سلام به دوستان عزیز کانونی . . . ! ! ! 🙋♂️
در این بخش قصد داریم مروری بر مطالب و نکات دروس اول و دوم فلسفه دوازدهم یعنی (( هستی و چیستی – جهان ممکنات )) داشته باشیم .
امیدواریم مطالب ذکر شده ، شما را در یادگیری بهتر این درس ، یاری دهد .
 | دانشجوی رشته علوم قضایی دانشگاه علوم قضایی تهران رتبه 16 منطقه دو - کنکور انسانی 1400 |
خلاصه ی درس اول (( هستی و چیستی ))
یکی از مباحث اولیه فلسفه ، تعیین دو مفهوم هستی ( وجود ) و چیستی ( ماهیت ) می باشد .
این دو مفهوم از پرکاربردترین مفاهیم فلسفه بوده و همواره در کنار هم ظاهر می شوند .
مراحل شناخت هستی و چیستی و تعیین نسبت میان آن ها :
قدم نخست : واقعیت مستقل از ذهن
قدم دوم : مغایرت وجود و ماهیت (زیادت وجود برماهیت)
قدم سوم : تاکید بر تمایز وجود و ماهیت
قدم چهارم : استدلال ابن سینا
نکات :
• هر چیزی دو جنبه دارد : 1- هستی (وجود) 2- چیستی (ماهیت)
• هستی و وجود ، بخش مشترک میان موجودات است و چیستی و ماهیت ، بخش متفاوت و اختصاصی موجودات است .
• در عالم خارج از ذهن ، وجود و ماهیت با هم یکی هستند و قابل تجزیه نیستند اما وجود و ماهیت در عالم ذهن با هم یکی نیستند و قابل تجزیه و متمایز کردن از یکدیگر هستند .
• حمل دو نوع است : 1- حمل اولی ذاتی : حمل ماهیت بر ماهیت 2- حمل شایع صناعی : حمل وجود بر ماهیت
• اگر موضوع و محمول در عالم خارج در مصداق ها با هم یکی باشند اما از نظر مفهومی در ذهن با هم مغایر باشند ، حمل آنها بر یکدیگر ، حمل شایع صناعی است و نیازمند دلیل است .
• اگر موضوع و محمول علاوه بر اینکه در عالم خارج با هم یکی هستند ؛ هر دو مفهوم در ذهن هم یکی باشند ، حمل آنها به یکدیگر ، حمل اولی ذاتی است و به دلیل نیاز ندارد .
• حمل (( وجود )) بر هر (( چیستی )) ، نیازمند دلیل است که این دلیل می تواند از طریق حس و تجربه یا از طریق عقل به دست آید.
• فرق بین ماهیت و وجود ، بی تردید یکی از اساسی ترین آرا و عقاید فلسفی در تفکر اسلامی است .
• نظریه مغایرت وجود و ماهیت ، پایه ی یکی از برهان های ابن سینا در اثبات وجود خدا به نام برهان (( وجوب و امکان )) می باشد .
• یکی از فیلسوفان بزرگ اروپا به نام توماس آکوئیناس که با فلسفه ی ابن سینا آشنا بود ، اصل مغایرت وجود و ماهیت را در اروپا گسترش داد . او این نظر را پایه ی برهان های خود در خداشناسی قرار داد و پایه گذار مکتب فلسفی تومیسم در اروپا شد . او که در قرن 13 میلادی زندگی می کرد ، فلسفه ای را در اروپا پایه گذاری نمود که بیشتر متکی به دیدگاه های ابن سینا و تا حدودی ابن رشد بود . همین امر فرصتی را فراهم کرد تا فلاسفه ی غرب از طریق ابن سینا و ابن رشد ، مجدداً با فلسفه ی ارسطویی ارتباط برقرار کنند . البته از قرن 16 میلادی با رشد تجربه گرایی ، این دیدگاه ها جای خود را به فلسفه های حس گرا و تجربه گرا دادند و رشد و گسترش نیافتند .
• اگر مفهوم وجود با ماهیت یکی بود یا وجود جزئی از ماهیت بود ، آن وقت اثبات وجود هیچ ماهیتی به دلیل نیاز نداشت و به محض تصور یک ماهیت ، موجود می شد.
چهار گزاره ی مهم :
چیزهایی هستند که هم ماهیت شان را می دانیم و هم از وجودشان با خبر هستیم : انسان
چیزهایی هستند که ماهیت شان را می دانیم ولی از وجودشان بی خبریم : سیمرغ
چیزهایی هستند که ماهیت شان را نمی دانیم ولی از وجودشان با خبریم : جهان ماوراء الطبیعه
چیزهایی هستند که نه ماهیت شان را می شناسیم و نه از وجودشان با خبریم : آدم فضایی
خلاصه ی درس دوم (( جهان ممکنات ))
تبیین ممکن الوجود بودن اشیا : فارابی و ابن سینا گفته اند که اگرچه اشیا در ماهیت و ذات خود ممکن الوجود هستند و با وجود رابطه ی امکانی دارند ، اما همین رابطه ی امکانی به آنها اجازه می دهد که اگر علت وجود آنها فراهم شود ، آنها نیز پا به اقلیم وجود بگذارند و موجود شوند . مثلاً با بودن علت ، وجود برای انسان ضروری می شود و انسان واجب الوجود می گردد و موجود می شود یعنی در حال حاضر ، همه ی اشیایی که موجودند (( واجب الوجود )) هستند ، اما به واسطه ی علت هایی که خارج از ماهیت آنها قرار دارند ، به عبارت دیگر ، این ها (( واجب الوجود بالغیر )) هستند .
⚪ تست ⚪
1-کدام مورد ، ممتنع الوجود است ؟ ( کنکور داخل 98 )
1)اسب آتش خوار 2)انسان هفت سر بالدار
3)دایره منتظم الاضلاع 4)فیلی به اندازه مورچه
2-کدام عبارت بیانگر دلیل مغایرت مفهوم وجود با ماهیت است ؟ ( کنکور داخل 99 )
1)مفهوم وجود را می توان بر ماهیات حمل کرد .
2)چیزهایی وجود دارند که دارای ماهیت نیستند .
3)می توان ماهیاتی را تصور کرد که موجود نیستند .
4)سلب وجود از ماهیت ، در ذهن و در خارج امکان پذیر است .
3-در کدام گزاره ، نمی توان از دلیل حمل سوال کرد ؟ ( کنکور خارج 99 )
1)زمستان سرد است . 2)انسان فانی است .
3)خدا جاودانه است . 4)پلاتین فلز است .
4-کدام عبارت تعریف واجب الوجود بالغیر را به درستی بیان می کند ؟ ( کنکور خارج 99 )
1)چیزی که بر حسب ذات خود ممکن الوجود است . 2)ماهیتی که چیستی خود را از علت دریافت می کند .
3)موجودی که ضرورت وجود او از ناحیه دیگری است . 4)ماهیتی که وجوب خود را از ماهیت دیگری می گیرد .
5-حمل یگانه بر غنی بالذات ، از نظر نسبت ، مانند کدام حمل است ؟ ( کنکور داخل 1400 )
1)شکل بر ذوزنقه 2)گیاه بر دارای حیات
3)منحصر به فرد بر مولود کعبه 4)ذوزنقه بر دارای چهار ضلع
6-پدیده (( A )) کدام یک از موارد زیر باشد تا بتوانیم بگوییم از حالت امکان ذاتی به حالت وجوب بالغیر رسیده است ؟ ( کنکور داخل 1400 )
1)A ساختمانی در ذهن یک معمار است .
2)A نهال یک بذر است که باغبان می خواهد آن را بکارد .
3)A خاکستر چوبی است که قرار است در آتش انداخته شود .
4)A حرکت مژگان چشم است زمانی که پلک ها حرکت می کنند .
7-حمل (( دارای دو قطر مساوی )) بر (( مربع )) ، از نظر نسبت ، مانند کدام حمل است ؟ ( کنکور خارج 1400 )
1)ذوزنقه بر شکل 2)متساوی الاضلاع بر مثلث
3)مثلث بر دارای اضلاع 4)دارای زاویه بر مستطیل
✅ پاسخنامه ✅
پاسخ گزینه 3 است . ممتنع الوجود مفهومی است که فرض وجود برای آن محال است که دایره منتظم الاضلاع از این نوع است .
پاسخ گزینه 3 است . وجود و ماهیت در ذهن ، مغایر و در خارج ، عین هم هستند . اگر وجود و ماهیت در ذهن هم عین هم بودند ، هر ماهیتی که تصور می شد ، موجود هم می شد در حالی که چنین امری محال است .
پاسخ گزینه 4 است . وقتی تعریف یک چیز یا اجزای تعریف اش ، بر آن حمل شود ، حمل اولی ذاتی شکل می گیرد که بی نیاز از دلیل است . یعنی نمی توان از دلیل حمل سوال کرد . پلاتین نوعی فلز است که (( فلز بودن )) در واقع تعریف پلاتین است .
پاسخ گزینه 3 است . واجب الوجود بالغیر یعنی موجودی که وجوب وجودش از ناحیه ذات خودش نیست ؛ بلکه از سوی علت ، ضرورت یافته است . پس ضرورت وجود او از ناحیه دیگری است .
پاسخ گزینه 3 است . حمل یگانه بر غنی بالذات ، شایع صناعی است ، زیرا یگانه و واحد بودن خدا نیاز به دلیل و برهان دارد . در بین گزینه ها ، فقط گزینه 3 شایع صناعی است و بقیه اولی ذاتی هستند .
پاسخ گزینه 4 است . حالت امکان ذاتی ، تساوی بین وجود و عدم است . فقط در گزینه 4 ، پدیده A از حالت امکان ذاتی خارج شده و به واجب الوجود بالغیر تبدیل شده است و در سایر گزینه ها ، پدیده A هنوز موجود نشده و در حالت امکان ذاتی باقی مانده است .
پاسخ گزینه 4 است . حمل صورت سوال و گزینه 4 از نوع اولی ذاتی هستند اما سایر گزینه ها حمل شایع صناعی هستند .
ضمناً فایل ضمیمه که در آن ، این مطلب به صورت یک جا و با کیفیت بیشتری آورده شده را می توانید در انتهای مطلب دانلود کنید .
صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام ما
برای ارتباط بیشتر با رتبه برترها و رزرو پشتیبان ویژه ، پیج کانون برترها را دنبال کنید و به کانال تلگرام کانون برترها ملحق شوید .
همچنین می توانید با شماره 0218451 داخلی 3123 تماس بگیرید .
تهیه کننده :
سپاس از توجه شما 🌹
