برخورد يک شهاب سنگ با زمين، گذر سيارکهايي از نزديکي زمين، کشف راز ستونههاي خلقت، آغاز به کار يکي از دقيقترين تلسکوپهاي جهان در شيلي و کشف سياراتي مانند زمين از جمله مهمترين رويدادها و اخبار فضايي در سال 91 بود.
خورشيد گردترين جسم کيهاني است
نتايج تحقيقات جديد نشان ميدهد که خورشيد گردترين جسم کيهاني است که تاکنون مورد مطالعه و اندازهگيري قرار گرفته است. تفاوت ميان عريضترين و باريکترين قطر خورشيد کمتر از عرض يک تار موي انسان است. با اندازهگيريهاي صورت گرفته مشخص شده است که خورشيد گردترين جسمي است که تاکنون اندازهگيري شده و اين امر موجب شگفتي دانشمندان را فراهم کرده است.
خورشيد فاقد سطح جامد است و پيشتر تصور مي شد که حرکت وضعي آن اندکي سطح جامد فراهم مي کند، اما اندازه گيريهاي جديد نشان مي دهد که اين سطح صاف حتي کوچکتر از چيزي است که پيش بيني شده است.
ابداع شيوه اي براي رصد حيات در سيارات بيگانه
ستاره شناسان مدعياند به لطف شيوهاي که ميتواند سيارات دور دست را از راه دور کاوش کند، يک گام به کشف حيات بيگانه نزديک شدهاند.
محققان دانشگاه کمبريج نرم افزار و تجهيزات جديدي را براي جمع آوري نخستين نشانههاي شيميايي سيارات چرخان به دور يک ستاره در فاصله 127 سال نوري از زمين به کار گرفتند.
شيوههاي پيشين فقط ميتوانست اندازهگيريهاي جزئي و نسبي از خارجيترين سياره اين منظومه انجام دهد؛ چرا که نور ستاره ديد تلسکوپ را کور ميکرد.
در گذشته به دليل نور ستارهاي کور کننده که دهها ميليون تا ميليارد برابر درخشانتر از نور منعکس شده سياره بود موجب ميشد ستاره شناسان نتوانند ديد مناسبي از اين منظومهها داشته باشند.اکنون براي نخستين بار دانشمندان توانستهاند در اين نور ستارهاي نفوذ کرده تا نشانههاي نوري منحصر به فرد عناصر شيميايي را که اتمسفر اين چهار سياره را ميسازد بخوانند. در طول يک مطالعه سه ساله در پالومار که در ژوئن گذشته آغاز شده، پروژه 1640 قرار است 200 ستاره را در فاصله 150 سال نوري از منظومه شمسي ما بررسي کند.
زمين در نزديکترين فاصله از خورشيد قرار گرفت
ستاره شناسان اعلام کردند يک روز در سالي که گذشت زمين در نزديکترين فاصله به خورشيد قرار گرفت.
در روز حضيض خورشيدي زمين با خورشيد فقط 147 ميليون کيلومتر فاصله داشت. هر ژانويه زمين در نزديکترين فاصله به خورشيد و در ماه جولاي در دورترين فاصله از آن قرار ميگيرد. در سال 2013 دورترين فاصله زمين از خورشيد - اوج خورشيدي- در روز پنجم جولاي اتفاق ميافتد. زاويه 5 درجهاي زمين نسبت به خورشيد موجب ميشود تغييري در دماي زمين روي ندهد.
ديدن ايستگاه فضايي بدون تلسکوپ ممکن شد
ناسا به مناسبت دوازدهمين سالگرد حضور دانشمندان در ايستگاه بينالمللي فضايي، خدمات جديد پيامکي ارائه کرد که امکان مشاهده ايستگاه بينالمللي فضايي را در حال عبور از بالاي خانهها بدون تلسکوپ فراهم ميآورد. براين اساس زماني که ايستگاه بينالمللي فضايي از بالاي خانهتان ميگذرد، ناسا پيامکي با عنوان " ايستگاه را ببينيد" به تلفن همراهتان ارسال ميکند.
چند ساعت پيش از آنکه بتوانند ايستگاه فضايي را در آسمان ببينند، پيامک و يا ايميل ميزند. براساس اعلام اين سازمان، مردم وقتي بدانند بايد کجاي آسمان را نگاه کنند ميتوانند بدون استفاده از تلسکوپ اين آزمايشگاه فضايي گردان را ببينند.
کشف منشا احتمالي آب بر روي ماه
دانشمندان به احتمال زياد منشا آب بر روي ماه را کشف کردهاند که آن جريان مداومي از ذرات باردار خورشيدي يا همان بادهاي خورشيدي است.
يافتههاي محققان دانشگاه ميشيگان حاکي از آن است که يخ درون سايههاي مداوم دهانههاي آتشفشاني قطبي بر روي ماه که گاهي اوقات به آن تلههاي سرد ميگويند ميتواند حاوي اتمهاي هيدروژن باشد که از بادهاي خورشيدي نشات گرفته است. مدلهاي تئوري از ثبات آب ماه که تاريخ آن به اواخر دهه 1970 باز ميگردد حاکي از آن است که يونهاي هيدروژن (پروتونها) ناشي از بادهاي خورشيدي ميتوانند با اکسيژن سطح ماه براي تشکيل آب و ترکيبات مرتبط موسوم به هيدروکسيلها که حاوي يک اتم هيدروژن و يک اتک اکسيژن و موسوم به OHهستند ترکيب شوند.
اين مطالعات نشان ميدهد که ترکيب آب به صورت هيدروکسيل در مواد ماه رايج است، اما اين ترکيب از آب مايع يا يخ نيست که به راحتي به عنوان از آن در پايگاههاي سرنشين دار آينده استفاده کرد.
کاهش 2درجه اي دماي کائنات
ستاره شناسان از تلسکوپي در استراليا براي اندازهگيري دماي کائنات استفاده و اعلام کردند همانطور که در نظريه انفجار بزرگ پيش بيني شده، دماي کائنات خنکتر شده است.
گروهي بينالمللي از دانشمندان سوئدي، فرانسوي، آلماني و استراليايي از تلسکوپ آرايه فشرده در نيوساوت ولز استفاده کرده تا ميزان دماي کائنات را وقتي که در نيمه عمر کنونياش قرار داشته است، اندازهگيري کنند.
اين دقيقترين اندازهگيري است که تا کنون در مورد ميزان خنک شدگي دماي کائنات طي عمر 13.77 ميليارد سالهاش صورت ميگيرد. بر اساس محاسبات صورت گرفته، دماي کائنات در چند ميليارد سال پيش 268 درجه سانتيگراد زير صفر بوده است. اگر چه اين ميزان به نظر سرد ميرسد اما از دماي کنون که منفي 270 درجه سانتيگراد يا فقط سه درجه بالاي صفر مطلق است، گرمتر بوده است.
کشف مسنترين ستاره کائنات در نزديکي زمين
دانشمندان ستارهاي را شناسايي کردهاند که دستکم 13.2 ميليارد سال عمر دارد اين مسنترين ستارهاي است که تا کنون در کائنات مشاهده شده است.
اين ستاره 186 سال نوري از زمين فاصله دارد. بر اساس محاسبات محققان، انفجار بزرگ حدود 13.77 ميليارد سال پيش صورت گرفته و اين ستاره که HD 140283 نام دارد در بين نخستين ستارههايي است که در عالم شکل گرفتهاند.سن دقيق اين ستاره 13.9 ميليارد سال محاسبه شده است اما محاسباتي از اين دست معمولا حاوي حاشيه خطاي بالايي هستند.
در مورد ستاره HD 140283 حاشيه خطا 700 ميليون سال بود، بنابراين، اين ستاره دستکم 13.2 ميليارد سال عمر دارد. پيش از اين، گفته ميشد يک ستاره ديگر که به نام Methuselah2 خوانده ميشد 13.2 ميليارد سال سن دارد اما محققان مطمئن هستند سن ستاره HD 140283 با دقت بسيار بالاتري تعيين شده است.
رصد دقيق دورترين ابرنواختر کائنات
ستاره شناسان دورترين ابرنواختر مشاهده شده تا کنون را رصد کردند که 10 ميليارد سال نوري از ما فاصله دارد. اين ابر نواختر "Mingus" خوانده ميشود. ابرنواختر Mingus که 10 ميليارد سال نوري از ما فاصله دارد، ميتواند در شناخت هر چه بيشتر انرژي تاريک به دانشمندان کمک کند. انرژي تاريک نيرويي است که ظاهرا گسترش کائنات را تسريع ميکند.
اين ابرنواختر که با اسم رسمي SN SCP-0401 شناخته ميشود، به طور تصادفي در پروژه کيهان شناسي ابرنواختر (SCP) با استفاده از تلسکوپ فضايي هابل در سال 2004 شناسايي شد. از نظر درخشش، اين ابرنواختر به درخشاني يک سوسک شب تاب است که از فاصله 3000 مايلي ديده ميشود.
فهرست 7 سياره قابل سکونت
محققان با انتشار فهرستي از 7 سياره قابل سکونت در کهکشان راه شيري اظهار داشتند که تعداد اين سيارهها بيشتر هم خواهد شد. واضح است که غولهاي گازي بزرگتر که اطراف ستارههاي مختلف ميچرخند، نميتوانند از حيات پشتيباني کنند.
گذر سيارک بزرگي از کنار زمين
دانشمندان با استفاده از راديو تلسکوپ بزرگ ناسا تصاوير راداري از سيارکي تهيه کردند که از نزديکترين فاصله از کنار زمين گذشت.
آزمايشگاه جت پيشرانش ناسا در کاليفرنيا اعلام کرد: تصاوير اين سيارک که 2007 PA8 نام دارد و عرض آن حدود يک مايل بود زماني که در نزديکترين فاصله به زمين قرار داشت توسط آنتن "شبکه اعماق فضا 230 فوتي" در گلداستون، گرفته شد.
تصاوير نشان ميدهد اين سنگ فضايي که شکل نامنظمي دارد و احتمالا دهانههايي بر روي آن هست، بسيار آرام و احتمالا يک بار در هر سه تا چهار روز ميچرخد. در نزديکترين فاصله، اين سيارک فقط چهار ميليون مايل از زمين فاصله داشت يعني 17 برابر فاصله زمين و ماه.
عبور اين سيارک از نزديکترين فاصله به زمين صورت گرفت و دستکم 200 سال ديگر طول ميکشد تا دوباره چنين عبوري براي اين سيارک انجام شود.
پرتاب تلسکوپ فضايي براي کشف خرده سياره ها
يک مأموريت خصوصي تلسکوپ فضايي که با هدف کشف 500 هزار خرده سياره نزديک به زمين اجرا ميشود در سال 2017 با پرتاب اين تلسکوپ آغاز خواهد شد.
بنياد غيرانتفاعي B612 و سازمان هوافضايي بال، طرحهاي اجرايي تلسکوپ فضايي سنتينل را ترسيم کرده و اجرايي شدن آن را توسط "گروه بررسي ويژه سنتيل" مورد تجزيه و تحليل قرار دادند. بنياد B612 درنظر دارد سنتيل را در سال 2017 پرتاب کند و آن را نزديک مدار سياره زهره قرار دهد. سنتيل از آن نقطه بدون اينکه مجبور باشد با درخشش پرقدرت خورشيد رو به رو شود به همسايگان زمين نگاه ميکند تا بتواند به عنوان ابزار شکار خرده سيارههاي نزديک سياره ما فعاليت کند.
براساس اظهارات مقامات B612، چشم مادون قرمز اين تلسکوپ ميتوانند 500 هزار خرده سياره را در ظرف کمتر از 6 سال از آغاز مأموريت شناسايي کند. با توجه به اينکه محققان تاکنون تنها 10 هزار سنگ فضايي از اين نوع را شناسايي کردهاند، سرعت سنتيل ميتواند قابل توجه باشد.
ستارهاي که راز جواني ابدي دارد
دانمشندان ادعا ميکنند يک عضو از يک خوشه ستارهاي نزديک به زمين در راه شيري ميتواند راز جواني ابدي را در خود داشته باشد.
اين منطقه که از نظر علمي به آن خوشه کروي ميگويند توسط رصد خانه لاسيلا در شيلي مشاهده شده است.اين تصوير نشان دهنده گوي درخشاني از دهها هزار ستاره بسيار قديمي است که تصور ميشود همگي آنها در گذشته بسيار دور کائنات شکل گرفتهاند. با اين حال در اين بين يک ستاره نشانههاي شگفت انگيزي از جواني را در خود دارد.
ستارههايي که در گذشته دور شکل گرفتهاند، زماني که کائنات هنوز جوان بود، حاوي عناصر سنگين اندکي هستند؛ چرا که کائنات هنوز آن قدر پيچيده نشده بود. اين ستاره عجيب ظاهرا هنوز ليتيوم - يکي از اين عناصر نوري- را حفظ کرده است. ستاره شناسان ميگويند منشا و منبع اين ليتيوم مشخص نيست.
به طور معمول اين عنصر به تدريج طي ميليارد ها سال از عمر ستاره از بين ميرود، اما اين ستاره عجيب راز جواني ابدي را در خود دارد. اين ستاره عضو خوشه کروي مسيه 4 و يکي از نزديکترين خوشهها به زمين است. اين خوشه NGC 6121 خوانده ميشود و در صورت فلکي عقرب قرار دارد و با استفاده از يک تلسکوپ کوچک قابل مشاهده است.
راهاندازي تلسکوپي جديد براي کاوش در سياهچالهها
ستاره شناسان از راهاندازي تلسکوپ جديدي در ناميبيا خبر دادند که قرار است در آسمانها به دنبال شواهد پرانرژي از سياهچالهها، ابرنواخترها و تپ اخترها بگردد. اين تلسکوپ HESS II نام دارد و با وزن آن 600 تن بزرگترين تلسکوپ از نوع چرنکوف خواهد بود. اين تلسکوپ قرار است آسمان نيمکره جنوبي را با آينههاي دو هزار 750 سانتيمتري خود بکاود.
اين تلسکوپ جديد با چهار تلسکوپ هزار و 220 سانتيمتري که از سال 2004 تا کنون براي ايجاد مجموعه سيستم استروسکوپي پر انرژي کار ميکند، همکاري خواهد کرد.
راز ستونهاي خلقت کشف شد
تلسکوپ فضايي هابل در سال 1995 تصويري از چند ستون به ارتفاع 4 سال نوري را ثبت کرد که به ستونهاي خلقت (pillars of creation) مشهور شدند اين ستونها در ميان سحابي عقاب (m16) و در فاصله 7 هزار سال نوري از زمين قرار دارند.
اخيراً، تلسکوپ فضايي اسپيتزر نورهاي مادون قرمز با طول موج بلند که چشمان ما نميتواند آنها را ببيند تشخيص ميدهد. اين امر به رصدگران اجازه ميدهد که غبار و داخل غبار را ببينند که اين امر بستگي به طول موج مادون قرمزي دارد که مشاهده ميشود.
در نگاه جديد اسپيتزر به سحابي عقاب، اين سه ستون به نظر کوچک و شفاف ميرسند و درون اين سه ستون شکل گيري يک ستاره به چشم ميخورد. در بالاي اين ستونها يک ابر بزرگ از غبار داغ قرار دارد که رنگ آن قرمز است و ستاره شناسان فکر ميکنند که اين ابر تحت تأثير موج انفجار ابرنواختري قرار گرفته است.
تهيه منوي غذايي براي فضانوردان
دانشمندان ناسا منوي غذايي را براي مأموريت فضانوردان در دهه 2030 به فضا فراهم ميکنند و احتمال دارد پيتزاي سبزيجات يکي از گزينههاي احتمالي باشد. منوي غذايي که دانشمندان ناسا براي مسافران آينده مريخ فراهم ميکنند بايد براي 6 تا 8 فضانورد کافي باشند، آنها را سالم و شاد نگاه دارد و دامنه مختلفي از گروههاي غذايي را براي سلامتي آنها فراهم کند. دانشمندان براي يک سفر 6 ماهه به سياره سرخ دستورهاي غذاي مختلفي را امتحان ميکنند.
بزرگترين چشم زمين به آسمان باز ميشود
14کشور اروپايي و برزيل قصد دارند بزرگترين تلسکوپ جهان را به اندازه يک استاديوم بسازند. اين تلسکوپ به بزرگي يک استاديوم فوتبال است و بزرگترين چشم به آسمان براي يافتن پاسخي براي سئوالات بي جواب در مورد کائنات خواهد بود. اين تلسکوپ در شيلي در حال ساخت است و در سال 2023 عملياتي ميشود. محل ساخت اين تلسکوپ، منطقه سه هزار متري در ارتفاعات کوهستان "سرو آرمازونز" در بخش مرکزي بيابان "آتاساما" در شيلي است.
"تلسکوپ بسيار بزرگ اروپايي" (EELT ) پيشرفتهترين تلسکوپ جهان خواهد شد. اين پروژه علمي پيشرفته که داراي آينه 39 متري است ميتواند 15 برابر بيش از بزرگترين تلسکوپهاي اوپتيکي کنوني نور دريافت کند و تصاوير تهيه شده آن 16 برابر دقيقتر و شفافتر از تلسکوپ فضايي هابل خواهد بود.
فناوريهاي توسعه يافته براي نجوم، همچنين ميتواند براي افزايش طول عمر مفصلهاي مصنوعي زانو، تشخيص بيماريهاي چشمي، بهبود عملکرد ليزرهاي صنعتي و تحقيقات ليزر همجوشي به کار گرفته شود.
انفجار يک شهاب سنگ در روسيه
انفجار يک شهاب و رسيدن گلولههاي آتش به زمين سر برفراز آسمان مرکز روسيه در روز جمعه 27 بهمن ماه منجر به مجروح شدن 500 نفر، شکستن شيشهها و صدمه به ساختمانها شد. مردم در شهر چليابينسک روسيه درحال رفتن به محل کار خود بودند که صداي يک انفجار توجه آنها را خود جلب کرد.
پس از مشاهده يک نور روشن آنها موج انفجار را در اين شهر صنعتي که در 1500 کيلومتري شرق مسکو قرار دارد احساس کردند. يک گلوله آتشين در افق درخشيد و يک رد بلند سفيد را به طول 200 کيلومتر در آسمان باقي گذاشت. در نتيجه اين انفجار، صداي هشدار اتومبيلها بلند شد، شيشهها شکسته شدند و شبکههاي تلفنهاي همراه مختل شد.
راسکوموس سازمان فضايي روسيه اظهار داشت اين شهاب سنگ با سرعت 30 کيلومتر در ثانيه حرکت ميکرده و پيش بيني اين رويدادها دشوار است. بر اساس اعلام وزارت کشور روسيه انفجار اين شهاب سنگ موجب شکستن ديوار صوتي شده است.
قويترين تلسکوپ سياره زمين روشن ميشود
بزرگترين و قويترين تلسکوپ به عنوان يک ماشين زمان است که ميتواند اسراري را درباره گذشته کهيان براي انسان فاش کند، چهارشنبه 23 اسفند ماه آغاز به کار کرد. آرايه بزرگ ميليمتري آتاکاما يا آلما (ALMA) به عنوان قويترين و بزرگترين تلسکوپ سياره ما روشن شد.
اين پروژه بلندترين تلسکوپ زمين است که با بودجه 1.6 ميليارد دلاري پرهزينهترين تلکسوپي است که تاکنون ساخته شده است. اين آرايه در ارتفاع 5 هزار متري فلات چاجنانتور در شيلي قرار دارد، کل اين تلسکوپ داراي 66 آنتن است که پس از يک دهه ساخت اسفند ماه گذشته روشن شد.
انتظار ميرود که اين تلکسوپ شرايطي را براي ستاره شناسان فراهم کند تا آنها با بازگشت به لحظات اوليه پس از شکل گيري کيهان، بتوانند اطلاعاتي را درباره ماهيت سياره زمين به دست آورند.