک به هم را مجاورت گویند.
🟣مشابهت: تمایل به گروه بندی اشکال بر اساس شباهت آنها را مشابهت گویند.
🟣استمرار: تمایل به متصل و پیوسته دیدن اشیا نه منقطع و غیر پیوسته.
🟣تکمیل: تمایل به کامل دیدن اشیا و اشکال نه بریده بریده و ناقص.
فایل پی دی اف درسنامه در قسمت ضمیمه قرار گرفته است .
سپاس از توجه شما 🌹
