کتاب تازه تاليف ˝ مطالعات اجتماعي ˝ پايه سوم ابتدايي بر اساس سند برنامه درسي ملي آموزش و پرورش جايگزين کتاب پيشين تعليمات اجتماعي شد.
سرانجام تعليمات اجتماعي سوم ابتدايي به همراه خانواده آقاي هاشمي پس از 30 سال از کتاب دانشآموزان سال سوم ابتدايي خداحافظي کرد و جاي خود را به کتابي جديد با نامي تازه تحت عنوان " مطالعات اجتماعي " داد تا رويکردي تازه در آموزش تاريخ، جغرافي و اجتماعي به دانشآموزان ارائه شود.
اين کتاب هماکنون براي سال تحصيلي آينده آماده شده است و از ابتداي مهر جايگزين کتابي که خانواده آقاي هاشمي را داشت، خواهد شد. اين کتاب برمبناي راهنماي جديد مطالعات اجتماعي براي دوره آموزشي عمومي نوشته شده است.
رويکرد اصلي در برنامه جديد مطالعات اجتماعي، رويکرد فرهنگي – تربيتي است. اين برنامه سعي مي کند زمينه هاي تربيت فردي و اجتماعي کودکان و نوجوانان را در بستر عناصر و عرصه هاي برنامه درسي ملي مبتني بر رويکرد فطرت گرايي توحيدي فراهم آورد. به عبارت ديگر، تربيت شهرونداني مومن و مسئول و آگاه و توانمند در زندگي فردي و اجتماعي و پاي بند به اخلاق و ارزش هاي ديني و علاقه مند به ايران و هويت اسلامي- ايراني، هدف اصلي اين برنامه درسي است.
طبق برنامه درسي ملي روابط انسان در چهار عرصه تعريف مي شود: ارتباط با خود، ارتباط با عالم خلقت، ارتباط با ديگر انسان ها و ارتباط با خدا. در اين کتاب دانش آموزابتدا از خود شروع مي کند. سپس ارتباط با اعضاي خانواده و مدرسه مطرح مي شود. دانش آموزان از راه يادگيري مفاهيمي همچون منابع طبيعي، جهت هاي جغرافيايي و نظاير آن آموزش هاي لازم را در زمينه ارتباط با محيطي که در آن زندگي مي کنند، قرار مي گيرند و البته تلاش مي شود که در همه اين روابط به وجود خالق هستي توجه شود.
رويکرد سازماندهي محتوا در اين برنامه تلفيقي است به طوري که دو يا چند حوزه و مفاهيم کليدي آن ها از مباحث اقتصادي، اجتماعي، تاريخي، جغرافيايي، فرهنگي و ... متناسب با موضوع درس با يکديگر تلفيق مي شوند.
در همين راستا، فاطمه رمضاني معاون آموزش ابتدايي دفتر تاليف کتب درسي در توضيح درباره اين کتاب بيان کرد: کتاب مطالعات اجتماعي پايه سوم ابتدايي تلفيقي است يعني رويکرد اين کتاب ها حفظ صرف دروس تاريخ و جغرافي به شکلي که در حال حاضر است، نخواهد بود بلکه ارتباط بين وقايع تاريخي و با وقايع امروز زندگي و ارائه آن به دانش آموزان از اهداف تاليف کتب جديد است.
رويکرد اصلي ياددهي- يادگيري نيز رويکرد مبتني بر پرورش مهارت هاي کاوشگري است. از آن جايي که در دنياي امروز با توجه به گستردگي علوم و فنون، امکان آموزش تمام و کمال همه موضوعات وجود ندارد، پس بايد به دانش آموزان چگونگي يادگرفتن را ياد داد و اين امر با پرورش مهارت هاي کاوشگري ( بررسي و کاوش، برقراري ارتباط، مشارکت، خلاقيت و اظهار نظر) محقق مي شود.
همچنين حجتالاسلام محي الدين بهرام محمديان رئيس سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي در خصوص اين کتاب جديد مطالعات اجتماعي ابراز کرد: کتاب جديد بر مبناي اسناد تحولي و برنامه درسي ملي و به دنبال تغيير کتابهاي درسي ابتدايي تأليف شده است. اين کتاب، علاوه بر طي مراحل مختلف اعتباربخشي از جنبههاي آموزشي و محتوايي مورد کار کارشناسي قرار گرفته است و اميدواريم درآينده نيز شاهد تأليف چنين کتابهايي درحوزة مطالعات اجتماعي در آموزش و پرورش باشيم.
اين کتاب شامل هفت فصل مختلف است. در فصل اول دانش آموزان با روند رشد و تکامل خود از بدو تولد آشنا مي شوند و با شباهت ها و تفاوت هاي موجود ظاهري ميان يکديگر آشنا مي شوند. در فصل دوم آشنايي با خانواده و در فصل سوم همکاري در خانواده از اهداف آموزشي به شمار مي رود.در فصل سوم قوانين و مقررات داخل خانه ها و همکاري ميان اعضاي مختلف خانواده به دانش آموز آموزش داده مي شود. فصل چهارم با نام " نيازهاي خانواده " به مسائلي همچون درآمد خانواده و راه هاي کسب درآمد و چگونگي رفع نيازهاي خانواده و پس انداز و صرفه جويي توجه دارد و دانش آموزان را با چالش هاي مالي و مقابله با خواسته هاي نامحدود خود مانوس مي کند. معرفي خانه و مدرسه به عنوان دو مکان مورد رفت و آمد دانش آموز و نيز مکان يابي ميان اين دو مسير و ايمني در خيابان در فصل هاي ششم و هفتم از اهداف آموزشي به شمار مي رود.
کسب مهارت هاي زندگي اجتماعي يکي از اهداف مهم اين کتاب است. دانش آموزان بايد بتوانند آموخته ها را در زندگي واقعي به کار ببرند. آموزش مطالعات اجتماعي زماني به اهداف خود دست مي يابد که در نگرش ها و باورهاي دانش آموزان نيز تغييرات مطلوب به وجود آيد. براي اين مقصود در اين کتاب فعاليت هاي دروس و کاربرگ ها طوري طراحي شده تا فضايي براي پرورش مهارت ها و دروني سازي ارزش ها به وجود بيايد.