«کالبدشکافی متنی از کتاب گلستان سعدی»
دوستان دهمی سلام و ارادت
همانطور که قول داده بودیم در این مجموعه مشاورهها، سعی می کنیم برای یادگیری بهتر و بیشتر، به تناسب برنامه آزمون، بخشهایی از متون ادبیات فارسی را با هم مرور و کالبدشکافی کنیم.
شما هم اگر نظر یا پیشنهادی دارید، به ما انتقال دهید. حتماً، در صورت امکان، اجرا خواهیم کرد.
با سپاس
متن زیر از باب سوم کتاب «گلستان» سعدی انتخاب شده است. متن را با دقت بخوانید و به سوالات پاسخ دهید. سپس برای اطمینان بیشتر پاسخهایی که در ادامۀ متن آورده شده، مرور کنید.
«ابلهی را دیدم سمین، خلعتی ثمین در بر و قصبی مصری بر سر و مرکبی تازی در زیر ران و غلامی از پی دوان. کسی گفت: [سعدی] چگونه همیبینی این دیبای مُعْلَم برین حیوان لا یعلم؟ گفتم: خطی زشت است که به آب زر نبشته است.
گفتهاند که یک طلعت زیبا به از هزار خلعت زیبا.
به آدمی نتوان گفت ماند این حیوان/ مگر دراعه و دستار و نقش بیرونش
نگر تو در همه اسباب و مِلک و هستی او/ که هیچ چیز نبینی حلال جز خونش»
خوانش متن
ابتدا متن را با دقت بخوانید. اگر متوجه نشدید، دوباره بخوانید. خواندن دقیق متن و فهم درست آن میتواند به شما در کالبدشکافی آن، بهتر و بیشتر کمک کند.
شناسایی و استخراج نکات زبانی
1. دو ویژگی برجستۀ زبانی در متن بیابید.
شناسایی و استخراج نکات ادبی
2. چه آرایههایی در متن به کار رفته است؟
3. نویسنده از چه روشی برای بیان منظورش استفاده کردهاست؟
شناسایی و استخراج نکات فکری
4. نکتۀ فکری مهمی که نویسنده در متن بر آن تأکید دارد، ذکر کنید.
نتیجه گیری و تعیین نوع
5. باتوجه به نکات فکری که در متن آمده است، نوع ادبی متن را بیان کنید.
پاسخها
ویژگیهای زبانی متن:
1. الف) مفعول بر فاعل مقدم شده است(ابلهی دیدم...)
ب) استفاده از واژگانی که امروزه کاربرد ندارند یا کمتر به کار میروند مانند: قصب، دُرّاعه، دستار
پ) استفاده از افعال به شکلی خاص که امروزه دیگر کاربرد ندارند مانند: همیبینی(به جای میبینی)/ نتوان گفت(به جای نمیتوان گفت).
ت) استفاده از واژگان به شکلی خاص مانند: نبشته(به جای نوشته)
ث) استفاده از فعل عربی به جای صفت(لایعلم در معنی جاهل و نادان)
ویژگیهای ادبی متن:
2) الف)استفاده از آرایۀ جناس(ثمین و سمین)/سجع(بر و سر)- (ران و دوان)- (طلعت و خلعت)- دیبا و زیبا)
ب) آرایۀ تضاد(یک و هزار)
آرایۀ استعاره(حیوان لایعلم استعاره از ابله)
3) نویسنده از تمثیل و بیان یک حکایت برای بیان منظورش استفاده کرده است.
ویژگیهای فکری متن:
4) انتقاد ازانسانهای نادان که چون درک و فهم ندارند، ثروت را مایۀ برتری خود قرار دادهاند.
5) با توجه به ویژگیهای فکری مطرح شده در متن موردنظر، نوع ادبی متن، تعلیمی است.
دوستان خوبم
برای یادگیری و درک بهتر بحث کالبدشکافی و سبکشناسی این کتاب،
به شما توصیه میکنم کتابهایی مانند گلستان سعدی را بخوانید.
از روزی یک حکایت شروع کنید.
پیروز باشید