«هدف از برنامهریزی افزايش احتمال رسيدن به هدف از طريق تنظيم فعاليتهاست.»
پس از تعیین هدف و تکمیل جدول اهداف باید به نکات زیر توجه کنید:
طبقهبندي اهداف بر اساس اولويت
كارهايي را كه ميخواهيد انجام دهيد، بر اساس اولويتها و ميزان ضرورت و اهميت آن، طبقهبندي كنيد. بهترين زمانها و اوقات را براي مهمترين كارها قرار دهيد. در اين صورت اگر وقت كم داشته باشيد يا به هر دليل نتوانيد به همهی اهداف و كارهايتان برسيد، مطمئن هستيد كه اهداف و برنامههاي اصلي را انجام خواهيد داد.
انعطافپذيري
روحيهی انعطافپذيري را در خود تقويت كنيد؛ يعني در عين حال كه بايد فردي منظم و دقيق باشيد و كارهاي خود ر ا بر اساس برنامه انجام دهيد همواره به اين نكته توجه كنيد كه همهی شرايط و زواياي كار در ميدان ديد و شناخت ما نيست. چهبسا اموري در تحقق يا عدم تحقق قسمتي از برنامه، مؤثر است، ولي از ديد ما مخفي است يا كنترل و تغيير آن در دست ما نيست و به وسيلهی محيط به ما تحميل يا از ما دريغ ميشود. درنتيجه هميشه آمادگي براي هر گونه تغيير و تأخير در برنامه داشته باشيد و از اين موضوع نگران و نااميد نشويد. شما نبايد برنامه را طوري تنظيم كنيد كه جاي هيچ گونه تغييري در آن نباشد يا اينكه زمانها را به گونهاي تنظيم كنيد كه حتي يك حادثهي غير مترقبهی كوچك، مثل برخورد با يك دوست قديمي و چند دقيقه احوالپرسي با او شما را از برنامه عقب بيندازد، بلكه براي هر كاري احتمال حذف شدن یا جابهجايي يا كم و زياد شدن زمان انجام آن را پيشبيني كنيد. برای انعطافپذیری میتوانید در برنامهی خود زمانهایی به عنوان ایستگاه جبرانی قرار دهید تا به جبران عقبافتادگیهای برنامه بپردازید.
عدم ايدهآلنگري
ايدهآلنگر و مطلقگرا نباشيد؛ يعني نخواهید تمام خواستهها و آرزوهايتان فوري و به شكل كامل و تمام برآورده شود؛ هر چند در راه به دست آوردن آن تلاش ميكنيد. در نظر نگرفتن واقعيت، برنامه را با شكست مواجه ميكند.
بررسي آزمون و برنامه
پس از اجرای هفتگی و آزمونی برنامه به ارزيابى فعاليتهاى انجامشده بپردازيد تا ميزان دسترسى به اهداف مشخص شود و ميزان عدم موفقيت در رسيدن به برنامه را نيز معلوم کنید. اين مرحله كه تحت عنوان بررسی آزمون و برنامه ناميده مىشود، فرصتى به شما مىبخشد تا بتوانيد موانع قبل از آزمون و حین آزمون را نيز بشناسيد و از بروز مجدد آن در برنامهی آزمون بعد پيشگيرى کنید.
روش تنظيم برنامه:
قبل از شروع برنامهریزی برای ساعات مطالعه بهتر است برای فعالیتهای حیاتی روزانهی خود زمان مناسبی اختصاص دهید (نماز، خواب شب و ظهر، تغذیه، ورزش، مدرسه، آموزشگاه و...) و پس از آن ساعاتي را كه در طول روز بايد به مطالعه اختصاص دهيد مشخص كنيد. حتماً مشخص كنيد كه در هر ساعت چه كتابي را باید مطالعه كنيد.
به اين صورت عمل نكنيد كه تمام وقتها را به مطالعه اختصاص دهيد و از كارهاي ديگر بازبمانيد.
آسیبشناسي برنامهريزي:
آگاهي از موانع و عادتهای ذهنی و رفتاری نادرست كه برنامه را تهديد ميكند سبب ميشود بهراحتي با آنها مقابله كنيد يا حتي از بروز آنها جلوگيري كنيد؛ بنابراين دانستن آنها نهتنها مفيد بلكه ضروري است. در ادامه به چند نمونه از موانع و عادتهای نادرست كه ممكن است تأثير برنامهريزى را كم كند و برنامه را با شكست مواجه كند اشاره ميكنيم:
فقدان تلاش و پشتكار
گاهي اوقات انسان به صرف داشتن برنامه، توقع موفقيت و دستيابي به اهداف را دارد در حالي كه داشتن هدف و برنامهاي مناسب، گام اول براي موفقيت است و رسيدن به اهداف مورد نظر در برنامه نياز به تلاش و پشتكار دارد و هر عاملي كه مانع اين تلاش باشد درواقع عاملي براي شكست است.
نااميدي
شايد در ابتداى فعاليت به همهی موارد مورد نظر دست نيافته و دلسرد شويد. در اين حالت بهترين راه بررسي دوبارهی برنامه و ميزان تلاش براي پيدا كردن مشكل و راهحل آن است.
عدم سازگاري با برنامه
منظور از اولويتبندي در اصول برنامهريزي اين است كه انسان به دلیل محدود بودن منابع و كمي وقت نميتواند به تمام آنچه ميخواهد دست یابد. بيترديد عمل به برنامه، مستلزم چشمپوشى از برخى فرصتهاى فراغت، سرگرمىها و تفريحات خارج از برنامه است. در اين صورت بايد خود را با برنامه سازگار کنید تا بتوانيد به نتيجهی مطلوب دست يابيد.
كند پيش رفتن برنامه
ممكن است در ابتدا، برنامهريزى با كندى مواجه شود ولى در جريان عمل به برنامه به آن عادت مىكنيد و به مرور زمان جزء ویژگیهای شخصیتی شما مىشود.
نداشتن نگاه واقعبينانه
نداشتن نگاه واقعبينانه به توانمنديها، امکانات، موانع و عادتهای نادرست، سبب ميشود كه برنامه به گونهاي غير واقعي طراحي شود. چنين برنامهاي در عمل با شكست مواجه خواهد شد. به عنوان مثال اگر فردي توانايي روزي ده ساعت مطالعه را ندارد و بدون در نظر گرفتن اين موضوع، برنامه طراحي كرده است به احتمال زياد شكست خواهد خورد.
نكتهی پاياني:
اگر پس از برنامهريزي در اجراي برنامهها به طور كامل موفق نشديد، نااميد نشويد و مطمئن باشيد که با بررسی برنامه، بهزودي موفق خواهيد شد. اگر با پشتکار و توكل بر خداوند در انجام آنها موفق شديد، به خودتان پاداش دهيد، به خود تبريك بگویيد و شكرگزاري کنید. توفيق بيشتر را از خداوند متعال مسئلت نمایید.
انسان بايد همواره از گذشتهي خود و ديگران عبرت بگيرد و برنامهی آيندهي خود را بنويسد و در حال به برنامهی خود عمل کند و پس از ارزیابی تغییرات سازنده را در برنامهی خود ایجاد کند.