در این مطلب به تجمیع نکات مربوط به «انواع را» خواهیم پرداخت.
این مبحث به طور مدون و مجزا در کتاب درسی ذکر نشده اما همواره در کنکور های سراسری به طور مستقیم و غیر مستقیم (در سوالات ترکیبی نقش یابی ، الگوی جمله و گروه اسمی) مورد سؤال بوده است.
کاربرد انواع (را):
1.نشانه مفعول : بعد از مفعول می آید.
کوکب بخت مرا هیچ منجم نشناخت / یارب از مادر گیتی به چه طالع زادم
2.حرف اضافه: گاهی حرف « را» جای حروف اضافه « به – از – بر» می آید و اسم همراه خود را متمم میسازد.
به: هدیه می داد هر درویش را /تابیابد نطق مرغ خویش را
از : حکیمی را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر؟ گفت: برادر نیز دوست به.
بر : بدو گفت خندان که نام تو چیست؟ /تن بی سرت را که خواهد گریست؟
برای : گاهی (را ) با فعل اسنادی: همراه فعل های اسنادی می آید و آن را به فعل ناگذر تبدیل می کند. «حرف اضافه محسوب می شود.»
مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو / جهان بس فتنه خواهد دید ازآن چشم واز آن ابرو
4.فک اضافه : نشانه جدایی و انفکاک ترکیب اضافی (مضاف و مضاف الیه) است و بر دو نوع است:
الف) مضاف الیه + را + مضاف :
یقین مرد را دیده بیننده کرد/شد و تکیه بر آفریننده کرد
تهمتن برآشفت و با طوس گفت /که رهام را جام باده است جفت
ب) مضاف + بخشی از جمله + مضاف الیه + را :
ساقیا برخیز و در ده جام را / خاک بر سر کن غم ایام را
یکی ناسزا گفت در وقت جنگ/ گریبان دریدند وی را به چنگ
تست کنکور سراسری- 96
در کدام بیت، تقدیم «مضافاليه بر مضاف»، صورت گرفته است؟ (انسانی 96)
1.درخت قد صنوبر خرام انسان را / مدام رونق نوباوۀ جوانی نیست
2.گر تشنگان بادیه را جان به لب رسد / تو خفته در کجاوه به خواب خوش اندری
3.وستانی است مرا از گل و از روی کمال / به سرا آمدی ای بلبل خوش گو بسرای
4. رونق عهد شباب است دگر بستان را / میرسد مژدۀ گل بلبل خوشالحان را
پاسخ 2:
گر تشنگان بادیه را جان به لب: گر جان تشنگان بادیه به لب : «را» در این گزینه فک اضافه است.
تست تألیفی
در کدام مصراع نوع «را» درست ذکر نشده است؟ (تالیفی)
- زندگی کوتاه باشد چون شرر اشرار را: (مفعولی)
- پای رفتن نیست دود آتش رخسار را: (متممی)
- سپاه عشق درون و برون گرفت مرا: (فک اضافه)
- راست نتوان کرد چون مایل شود، دیوار را: (مفعولی)
پاسخ: 1
زندگی اشرار کوتاه باشد. (نوع را فک اضافه است.)
تشریح سایر گزینهها:
2: برای دود آتش رخسار ، پای رفتن نیست. (رای متممی)
3.سپاه عشق ، درون و برون من را گرفت. (رای فک اضافه)
4.وقتی دیوار مایل شود، آن را نمی توان راست کرد. (رای مفعولی)
نویسنده مطلب: سید علیرضا احمدی- رتبه 41 کنکور سراسری
طراح سوال و مسئول درس ادبیات عمومی و اختصاصی کانون قلمچی