مطالعه یک فرایند شرطی و اکتسابی برای افزایش معلومات است. درواقع مطالعه مثل سایر کارهای انسان، مرحله به مرحله پیش میرود؛ یعنی دارای بخشهای مختلفی مثل گرم کردن، ایجاد آمادگی، پیشمطالعه و تکرار آموختهها و... است. از طرفی برای کسب موفقیت باید نسبت به مطالعه شرطی شد؛ یعنی در طول سال تحصیلی کاری کنیم که مراحل مختلف مطالعه برای ما «عادت» شود. البته این فرایند و مراحل مختلف آن قابل اکتساب و آموختنی است.
برخی از شرایط عمومی باید در مورد هر نوع سبک مطالعاتی مراعات شوند تا فرایند مطالعه، بازده مطلوبی داشته باشد که عبارتاند از:
مکان مطالعه: حتیالامکان باید مکانی ثابت، دارای نور و دمای کافی و مناسب باشد و دکوراسیون سادهای داشته باشد.
1. مکان ثابت: مکان مطالعه باید ثابت و ترجیحاً پشت میز باشد. مطالعه روی زمین، تخت یا در حال راه رفتن مناسب نیست.
2. نور اتاق مطالعه: بهتر است از ترکیب دو نور لامپ مهتابی و چراغ مطالعه استفاده کنید تا هنگام مطالعه، ترکیب طیف زرد و سفید مانع خستگی چشمها شود. هنگام مطالعه باید محیط پیرامون شما نیز روشن باشد، نه اینکه فقط محلی که درس میخوانید روشن باشد. استفاده از چراغ مطالعه پیشنهاد نمیشود.
3. دمای اتاق مطالعه: دمای اتاق مطالعه باید حدود 25 درجهی سانتیگراد باشد. گرمای زیاد محل مطالعه، یکی از عوامل حواسپرتی و ایجاد خوابآلودگی است.
4. دکور اتاق مطالعه: بهتر است دکور اتاق هرچه سادهتر و ثابتتر باشد و کمتر تغییر کند تا فراگیر به وضعیت ثابتی عادت کند. از نصب عکس، پوستر یا مجسمهای که تداعیکنندهی خاطره خاصی است پرهیز شود تا باعث حواسپرتی نشود.
پیشنهاد:
بهترین جا برای درس خواندن، منزل و سپس کتابخانه است. البته کتابخانه نقش تشویقی نیز ایفا میکند؛ زیرا فرد با دیدن افرادی که مشغول مطالعه هستند، انگیزهی بیشتری پیدا میکند.
زمان مطالعه: فرد باید زمانی را به مطالعه اختصاص دهد که فارغ از هر چیز و هر کس بتواند بهترین بازده را از لحاظ یادگیری داشته باشد؛ ولی برخی از زمانها برای این امر مناسبتر هستند که عبارتاند از:
اول صبح: صبح تازه از خواب بیدار شدهاید و ذهنتان فارغ از هر نوع مزاحمتی آمادهی فعالیت و یادگیری است. البته ورزش و صرف صبحانه بسیار مفید است.
آخر شب: خواب بعد از درس، در دستهبندی و انتقال مطالب از حافظهی کوتاهمدت به حافظهی بلندمدت بسیار مفید است.
در حال گرسنگی یا پس از پرخوری مطالعه نکنید.
روش مطالعهی PQR5
یکی از کارآمدترین سیستمهای مطالعاتی روش PQR5است که از کنار هم نهادن حروف اول کلمات انگلیسی آنها تشکیل شده است. این روش شامل دو مرحله است.
مراحل قبل از مطالعه:
- پیشمطالعه/ Preview
- سؤالگذاری/ Question
مراحل حین مطالعه:
- خواندن/ Read
- خلاصهنویسی/ Record
مراحل بعد از مطالعه:
- مرور کردن/ Review
- تفکر کردن/ Recite
- تازه کردن مطالعه/ Refresh