سلام دوستان !🖐
در این مطلب میخواهیم به بررسی قواعد مفعول مطلق ( درس 4 دوازدهم ) بپردازیم .
در آزمون 16 اردیبهشت از این قسمت سوال خواهید داشت .
اگر سوالی از این مطلب داشتید در قسمت کامنت ها از بنده بپرسید .
فایل اصلی این مطلب را در قسمت فایل های ضمیمه می توانید دانلود کنید
برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج کانون برترها را دنبال کنید، همچنین می توانید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید.
مفعول مطلق
انواع مفعول : مفعول به ، مفعول فیه ، مفعول مطلق.
مفعول مطلق : مصدری منصوب از ریشۀ فعل می باشد .
مثال : رَتَّلَ القرآن ترتیلاً . ترتیل مصدر فعل رتّل و در این جمله مفعول مطلق می باشد .
جمله بالا به صورت : « بی گمان قرآن را خواند » ترجمه می شود . یعنی مفعول مطلق در نقش قید تاکیدی آمده که به این نوع مفعول ، مفعول مطلق تاکیدی می گویند .
حال اگر مصدر فعل جمله به همراه صفت یا مضاف الیه یا جملۀ وصفیه باشد ، چگونگی انجام فعل را بیان می کند که به آن مفعول مطلق نوعی ( بیانی ) می گویند .
مثال :
صَبَرَ المؤمن صبراً حسناً ( مومن به نیکویی صبر کرد ) ؛ ترکیب وصفی
صَبَرَ المؤمن صیرَ أیّوب ( مومن به مانند ایوب صبر کرد ) ؛ ترکیب اضافی
صَبَرَ المؤمن صبراً لا یوصَف ( مومن به گونه ای صبر کرد که قابل وصف نیست ) ؛ جمله وصفیه
پس اگر مفعول مطلق به تنهایی در آخر جمله بیاید ، برای تاکید و اگر به صورت ترکیب بیاید ، برای بیان چگونگی انجام فعل استفاده می شود .
در سال دهم با وزن با قاعده مصدر و فعل ها ( باب های ثلاثی مزید ) آشنا شدید . این وزن ها شامل : افتعال ، استفعال ، انفعال ، إفعال ، تفعیل ، تَفَعُّل ، تفاعل و مفاعلَة می باشند .
مثال :
اکنون چند مثال نیز از مصدرهای خارج از این هشت باب ببینید ( چند مثال از مصدرهای ثلاثی مجرد ) :
« أنتم تحسنون إلی المساکین .... المتّقین » عیّن المناسب للمفعول المطلق :
1 ) حُسناً
2 ) إحساناً
3 ) إحسانَ
4 ) إحساناً بالغاً
عّين المفعول المطلق للنوع :
1 ) لی طالبتان تُرتّلان القرآن ترتيلا يؤثر في قلوبنا !
2 ) ندعو الله أن تتحقّقآمالُنا فی بناء مجتمعنا تحقّقاً !
3 ) کأن شبّابنا اُسودٌ هاجموا العدوّ مهاجمة !
4 ) اللّهم ! وفّقنا لرعایة حقوق ذی الحقّ توفیقا !
عیّن ما فیه اهتمام و عنایة علی وقوع الفعل فقط :
1 ) نرجو الله أن یوفّقنا فی خدمة النّاس توفیقآً ناجحین !
2 ) أشکُر علی إجتهادکم لإنتصار الفریق شُکراً کثیراً !
3 ) ربُّنا الکریم من خَلَقنا و خَلَق الموجودات والکائنات کُلَّها خلقاً کاملاً !
4 ) علّمتُ تلامیذی سرّ دخول الجامعة مُستعیناً بالله !
« طالبو العلم فی بلادنا تقدّموا فی جمیع المجالات .... » عیّن المناسب لبیان موع الفعل :
1 ) تقدّماً !
2 ) علمیّاً و خلقیّاً !
3 ) متقدّمین مجتهدین !
4 ) تقدّماً لم یکن له نظیر !
المخاطب یرید أن یُدرک کیفیّة ذهاب الطالبة فنقول له : « ذهبت الطالبة .... »
1 ) ذهاباً سریعاً !
2 ) سروراً کثیراً !
3 ) مسرورة !
4 ) ذاهبة !
پاسخ تست 1 : گزینه 3 ؛
المتّقین مضاف الیه است پس إحسانَ نباید تنوین بگیرد ( رد 2 و 4 )
باتوجه به مفهوم جمله باید بفهمیم که فعل تحسنون از مصدر إحسان است نه حُسن ( إحسان : نیکی کردن ، حُسن : نیکو بودن ) ( رد 1 )
پاسخ تست 2 : گزینه 1 ؛
ترتیل مصدر برای فعل ترتّلان است که با جمله وصفیه یؤثر ترکیب شده ؛ پس مفعول مطلق نوعی داریم .
در بقیه گزینه ها مفعول مطلق به تنهایی و برای تاکید آمده است .
پاسخ تست 3 : گزینه 1 ؛
توفیقاً مفعول مطلق تاکیدی و ناجحین حال است .
دقت کنید ناجحین از نظر قواعد ، با توفیقاً نه ترکیب وصفی و نه اضافی می سازد .
پاسخ تست 4 : گزینه 4 ؛
تقدّما مصدر فعل تقدّموا است و لم یکن هم جمله وصفیه برای مفعول مطلق است .
گزینه 1 مفعول مطلق تاکیدی است اما صورت سوال مفعول مطلق نوعی را خواسته است .
پاسخ تست 5 : گزینه 1 ؛
« دانش آموز به سرعت رفت . »
گزینه 2 که با قواعد جمله نمی خواند .
گزینه 3 فاعل را توصیف می کند نه فعل را .
گزینه 4 هم با جمله همخوانی ندارد .
موفق باشید !
