در پي فراخوان بينالمللي طرح بلندپروازانه اعزام انسان به سفري بي بازگشت به مريخ، هزاران نفر از سراسر جهان براي حضور در اين ماموريت اعلام آمادگي کرده اند که در بين آنها بيش از 70 ايراني نيز حضور دارند. بسياري معتقدند اين ماجراجويي فضايي که تبليغات گسترده اي پيرامون آن صورت گرفته به دليل مشکلات ومسائل فني فراوان پيش روي آن قابل تحقق نخواهد بود اما از قرار، مسوولان پروژه Mars One و دانشمندان علاقهمند، اين طرح را کاملا جدي گرفته اند و هر روز اخبار و مطالب تازه اي در خصوص ابعاد مختلف اين ماموريت منتشر ميشود.
در اين گزارش مروري داريم بر تازهترين بررسي هاي انجام شده درباره جنبه هاي مختلف ماموريت Mars One.
به گزارش سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، سازمان خصوصي و غيرانتفاعي Mars One با هدف ساخت مستعمره انساني بر سطح سياره مريخ تأسيس شده است؛ ساختار اين سازمان متشکل از بنياد غيرانتفاعي Mars One و شرکت Interplanetary Media Group است.
«باس لانس دورپ»، بنيانگذار و مديرعامل شرکت هلندي Mars One در اين پروژه پرهزينه از تجارب ارزشمند مشاوراني مانند دکتر «جرارد هوفت»، برنده جايزه نوبل و «برايان انکه»، مفسر موسسه تحقيقاتي ساوث وست برخوردار است.
در سال 2011 اعضاي بنياد Mars One گردهم آمدند تا برنامه استراتژيکي براي فرستادن انسان به مريخ تدوين کنند. سال نخست به انجام تحقيقات و انجام مشاوره با کارشناسان آژانس هاي فضايي و شرکت هاي خصوصي هوافضا در سراسر جهان اختصاص پيدا کرد.
در گام بعدي از شرکت هاي فعال در حوزه هوافضا براي ارائه مشارکت در اين پروژه و توسعه فناوري هاي مورد نياز دعوت شد و به طور همزمان برنامه بينالمللي انتخاب مسافران آينده مريخ آغاز شد.
هزينه ساخت مستعمره انساني در مريخ
بودجه پيش بيني شده براي اين پروژه شش ميليارد دلار اعلام شده است که حدود 66 درصد هزينه ها تنها به ارسال و فرود فضاپيماي حامل ساکنان مريخ اختصاص دارد؛ شرکت Mars One براي تأمين بخشي از هزينه هاي اين پروژه به دنبال جذب حاميان مالي است.
علت انتخاب مريخ به عنوان سکونتگاه دوم بشر
«چرا مريخ؟» اين مهمترين سوالي است که در ذهن بسياري از مردم ايجاد مي شود؛ پس از زمين، سياره مريخ قابل سکونت ترين سياره در منظومه شمسي محسوب مي شود.
خاک اين سياره حاوي آب است و هواي نسبتا مناسبي دارد؛ نور کافي خورشيد امکان استفاده از پنل هاي خورشيدي را فراهم مي کند و لايه نازک جو نيز يک لايه محافظ در برابر پرتوهاي کيهاني و نور خورشيد ايجاد مي کند.
ريتم شبانهروز نيز شباهت زيادي با زمين دارد و هر روز در اين سياره 24 ساعت و 39 دقيقه و 35 ثانيه است.
شرايط داوطلبان سفر بدون بازگشت به مريخ
پذيرش اوليه داوطلبان سفر يکطرفه به مريخ از روز هشتم ژانويه 2013 (19 دي 92) آغاز شده و مهلت ارسال درخواست ها آگوست 2013 پايان مي يابد؛ اين طرح تنها مختص دانشمندان يا خلبانان جت هاي جنگي نبوده و تمامي افراد علاقه مند با حداقل 18 سال سن مي توانستند داوطلب حضور در جمع پيشگامان مستعمره مريخ (Mars Colony pioneer) شوند.
بهره هوشي مناسب و سلامت کامل جسمي و روحي از جمله شروط اصلي براي ثبت نام اوليه در اين طرح عنوان شده است؛ همچنين داوطلبان بايد در تست هاي سلامت روان و آمادگي لازم براي مقابله با شرايط رواني دشوار و پر استرس اين سفر بي بازگشت حد نصاب لازم را کسب کنند.
نحوه انتخاب ساکنان آينده مريخ
هدف نهايي در اين طرح، انتخاب 24 تا 40 فضانورد دوره ديده است که در گروه هاي چهار نفري هر دو سال يکبار راهي سياره سرخ شوند.
مراحل انتخاب اوليه فضانوردان از بين داوطلباني که تاکنون در سايت ثبت نام کرده اند، از 22 آوريل 2013 ميلادي (دوم ارديبهشت 92) آغاز شده است و فرآيند انتخاب جهاني داوطلبان از طريق برنامه هاي تلويزيوني به صورت مستقيم پخش مي شود.
پس از اين مرحله، دوره هفت ساله تمرين و آماده سازي فضانوردان براي سفر به مريخ در مناطق خشک و متروک زمين در اقامتگاه هاي شبيه سازي شده آغاز ميشود؛ در سال 2022 و چند ماه قبل از آغاز رسمي مأموريت، کميته انتخاب Mars One تصميم نهايي براي انتخاب نخستين ساکنان مريخ را اتخاذ مي کند که احتمالا شامل دو زن و دو مرد از قاره هاي مختلف جهان است.
مهاجرت مادام العمر به مريخ
افرادي که در فهرست نهايي ساکنان آينده مريخ قرار مي گيرند، اطمينان دارند که هرگز به زمين بازنخواهند گشت؛ در اين شرايط مريخ به سکونتگاه مادام العمر و محل زندگي، کار و مرگ آنها مبدل مي شود.
سفر به مريخ چند روز طول مي کشد؟
سفر به مريخ حدود هفت ماه به طول مي انجامد که کمي بيشتر از اقامت شش ماهه فضانوردان در ايستگاه فضايي بين المللي (ISS) است؛ با توجه به اينکه مدارهاي زمين و مريخ کاملا گرد نيستند، طول مدت اين سفر بستگي به زمان پرتاب دارد که بين شش تا هشت ماه متغير است.
ساکنان آينده مريخ چگونه به زندگي ادامه مي دهند؟
فضاي اختصاص يافته به هر فضانورد در داخل کپسول ها 50 مترمربع است و 200 مترمربع فضاي داخلي نيز به اتاق خواب، محوطه کار، اتاق نشيمن و واحدهاي پرورش گياهان اختصاص يافته است.
فضانوردان با ترک محل سکونت خود و براي در امان ماندن از پرتوهاي کيهاني بايد از لباس هاي ويژه (Mars Suit) استفاده کنند.
ساکنان آينده مريخ در طول حيات مادام العمر خود در سياره سرخ به صورت روزانه و مستمر گزارش هايي را به مراکز کنترل زميني ارسال کرده و نحوه زندگي و کشفيات خود را با ساکنان زمين به صورت زنده و مستقيم به اشتراک مي گذارند.
اين گروه در مدت حضور در تمرينات بر روي زمين و سفر بي بازگشت به مريخ در استخدام شرکت Mars One خواهند بود.
امکان فرزند دار شدن در مريخ وجود خواهد داشت؟
نخستين ساکنان مستعمرات انساني در مريخ قطعا به توليد مثل نيز فکر خواهند کرد؛ تشکيل خانواده و صاحب فرزند شدن در سياره سرخ جزو يکي از چالش برانگيزترين مسائل در خصوص اين سفر بي بازگشت محسوب مي شود.
پزشکان تأکيد مي کنند که ديدگاه روشني نسبت به احتمال باردار شدن و زايمان در شرايط گرانش ضعيف مريخ که 38 درصد گرانش زمين است، ندارند.
«نوربرت کرافت» از محققان اسبق ناسا در حوزه روانشناسي مأموريت هاي فضايي طولاني مدت و مدير بخش پزشکي اين پروژه تأکيد مي کند: نحوه باردار شدن در مريخ نخست با انجام آزمايشات بر روي حيوانات مورد بررسي قرار مي گيرد و با دريافت نتايج در خصوص بارداري انسان نيز تصميم گيري خواهد شد.
اصليترين چالش پيش رو براي سفر به مريخ
«نوربرت کرافت»، اصلي ترين چالش پيش رو براي عملي شدن اين طرح را نحوه تعامل و همکاري اعضا در طول سفر بسيار طولاني از زمين تا مريخ و پس از آن زندگي تا آخر عمر بر سطح سياره سرخ عنوان ميکند.
براي کاهش مدت سفر به مريخ مي توان از سوخت بيشتري استفاده کرد، اما اين کار هزينه هاي اجرايي پروژه را به شدت افزايش مي دهد.
در مقابل مي توان با مصرف سوخت کمتر هزينه ها را کاهش داد، اما اين مساله در سفرهاي بدون سرنشين قابل انجام است و براي سفرهاي سرنشين دار بايد در کوتاه ترين زمان ممکن فضانوردان را به مقصد منتقل کرد.
گرانش مريخ که تنها 38 درصد گرانش زمين است، چالش ديگري است که احتمالا باعث تغييرات فيزيولوژيکي بدن از جمله کاهش تراکم استخواني، ضعف عضلاني و مشکلات گردش خون مي شود.
بيماري ها و مشکلات حاد پزشکي نيز در مريخ قابل درمان نيستند؛ همچنين اگر لباس مخصوص فضانوردان در محيط خارج از کپسول ها صدمه ببيند، احتمال مرگ فرد وجود دارد.
به خطر افتادن حيات بالقوه در مريخ
در حاليکه «کنجکاوي»، مريخنورد جديد ناسا نتايج قابل توجهي در خصوص احتمال وجود حيات در سياره سرخ به دست آورده است، مأموريت ارسال انسان به اين سياره ميتواند حيات بالقوه در مريخ را مورد تهديد قرار دهد.
هر انساني که قدم بر سطح سياره مريخ بگذارد، بيش از 100 تريليون ميکروب به همراه خواهد داشت که مي تواند ارگانيسم هاي احتمالي موجود در مريخ را نابود کند.
«باس لانس دورپ» مديرعامل Mars One تأکيد مي کند، اين مأموريت حداکثر تلاش خود را براي عدم دخالت در حيات بالقوه مريخ انجام مي دهد و انتخاب محل ساخت مستعمره انساني، تهديدات احتمالي را به حداقل مي رساند.
نقشه راه پروژه سفر به مريخ
• سال 2013: فضانوردان برگزيده در منطقه اي سرد و متروک مشابه مستعمره مريخي، مراحل آماده سازي و تطبيق يافتن با شرايط سياره سرخ را پشت سر مي گذارند.
• سال 2014: مراحل آماده سازي تجهيزات مربوطه از جمله ساخت نخستين ماهواره ارتباطي مريخ آغاز مي شود.
• سال 2016: نخستين محموله در ژانويه اين سال راهي سياره سرخ شده و 10 ماه بعد در اکتبر همان سال بر سطح مريخ فرود مي آيد؛ اين محموله شامل 2500 کيلوگرم قطعات مجزا، پنل هاي فتوولتائيک خورشيدي و تجهيزات مختلف است.
• سال 2018: نخستين مريخ نورد در نظر گرفته شده براي اين مأموريت، وظيفه يافتن منطقه ايده آل در محدوده تعيين شده براي ساخت مستعمره انساني را آغاز مي کند؛ عملکرد مريخ نورد خودمختار است، اما بيشتر عملکردهاي آن با دستورات ارسالي از زمين کنترل مي شود.
• سال 2021: شش کپسول بر سطح سياره سرخ ساخته مي شود که شامل دو واحد اقامتي، دو واحد تأمين آب و اکسيژن و دو واحد تأمين تجهيزات است؛ دو مريخ نوردي که به اين سياره ارسال شده اند، وظيفه انتقال تمامي اجزاء به محل احداث کلوني را برعهده دارند.
• سال 2022: تمامي امکانات توليد آب و اکسيژن در اوايل اين سال آماده بهره برداري مي شود. در ماه سپتامبر (شهريور) نيز چهار فضانورد نخست آماده انجام اين سفر مي شوند.
• سال 2023: نخستين ساکنان مريخ بر سطح سياره سرخ گام مي گذارند؛ وظيفه اوليه اين گروه نصب تيوب هاي بين کپسول هاي مجزا، پيکربندي و فعال سازي واحدهاي توليد غذا، نصب و تعويض پنل هاي خورشيدي فتوولتائيک است. چند هفته پس از استقرار نخستين گروه از فضانوردان، پنج محموله باري براي ساخت واحدهاي بيشتر به همراه مريخ نورد سوم در سياره سرخ فرود مي آيند.
• سال 2025: گروه دوم شامل چهار ساکن جديد مستعمره مريخي به فضانوردان گروه نخست مي پيوندند.
طرح هاي ديگر براي سفر به مريخ
پروژه هاي معدودي از جمله Mars Foundation، Mars Society، MarsDrive و The Mars Initiative قصد اجرايي کردن سفر به مريخ را دارند، اما در اين بين اصلي ترين پروژه به فرستادن نخستين توريست فضايي به سياره سرخ اختصاص دارد؛ در اين مأموريت يک زوج فضانورد تا پنج سال آينده راهي اين سياره خواهند شد.
«دنيس تيتو» مهندس سابق ناسا در سال 2001 ميلادي با پرداخت 20 ميليون دلار به روسيه، عنوان نخستين فضانورد خصوصي جهان را به خود اختصاص داد و اکنون در حال سرمايه گذاري در پروژه ارسال فضانورد به مريخ است.
در پروژه خصوصي «الهام مريخ» (Inspiration Mars) يک زوج فضانورد سفري 501 روزه به سياره سرخ را در يک کپسول نيمه تنگ 182 متر مربعي سپري خواهند کرد.
برنامه اين سفر با هزينه يک ميليارد دلاري براي ژانويه 2018 برنامه ريزي شده است و در طول اين سفر رفت و برگشت 16 ماهه، فضانوردان تا مسافت 160 کيلومتري سياره سرخ سفر خواهند کرد.
ژانويه 2018 آخرين زمان در دوره 15 ساله اي محسوب مي شود که مريخ در نزديک ترين فاصله با زمين قرار مي گيرد و در صورت لغو برنامه، مأموريت تا سال 2031 قابل انجام نخواهد بود.
اين سفر«بازگشت آزاد» ناميده مي شود؛ بدين معنا که فضانوردان در اطراف مريخ گردش کرده و با استفاده از گرانش سياره سرخ در مسير بازگشت قرار ميگيرند، اما هيچ برنامه پشتيباني براي نجات فضانوردان در فاصله 120 ميليون کيلومتري از زمين در نظر گرفته نشده است.
«تابر مک کالوم»، مدير فني مأموريت «الهام مريخ» به همراه همسرش «جين پويتنر» از کانديداهاي بالقوه انجام اين سفر محسوب مي شوند.
وي خاطر نشان ميکند: در حال طراحي کپسول و ايمن سازي حداکثري انجام اين سفر هستيم، اما خطرات انجام اين مأموريت از جمله ذرات باردار جريان هاي خورشيدي و پرتوهاي کيهاني غيرقابل انکار است.
