سالهايي که کودک در مدارس ابتدايي ميگذراند، از نظر تغذيه، دورهي مهمّي است؛ زيرا رشد کودک در اين سنين ادامه دارد، گر چه سرعت رشد آنها، کمتر از سالهاي اوّل زندگي است، ولي بايد توجّه داشت که هر مرحله از رشد، متّکي بر روند مرحلهي قبل بوده و مرحلهي بعد را تحت تأثير قرار ميدهد.
اصولاً دانشآموزان به 3 وعده غذايي اصلي و 2 ميانوعده در طول روز نياز دارند و بايد از تمامي گروههاي غذايي شامل شير، لبنيات، گوشت و حبوبات، سبزيجات، ميوهجات و گروه نان و غلّات مصرف کنند و تعادل و تنوّع غذايي در اين سنين، مورد توجّه قرار گيرد.
وعدهي غذايي صبحانه، نقش بسيار مؤثّري در سلامت جسمي و فکري دانشآموزان دارد. بهدنبال ناشتا بودن در طول شب، اگر دانشآموز صبحانه نخورد، بهدليل پايين افتادن قند خون، توانايي و شرايط لازم را براي يادگيري در مدرسه نخواهد داشت.
دانشآموزاني که صبحانهي کافي نميخورند، کمدقّت، خسته و بيحوصلهاند و نميتوانند کمبود انرژي، ويتامينها و املاح معدني را با خوردن وعدههاي ديگر جبران کنند؛ بنابراين مادران بايد هر روز صبح، صبحانهي کودک خود را قبل از اينکه به مدرسه برود، آماده کنند.
ميانوعدههاي مناسب و مغذّي نيز بسيار اهميّت دارد، زيرا ساعات نزديک ظهر، کودکان ممکن است گرسنه شوند و اين گرسنگي، نشستن سر کلاس را براي آنان، تحمّل ناپذير ميکند. تمام اين موارد، ضرورت توجّه به تغذيهي صحيح در مدارس را بيش از پيش نمايان ميسازد.
غذاهاي مضر
افراط در مصرف شکلات و شيريني به دليل اينکه موجب بياشتهايي و سيري کاذب در کودکان ميشود و آنها را از مصرف غذاهاي اصلي بازميدارد، موجب اختلال رشد آنها خواهد شد. بهتر است در منزل، از نگهداشتن شکلات و شيريني خودداري کنيد و بهاين ترتيب، دسترسي دائمي کودکان به اين نوع مواد را کاهش دهبد. از دادن شکلات و شيريني به عنوان جايزه يا تغذيه به کودکان، خودداري کنيد.
مصرف بيرويهي تنقّلات غذايي کمارزش، يکي ديگر از مشکلات دانشآموزان است. متأسّفانه برخي تنقّلات تجارتي، مانند انواع پفک، بهطور بيرويه از سوي کودکان و دانشآموزان مصرف ميشود.
نتايج بررسي کشوري سال 1377 از دفتر بهبود تغذيهي جامعهي وزارت بهداشت نشان داده است که حدود 50 درصد کودکان 126 ماهه و حدود 90 درصد کودکان يک تا 2 ساله، هر روز پفک مصرف ميکنند. مصرف پفک بهخصوص قبل از وعدههاي غذايي، بهدليل ايجاد سيري کاذب، کودکان را از خوردن غذاهاي اصلي که بايد موادّ مغذّي موردنياز رشد کودک را تأمين کند، باز ميدارد. از سوي ديگر، نمک آن، ذائقهي کودک را به خوردن غذاهاي شور عادت ميدهد.
متخصّصان تغذيه، همواره به والدين توصيه ميکنند کودکان را به مصرف تنقّلات سنّتي مثل نخودچي و کشمش، گردو، بادام، پسته، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک، انجير خشک و برگهها تشويق کنند و سر سفره بهجاي نوشابه براي افراد خانواده، از دوغ استفاده کنند.
موادّ لازم براي کودکان
ميزان انرژي موردنياز کودکان مدرسهاي، بهلحاظ تفاوت در اندازهي بدن، ميزان تحرّک و سرعت رشد، متفاوت است و اگر انرژي موردنياز کودکان از طريق کربوهيدرات و چربي تأمين نشود، پروتئيني که بايد صرف رشد و ترميم بافتهاي بدن شود، براي تأمين انرژي به مصرف ميرسد.
شايعترين کمبودهاي ويتاميني در اين دوران، کمبود ويتامين A و D و شايعترين کمبودهاي املاح، کمبود يد، آهن و کلسيم است. هويج، منبع ارزاني از ويتامين A است و والدين ميتوانند از آن در برنامهي غذايي روزانهي کودکشان استفاده کنند.
بهترين نوع آهن قابل جذب در موارد حيواني نظير گوشت، مرغ و جگر است.
دريافت مقادير کافي کلسيم از برنامهي غذايي روزانه در سنين مدرسه و بلوغ، براي حفظ تراکم طبيعي استخوانها و جلوگيري از پوکي استخوان در بزرگسالي حائز اهميت است.
بستني و شير پاستوريزه، منبع خوبي از کلسيم هستند و مصرف آنان در ميانوعده کودکان، در تأمين بخشي از کلسيم موردنياز کودکان مؤثّر است. نان و پنير، ميانوعدهي مناسب ديگري براي تأمين کلسيم است که همراه سبزي، گوجهفرنگي، خيار يا گردو، يک ميانوعدهي سالم و مغذّي براي دانشآموزان بهشمار ميرود.