«خواندن» يعني چه؟
چگونه به افزايش مهارت «خواندن» در دانشآموزان دبستاني کمک کنيم؟
تعريف
☺ خواندن، اساسيترين وسيلهي آموزش است و دانشآموز با کسب مهارت و پيشرفت در آن، بهتر قادر خواهد بود تا در هر يک از امور زندگي، معلومات لازم را کسب کند. برخي از متخصّصان، آغاز به خواندن را مجموعهاي از مهارتها ميدانند که ميتوان آنها را به اجزايي چون توانايي تمييز بين حروف، توانايي ترکيب صداها و... تقسيم کرد.
☺ خواندن عملي است که با تفکّر سر و کار دارد و اگر با درک معني همراه باشد، موجب پرورش شخصيّت، کسب اطّلاعات سودمند، برقراري رابطهي حسنه با ديگران، لذّت روحي و نشاط خاطر ميشود.
☺ با يادگيري خواندن، دانشآموزان ميفهمند مطالب نوشته شده و چاپ شده، با معني هستند و کلمات خود زبان هستند و نيز اين فرصت را بهدست آورند که بر اثر تمرين، خواندن را ياد بگيرند.
☺ آموختن «مهارت خواندن» در واقع گشودن دروازهي کتاب به روي دانشآموزان است.
چندين نفر در يادگيري خواندن توسّط دانشآموزان، نقش دارند:
نقش پدر و مادر
پدر و مادر بايد علائم آمادگي خواندن را خوب بشناسند و فرصتهاي لا زم را جهت کسب تجربه براي دانشآموز فراهم آورند و کودک را به کاربرد و درک کلمهها و جملهها تشويق کنند تا ميل به خواندن، در او ايجاد شود.
بديهي است والديني که براي بچّهها کتاب ميخوانند و آنان را به مسافرت و بازديد از پديدههاي علمي- فرهنگي ميبرند و تماسّ بيشتري با ديگران برقرار ميکنند، فرزندانشان از توانايي بيشتري برخوردار ميشوند و بهراحتي ميتوانند تجربهها و برداشتهاي خود را در هر موقعيّتي اظهار نمايند و در مسائل آموزشي، شرکت فعّال داشته باشند. سرانجام اين عوامل در درک خواندن و قدرت نوشتن آنان، تاثير بهسزايي خواهد داشت. آنان به کودکاني شاد و مشتاق به يادگيري تبديل ميشوند.
نقش همسنّ و سالها
بازيهاي گروهي نيز نقش مهمّي در يادگيري زبان دارد؛ کودکان از طريق تماس با همسالان خود، به گسترش زبان خود کمک ميکنند. آنها در اين گونه بازيها، به تعامل با يکديگر مشغول ميباشند و از طرف ديگر، هماهنگي بين عضلات چشم نيز، به يادگيري زبان در آنها
نقش مهمّ معلّمان
معلّمان عزيز و گرامي! راهکارهاي زير به يادگيري مهارت خواندن در دانشآموزان شما کمک ميکند:
1- خواندن و فعّاليّتهاي
حاشيهاي آن را لذّتبخش
کنيد: کودکان براي اين که خوانندگان خوبي شوند، بايد وقت و تلاش کافي صرف
مطالعه کنند. مطالعه بايد لذّتبخش باشد تا کودک به خواندن، علاقه نشان دهد و از
آن، رويگردان نشود. براي بسياري از کودکان، آغاز به خواندن، کار سختي است،
ولي اگر اين کار دشوار، با تفريح همراه باشد، خوشايندتر است. 2- بر بهرهگيري از تجاربي که به
موفقيّت ميانجامد، تاکيد کنيد: خيلي مهم است که فعّاليّتهاي مربوط به آغاز به
خواندن، با دقّت برنامهريزي شود؛ به نحوي که کودک موفّقيّت در خواندن را احساس و تجربه کند.
نه تنها فعّاليّتها بايد موفقيّت را تسهيل کند، بلکه هر کودک بايد احساس کند که کاري
واقعي انجام ميدهد.
3- در تدريس خواندن، از روشهاي
آموزشي متنوّع استفاده کنيد: هيچ روش واحدي وجود ندارد که بتوان گفت، کليد
سحرآميز موفّقيّت است. تدريس خواندن در اين دوره، بايد با نيازهاي فردي کودک،
مطابقت داشته باشد.
4- از دانشآموزان بخواهيد موادّي را که از قبل با آن آشنا هستند، دوباره بازخواني کنند: دانشآموزان احتياج دارند در خواندن، اعتماد به نفس لازم را بهدست آورند و اين احساس را که «من واقعاً ميتوانم آن را انجام دهم» تجربه کنند. يکي از راههاي پرورش اعتماد به نفس در خواندن، قرائت مجدّد مطالبي است که دانشآموز در خواندن آن، مهارت دارد.
5- بهجاي خطاهاي دانشآموزان بر موفّقيّت آنان تاکيد کنيد: خوانندگان مبتدي اشتباه ميکنند، تاکيد بايد بر تشخيص بهبود کيفيّت خواندن کودک باشد نه بر اشتباهات او.
6- اجازه دهيد کودکان حدس بزنند: خوانندگان مبتدي با استفاده از تصاوير يا زمينههاي کلامي داستان، در هنگام خواندن ميتوانند کلمات را حدس بزنند و اين حدس زدنها مفيد است.
7- تمرين کنند، تمرين کنند، تمرين کنند: هر چه دانشآموزان بيشتر بخوانند، بهتر خواهند خواند.
8- مشکلات احتمالي کودک در زمينهي دريافت را تشخيص دهيد و هر چه سريعتر درمان کنيد: اگر شما مشکوک شديد که کودک در درک و دريافت مطالب مشکل دارد، فوراً اوليا و مسوولين مدرسه را مطلّع سازيد.