رفتارهای جانوران: درسنامه با 5 مثال چالشی- جواد زینلی

فایل ضمیمه شامل درسنامه با 5 سوال چالشی از کتاب سه سطحی زیست شناسی (3)، مبحث رفتارهای جانوران، مطابق با برنامه راهبردی آزمون 17 اردیبهشت می باشد.

این مطلب توسط جواد زینلی نوش آبادی تهیه شده است.

* گروه پشتیبانان ویژه کانون *

• معیار موفقیت زادآوری (تولید مثل) در جانوران ← داشتن بیشترین تعداد زاده های سالم

• جانوران برای دستیابی به این هدف، رفتارهای زادآوری انجام می دهند. انتخاب جفت یکی از این رفتارهاست. در رفتار انتخاب جفت، جانور ابتدا ویژگی های جفت را بررسی می­کند و بعد تصمیم می­گیرد با آن جفت­گیری کند یا نه.

• در جانوران، ماده ها بیشتر از نرها رفتار انتخاب جفت را انجام می­دهند. چرا؟ زیرا جانوران ماده معمولاً زمان و انرژی بیشتری صرف زادآوری و پرورش زاده­ها می­کنند، پس آن­ها انتخاب جفت می­کنند تا موفقیت تولید مثلی آن­ها تضمین شود. برای مثال در طاووس­ها، رفتار انتخاب جفت توسط ماده­ها صورت می­گیرد.

• فرآیند انتخاب جفت در طاووس:

   - ویژگی­های ظاهری طاووس های نر و ماده متفاوت است.

   - در فصل زادآوری دم طاووس نر، پرهای پرنقش و نگاری پیدا می­کند و طاووس نر سعی می کند دم خود را مانند بادبزن بگستراند و جلب توجه کند.

   - طاووس ماده از بین طاووس­های نر، طاووس نری را به عنوان جفت انتخاب می­کند که رنگ درخشان و لکه های چشم مانند بیشتری روی پرهای دم خود داشته باشد.

   - درخشان بودن رنگ پرنده و داشتن لکه های چشم مانند بیشتر روی پرهای دم نشان­دهندۀ سلامت و کیفیت رژیم غذایی جاندار است و همچنین نشانه­ای از داشتن صفات سازگارکننده نیز است.

   - دم بلند و زینتی طاووس نر ممکن است حرکت جانور را دشوار و آن را در مقابل شکارچی ها آسیب پذیرتر کند و احتمال بقای آن را کاهش دهد، اما بقای جانوری با این ویژگی­ها نشان دهندۀ سازگارتر بودن آن است، در نتیجه‌ی انتخاب او به عنوان جفت زاده ها علاوه بر ویژگی ظاهری، ژن های صفات سازگارتر را نیز به ارث می برند.

• اما همواره اینگونه نیست! برای مثال در نوعی جیرجیرک، جانور نر رفتار انتخاب جفت را انجام می­دهد (به دلیل صرف هزینۀ بیشتر در فرآیند تولیدمثل)

• جیرجیرک نر اسپرم های خود را درون کیسه­ای به همراه مقداری مواد مغذی به بدن جانور ماده منتقل می­کند.

• جانور نر، جیرجیرک ماده­ای را انتخاب می­کند که بزرگتر باشد، زیرا بزرگتر بودن جیرجیرک ماده نشانۀ آن است که تخمک­های بیشتری دارد و می­تواند زاده­های بیشتری تولید کند. (در اینجا ماده­ها برای انتخاب شدن رقابت میکنند)

• رفتار تولید مثلی دیگر در جانوران، نوع نظام جفت گیری آنهاست.