اولین عاملی که ممکن است موجب خستگی زودرس شما در مطالعه شود، سخت بودن آن درس و قابل فهم نبودن برای شما باشد. این امر موجب میشود خیلی زود رغبت شما برای خواندن آن درس کم شود و بیحوصلگی و خستگی به سراغ شما بیاید.
دومین عامل میتواند نداشتن یک برنامهریزی شفاف و مدون باشد. برای مثال شما مشخص کردهاید که امروز فیزیک میخوانید، ولی برای خود معین نکردهاید که کدام مبحث و تا چهقدر. بنابراین دچار سردرگمی میشوید و چون برایتان شفاف نیست که چه هدف کوتاهمدتی دارید و دقیقاً میخواهید چه کاری انجام دهید باعث میشود حجم انبوه کتاب بدون برنامهی مشخص، شما را دلسرد و بیحوصله کند و هنگام مطالعه، خستگی و خوابآلودگی به سراغتان بیاید.
سومین عامل، انتخاب ساعت نامناسب برای درس خواندن است. یادتان باشد با شناختی که از خود دارید، ساعتهای مناسبی را برای مطالعه انتخاب کنید. مثلاً درسهای سخت و مفهومی را به ساعات آخر شب موکول نکنید یا اگر عادت دارید هنگام ظهر بخوابید و بهتازگی میخواهید این عادت را کنار بگذارید، در آن ساعتها به سراغ درسهای شیرینتر و راحتتر بروید. به این ترتیب به رفع خوابآلودگی کمک میکنید.
۱۰ راهکار برای رفع خوابآلودگی و خستگی هنگام درس خواندن:
1. از مطالعهی پراکنده و نامنظم خودداری کنید. مطالعات شما باید مشخص و با برنامهریزی منظم در زمانهای مناسب باشد و همچنین هدف شما از مطالعه حتی برای کوتاهمدت کاملاً مشخص باشد. مثلاً بگویید: میخواهم مبحث ژنتیک را یک بار کامل روخوانی کنم.
2. یک برنامهریزی مدون برای تمام کارهایتان در نظر بگیرید. هدف این نیست که تمام کارهایتان را دقیقاً طبق ساعت انجام دهید، بلکه میتوانید امور خود مانند خواب، مطالعه، ورزش و... را بر اساس نظم و برنامهریزی، تا حدی سامان دهید و همین کار باعث میشود تا هر کاری بهموقع انجام شود و انگیزهی شما نیز دوچندان خواهد شد.
3. در مکانی که خیلی گرم است درس نخوانید. باید توجه کنید که دمای مکان مطالعه نباید خیلی گرم باشد (حداکثر ۲۵-۲۴ درجهی سانتیگراد)؛ زیرا دمای بیش از آن، بهخصوص در زمستان سبب میشود تا لذت خواب چند برابر شود و همین لذت سبب میشود خوابآلوده شوید و مدام بخواهید.
4. هنگام مطالعه درست بنشینید. اکثر مشاوران تحصیلی و پزشکان توصیه میکنند که به صورت درازکشیده و خوابیده درس نخوانید؛ زیرا مغز شما بین خواب و مطالعه سردرگم میشود و تمرکز شما کم شده و بهزودی دچار خوابآلودگی میشوید. برای رفع خوابآلودگی نشستن صحیح هنگام مطالعه را در نظر بگیرید.
5. پرخوری نکنید. دقت داشته باشید که خوردن زیاد و بیش از حد موجب سنگینی و خوابآلودگی شما میشود و این حالت هنگام مطالعه تأثیر دوچندان خواهد داشت و باعث میشود به محض نشستن پای درس، احساس خستگی و بیحوصلگی کنید. همچنین توصیه میشود بلافاصله پس از خوردن غذا مطالعه نکنید.
6. قدم بزنید. وقتی احساس بیحوصلگی و خوابآلودگی میکنید، با یک پیادهروی نسبتاً تند، انرژی و هوشیاریتان را افزایش دهید. برای مثال اگر به یک فضای سبز نزدیک هستید، به آنجا بروید و مقداری پیادهروی کنید و قدم بزنید. این کار احساس شادابی را به شما میدهد.
7. مدت کوتاهی از فضای مطالعه بیرون بروید. بهتر است به هوای آزاد بروید. نور خورشید و هوای تازه سبب میشود تا انرژی شما بیشتر شود و احساس خوبی داشته باشید.
8. حمام کردن با آب ولرم برای رفع خوابآلودگی خوب است. اگر امکان آن را دارید با آب تقریباً سرد و ولرم حمام کنید. در این صورت باعث میشود احساس بیحوصلگی و خوابآلودگی از شما دور شود.
9. خواب کافی در شب داشته باشید. این اشتباه در بین برخی از دانشآموزان پیش میآید که شب را به دلیل اینکه سکوت بیشتری دارد، برای مطالعه انتخاب میکنند. باید توجه کنید که این کار سبب به هم خوردن سیستم بدن و ذهن شما میشود. ضروری است که در شب حداقل ۶ ساعت خواب و استراحت داشته باشید. البته نباید بیشتر از ۸-۹ ساعت باشد؛ زیرا خواب زیاد هم میتواند از عوامل بیحوصلگی و کلافه بودن باشد.
10. فعالیتهای بدنی کوتاه بین مطالعه فراموش نشود. هنگام مطالعه، در فاصلههای زمانی کوتاه، فعالیتهای بدنی مختصری داشته باشید.