دوستان عزیز سلام.
درسنامهی زیر از کتاب آبی درک عمومی هنر کانون، توسط خانم گلشن اسکندری، رتبهی 5 منطقهی 3، دانشجوی رشتهی سینمای دانشگاه هنر تهران و پشتیبان ویژهی گروه هنر تهیه شده.
برای گرفتن مشاوره از ایشون میتونید با تلفن 0216463 و داخلی 1191 در تماس باشید.
هنر اتروریایی یا [ اتروسک]
آثار معماری مکشوف حاکی از آن است که اتروریایی ها برخلاف یونانی ها از طاق سنگی استفاده می کردند و رومیان بعدها این شیوه را در معماری خود به کار بردند.
نقاشیهای دیوارنگاره ها، صحنه های پرحرکت و شاد از زندگی روزمره ثروتمند و تجمل طلب را مجسم می کنند.
در این تصاویر مردگان به خوشگذرانی توام با رقص و موسیقی مشغولند یا در حال تماشای نمایش های پهلوانی اند.
اتروریایی ها به تقلید از یونانی ها بر روی ظروف سفالین نقاشی می کردند. اتروریایی ها، ابتدا به شیوه سیاه نقش، و سپس از میانه سده چهارم ق.م به شیوه سرخ نقش روی آوردند.
بیشتر آثار به جای مانده به تابوت ها و صندوقچه های خاکستر مردگان مربوط اند.
اتروسک ها دیواره این تابوت ها و خاکستردانهای سنگی را با نقوش برجسته می آراستند و سردیس یا تندیس شخص متوفی را بر روی سرپوش آن نصب می کردند.
مثال: تندیسهای زن و شوهری که بر روی تابوت دیده می شود. برخلاف تندیسهای تدفینی مصر باستان، حالتی خوش و آسوده و نگاهی شاد و امیدوارانه از زندگی در دنیای پس از مرگ دارند.
اتروسکها تابوت را به شکل نیمکت (صندلی) از گل پخته می ساختند و تندیس متوفی را روی آن قرار می دادند و آن را رنگ آمیزی می کردند.
اتروسک ها گورستان هایشان را در خارج شهر می ساختند.
(نکروپولیس ← گورستان مردگان ← شهر مردگان اتروسکی)
اتروسک ها بر روی دیوار اتاقک های تدفینی، نقاشی های زنده و خوش رنگی تزئیین می کردند که اقتباس از افسانه های یونانی بود.(نقاشی های دیواری درون مقابر زیر زمینی اتروسک از افسانه های یونانی گرفته شده است) اتروسک ها چهره متوفی را به روش قالبگیری و کنده کاری شبیه سازی می کردند. مشخصه هنرمند اتروسک: تاکید بر فردیت شخصی متوفی و شبیه سازی چهره متوفی.
اتروسک ها در ساختن مجسمه حیوانات استعداد خود را نشان دادند.
مشهورترین نمونه ریخته گری مفرغ و پیکره جانوری، مجسمه ماده گرگی (کاپیتول) است که در دوران رنسانس دو مجسمه کودک شیرخوار (رمولوس و رموس) بدان افزوده شد.
تندیس مفرغین ماده گرگ کاپیتول، شهرتش نه به لحاظ قدمت، بلکه به عنوان اثر هنری و نمادین (نماد شهر روم) به جای مانده است.
معماری اتروریایی (اتروسک):
ساده و روستایی ماب
استفاده از طاق گهواره ای در ورودی شهر
ایجاد خیابانهای عمود بر هم
نقشه معابد اتروسکی، مربع ساده با ایوان ستون دار و سقف شیروانی
اتاقکهای تدفینی درون خانه ها به شکل مستطیل ساده با سقف شیبدار
معابد اتروسکی، بر روی پایه ای بلند به بنام پودیوم قرار گرفته که تنها از یک طرف پله می خورد. بر لبه بام معبد، تندیس هایی از گل پخته قرار دارد.
هنر روم
هنر رومی، از لحاظ شکل ادامه هنر یونان و تلفیقی از سنتهای یونانی و اتروسک و دیگر سنن هنری بیگانه است.
هنر رومی از لحاظ محتوا تبلیغات سیاسی در خدمت نظامی گری و سلطه جویی امپراتوری وسیع روم است.
در مجسمه ها و نقش برجسته های رومی ← محتوای تبلیغی و خصلت روایت گری دیده می شود.
نکته: نقاشی های رومی ← منعکس کننده شکوه، خوش گذرانی و طبیعت دوستی اشرافیت رومی است.
نقاشی رومی به 4 شیوه تقسیم می شود:
شیوه ساده (مرمرین): در این شیوه دیوار به صورت قاب های چند رنگ درخشان نقاشی می شود که ادامه شیوه هلنی یونان است.در این شیوه هیچ عنصری از واقعیت دیده نمی شود.
شیوه معمارگونه: در این شیوه دیوار شبیه به اشکال معماری و نوعی چشم انداز و هندسه ی مناظر و مرایا (پرسپکتیو) تزئیین می شود. در این شیوه هنرمند ستون و قاب پنجره را چنان هدایت می کند تا توهمی از عمق و فضا به ببیننده القا شود.
شیوه تزئیینی (نمای آراسته): این شیوه با عمق نمایی اندک (از دست دادن اهمیت دورنما) و کاربست تزئیناتی چون ستون های نقاشی شده و تزئیین یافته با حلقه های گل و پیچک همراه است. اینجا سطوح دیوار با شبه ستون های باریک جدا می شود و داخل هر قاب یک صحنه را جداگانه به تصویر می کشند. (شیوه آراسته همزمان با اواخر دوره جمهوری و اوایل دوره امپراتوری است)
شیوه پیچیده (ترکیبی): این شیوه تلفیقی از سه شیوه قبل است. این شیوه به عنوان نمای ترکیبی شناخته شده و به تاثیر از تئاترهای رومی و ترکیبی از دیگر سبک ها و امکانات پرسپکتیو فضایی اجرا می شود.
در این شیوه اسلوب جونمایی (دورنما) اهمیت بیشتری یافت. در اینجا نقاشی طبیعت بی جان و موضوعات روزمره در کنار هم به نمایش در آمدند.
نقاشی رنگ مومی: اسلوبی قدیمی که در آن رنگیزه با موم مذاب ترکیب و بر بستر چوب نقاشی می شود.
ویژگی تک چهره های فیوم ( مربوط به رومیان مقیم مصر)
1) واقع گرایی
2) تاثیر پذیری از نقاشی هلنی
3) استفاده از اسلوب تمپرا یا رنگ موم
معماری روم
قدیمی ترین بنای رومی ها، معبد فورتونا ویریلیس است. ستون های این معبد یونانی و سکوی بلند آن اتروسکی (اتروریایی) و فضای داخلی معبد وسیع است.
معبد فورتونا ویریلیس، با الهام از معبد دور ستونی یونیک شکل گرفت.
در این معابد تندیس خدایان نگهداری می شود. فضای داخلی معبد فورتونا ویریلیس شامل ← هشتی ورودی، تالار مرکزی، گنج خانه است.
معبد سیبیل دارای طرحی مدور است که از کلبه های گرد روستایی روم و پلکان و نمای زیبای آن الهام گرفته از معماری یونان است.
معبد سیبیل، سرمشقی برای ساخت معابد گرد است. در ساخت این معبد از ستون های یکپارچه استفاده شده است. معبد سیبیل یا سیبول به شیوه کورنتی با پلان دایره ساخته شده است.
معبد پانتئون (معبد همه خدایان) ساختمان اصلی مدور و گنبد دار است و ورودی معبد دارای رواق مستطیل شکل ستون دار است.
ساختمان کولوسئوم (تماشاخانه) در این آمفی تئاتر مدور از تاق های ساده گهواره ای در نمای خارجی و از تاق های متقاطع در راهروهای داخلی استفاده شده است.
باسیلیکا (تالارهای دراز) باسیلیکاها بعدا الگویی برای ساخت کلیساها شد. به دستور کنستانتین در سده چهارم میلادی برای افزایش گنجایش جمعیت معابد مورد توجه قرار گرفت.
تاق نصرت (تاق نماهای پیروزی) ← برای تجلیل از امپراتوران پیروز در جنگ به صورت یه دهانه و سه دهانه ساخته شد. تاق نماها
به لحاظ ارزش فتوحات و جاودانه ساختن رویدادهای واقعی همگامی نقش برجسته و اشکال ساختمانی عظیم شکل گرفت.
باسیلیکای کنستانتین و حمام های کاراکالا در این بنا روش طاق زنی رومی (طاق گهواره ای) به کار رفته است.
هنر رومی در دو دوره بررسی می شود:
1) دوره جمهوری (شبیه سازی واقع گرایانه در پیکره سازی)
2) دوره امپراتوری
معبد فورتونا ویریلیس( معبد پورتونوس)
معبد سیبیل (سیبول)
سردیس سیاستمدار رومی
ساخت فوروم (میدان مرکزی مستطیل شکل) مهمترین نمونه مرکز اجتماعات رومی
نکته: چهار شیوه و سبک نقاشی (مرمرین، معماری گونه، آراسته و ترکیبی) در دوره جمهوری برای تزئینات نقاشی در موازائیک کاری پدید آمد.
معرفی آثار و بناهای دوره امپراتوری روم:
معبد پانتئون (معبدی گرد و گنبد دار)
آمفی تئاتر کولوسئوم( فلاویوس)
باسیلیکای کنستانتین
حمام های کاراکالا
تاق نصرت های کنستانتین و تیتوس
ستون ترایانوس (تراژان)
مذبح صلح آگوستوس
پیکره ی آگوستوس
معماری روم باستان
شهرهای رومی دارای خیابانهای شطرنجی و کاملا منظم است. میادین شهری آنها متمایز با میادین یونانی ها،دارای شکل منظم و بسته بوده است. ایتالیایی ها روش طاق زدن با قوس را به جای تیر و ستون های سنتی یونانی به کار گرفتند. رومیان مبتکر استفاده از بتن در ساختمان سازی بوده اند که از قطعات سنگ و نوعی چسب ساختمانی شبیه سیمان تشکیل می شد. رومی ها توانستند طاق نصرت،حمام های عمومی،و معابد عظیم را بنا کنند.
کالیزیوم : محل برگزاری مسابقات،محل جدال گلادیاتورها و در واقع محل نزاع و درگیری گلادیاتورها بوده است.
باسیلیکاها : این ساختمان شامل یک سالن اصلی و رواق هایی در دو طرف بوده ایت.ساختمان کشیده باسیلیکا به مرور در دوره مسیحیت ملحقاتی در جهت عمود بر ساختمان اصلی اضافه شد و کلیسا به شکل کلی یک صلیب در آمد.
تندیس سازی رومی
تندیس سازان رومی، بیشتر در زمینه نقش برجسته و تک چهره فعال بودند و برای ساخت تندیس های تمام قد اغلب مدل های یونانی را کپی می کردند.
خصوصیت پیکره سازی رومی ها:
1) شبیه سازی از چهره افراد (در هنر یونان شبیه سازی از چهره انجام نمی شود)
2) واقع نمایی در تک چهره ها
3) توجه کمتر به صورتگری آرمانی یونانی
4) بازنمایی بدن نسبت به چهره اهمیت کمتری دارد.
نقوش برجسته
نقوش برجسته رومی به دو گروه تقسیم می شود:
1) گزارشی(روایتی)
2) تدفینی
رومی ها در نقش برجسته هایشان برخلاف یونانی ها به مستند سازی و ثبت رویدادهای واقعی علاقه داشتند.
رومی ها همانند آشوری هادر نقوش برجسته گزارشی (روایتی)، رویدادهای مختلف را در صحنه های دنبال هم قرار دادند.
نقاشی رومی
رومی ها، قواعد پرسپکتیو علمی را نمی دانستند ولی بدون آن، جونمایی و کوچکنمایی را با مهارت کامل به کار بردند.
رومی ها در نقاشی مانند تندیس سازی به تلفیق آرمانگرایی و واقعگرایی پرداختند. حتی مضمون های اساطیری را با برداشتی واقعگرایانه به تصویر می کشیدند.
تست
کدام بنا دارای ستون های یونانی و سکوی بلند اتروسکی است؟
1) معبد سیبیل 2) معبد پارتنون 3) معبد فورتونا ویریلیس 4) معبد پانتئون
گزینه 3 صحیح است.
تحلیل سوال: معبد فورتونا ویریلیس است. ستون های این معبد یونانی و سکوی بلند آن اتروسکی (اتروریایی) و فضای داخلی معبد وسیع است.
معبد فورتونا ویریلیس، با الهام از معبد دور ستونی یونیک شکل گرفت.
معبد سیبیل دارای طرحی مدور است که از کلبه های گرد روستایی روم و پلکان و نمای زیبای آن الهام گرفته از معماری یونان است.
معبد پانتئون دارای ساختمان اصلی مدور و گنبد دار است و ورودی معبد دارای رواق مستطیل شکل ستون دار است.
116) مهمترین دستاور تندیس سازی رومی کدام است؟
1) تاثیر پدیری از هنر بین النهرین
2) ارائه تمثالی خداگونه از مدل ها
3) کپی کردن با مهارت بالا از تندیس های یونانی
4) واقع نمایی در چهره ها
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: مهمترین دستاورد رومی ها در تندیس سازی واقه نمایی در تک چهره ها است. تندیس سازان رومی، بیشتر در زمینه نقش برجسته و تک چهره فعال بودند و برای ساخت تندیس های تمام قد اغلب مدل های یونانی را کپی می کردند.
خصوصیت پیکره سازی رومی ها:
1) شبیه سازی از چهره افراد (در هنر یونان شبیه سازی از چهره انجام نمی شود)
2) واقع نمایی در تک چهره ها
3) توجه کمتر به صورتگری آرمانی یونانی
4) بازنمایی بدن نسبت به چهره اهمیت کمتری دارد.
سکوی بلند معبد فورتانا ویریلیس به تاثیر از معماری کدام تمدن ساخته شده است؟
1) مینوس 2) میسن 3) یونان 4) اتروسک
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: قدیمی ترین بنای رومی ها، معبد فورتونا ویریلیس است. ستون های این معبد یونانی و سکوی بلند آن اتروسکی (اتروریایی) و فضای داخلی معبد وسیع است.
معبد فورتونا ویریلیس، با الهام از معبد دور ستونی یونیک شکل گرفت.
کدام گزینه بیانگر وجه اشتراک نقش برجسته های رومی و آشوری است؟
1) قراردادن رویدادهای مختلف در صحنه های دنبال هم
2) رعایت اصول تقابل و روبه رونگاری
3) نمایش تحرک و پویایی در عناصر
4) نمایش عواطف و احساسات به طرزی ساده
گزینه 1 صحیح است.
تحلیل سوال: نقوش برجسته رومی به دو گروه تقسیم می شود: گزارشی(روایتی) / تدفینی
رومی ها همانند آشوری هادر نقوش برجسته گزارشی (روایتی)، رویدادهای مختلف را در صحنه های دنبال هم قرار دادند. رومی ها در نقش برجسته هایشان برخلاف یونانی ها به مستند سازی و ثبت رویدادهای واقعی علاقه داشتند.
در نقاشی رومی شاهد تلفیق کدام موارد هستیم؟
1) طبیعت گرایی و واقع گرایی
2) آرمانگرایی و تخیل
3) تخیل و طبیعت گرایی
4) آرمانگرایی و تخیل
گزینه 4 صحیح است.
تحلیل سوال: رومی ها در نقاشی مانند تندیس سازی به تلفیق آرمانگرایی و واقعگرایی پرداختند. حتی مضمون های اساطیری را با برداشتی واقعگرایانه به تصویر می کشیدند. رومی ها، قواعد پرسپکتیو علمی را نمی دانستند ولی بدون آن، جونمایی و کوچکنمایی را با مهارت کامل به کار بردند.
نگاه شاد، سرزنده و امیدوارانه ویژگی کدام تندیس است؟
1) تندیس زن و شوهر متوفی اتروسکی
2) تندیس آپولون اتروسکی
3) تندیس ماوسلوس یونانی
4) پیکره ی امیراتور اکتاوین رومی
گزینه 1 صحیح است.
تحلیل سوال: اتروسکی ها تندیس متوفی را بر روی تابوت هایی که به شکل نیمکت و از گل پخته ساخته شدند می ساختند، سپس تندیس متوفی را رنگ آمیزی می کردند. یکی از نمونه تندیس های اتروسکی، تندیس زن و شوهر نتوفی است که نگاهی شاد، سر زنده و امیدوارانه از زندگی در دنیای پس از مرگ دارند.