دکتر شهرام شهابي، محقق ايراني موفق به ارائه مدلي براي مکانيسم عمل داروهاي هوميوپاتي در بدن انسان براي نخستين بار در جهان شد که اين دستاورد ميتواند اساس گامهاي مهم بعدي براي بهبود فرآيند تشخيص و درمان بيماران با استفاده از پزشکي هوميوپاتي باشد.
به گزارش خبرنگار علمي ايسنا، هوميوپاتي (Homeopathy) يک روش درماني کل نگر است که رويکردي متفاوت با طب رايج براي درمان بيماريها دارد. خصوصيتي که اين روش درماني را از طب رايج و نيز بقيه انواع طب جايگزين و مکمل جدا مي کند، به شدت رقيق بودن بودن داروهاي آن است؛ به طوري که در اکثر موارد، در دارويي که به بيمار داده ميشود حتي يک مولکول از ماده اي که منشا اصلي دارو بوده است وجود ندارد.
مدل ارائه شده توسط دکتر شهابي، دانشيار ايمونولوژي دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي اروميه که درصدد حل معماي "مکانيسم عمل داروهاي هوميوپاتي در بدن" است، از آن جهت حائز اهميت است که عدم حل مناسب اين معما باعث شده هوميوپاتي نتواند جايگاه مناسب خود را در امر درمان بيماران پيدا کند و تشخيص داروي صحيح هوميوپاتي و سپس پي گيري درمان اکثر بيماران، امري زمانبر، مشکل و مستلزم کسب تجربه زياد باشد.
اين محقق در گفتوگويي با خبرنگار علمي ايسنا ابتدا به توضيحي درباره فرآيند تهيه داروهاي هوميوپاتي پرداخت و گفت: اين فرايند، علاوه بر رقيق کردن، شامل Shaking(تکان دادن هاي شديد) است و به اعتقاد پزشکان هوميوپات، همين فرآيند است که باعث ميشود رقيق کردن داروهاي هوميوپاتي نه تنها از قدرت درماني آنها نکاهد، بلکه باعث افزايش آنها نيز بشود.
به گفته دکتر شهابي، موثر بودن پزشکي هوميوپاتي توسط مطالعات استاندارد زيادي که بعضي از آنها در مجلات پزشکي بسيار معتبر به چاپ رسيده ، نشان داده شده است؛ اما به شدت رقيق بودن داروهاي هوميوپاتي موجب شده براي تعداد زيادي از پزشکان و زيست شناسان، باور اينکه اين داروها مي توانند اثري فراتر از دارونما داشته باشند مشکل باشد که شايد بتوان فقدان يک مدل علمي مستند براي توجيه اثرات درماني داروهاي هوميوپاتي را عامل اصلي اين امر دانست.
وي يادآور شد: تا کنون مهمترين قدم در اين زمينه را، پروفسور Luc Montagnier (برنده جايزه نوبل سال 2008 به دليل کشف ويروس ايدز در سال 1983) برداشته که نشان داده محلول رويي کشت هاي باکتريايي و ويروسي که از فيلترهاي داراي سوراخ هاي بسيار ريز (فيلترهايي که DNA باکتري و ويروس قادر به عبور از آنها نيستند) گذشته باشد و تحت فرآيندهاي شبيه آنچه در تهيه داروهاي هوميوپاتي مورد استفاده قرار مي گيرد، قرار گرفته بودند ، حاوي نانوساختارهاي آبي (Water Nanostructures) است که قادر به توليد امواج الکترومگنتيک با تواتر بسيار پايين (Extremely Low-frequency Electromagnetic Waves ) است. اين کشف بزرگ که با واکنش هاي متفاوتي در دنياي علم روبرو شد گامي مهم در حل اين معما بود که "چه چيزي در داروهاي هوميوپاتي وجود دارد؟". با اين وجود تا کنون مدلي براي مکانيسم عمل داروهاي هوميوپاتي در بدن ارائه نشده بود.
دانشيار ايمونولوژي دانشکده پزشکي دانشگاه علوم پزشکي اروميه خاطرنشان کرد: زماني دشواري ارائه يک مدل مناسب براي مکانيسم اثرات بيولوژيک هوميوپاتي آشکارترميشود که يادآور شويم مدل ارائه شده، بايد يک سري از خصوصيات منحصر به فرد هوميوپاتي را نيز توضيح دهد؛ خصوصياتي مانند اين اصل اساسي در هوميوپاتي که "مشابه، مشابه اش را درمان مي کند". يک مدل منطقي و علمي بايد کاملا بر اساس يافته هاي مستند علمي (متعلق به خود فرد يا ديگران) منتشر شده در کتب و مجلات علمي معتبر دنيا باشد و موارد زيادي بوده است که مدلهاي علمي و منطقي ارائه شده در دنياي علم راهگشاي پيشرفت هاي بعدي بوده اند که از آن جمله مي توان به مدل ارائه شده توسط واتسون و گريک در مورد ساختار DNA اشاره کرد. مدل ارائه شده براي مکانيسم عمل داروهاي هوميوپاتي نيز بايد واجد خصوصيات يک مدل علمي و منطقي باشد و گر نه افرادي بوده اند که بدون استناد به يافته هاي علمي اثبات شده به ارائه تئوري و مدل در اين زمينه پرداخته اند که در نهايت نيز راهي به جايي نبرده است و در هيج مرجع معتبر علمي براي انتشار پذيرفته نشده است.
دکتر شهابي در خصوص مدل ارائه شده خود براي مکانيسم عمل داروهاي هوميوپاتي در بدن انسان به خبرنگار ايسنا گفت: اساس مدل ارائه شده توسط من و همکارانم يافته هاي Luc Montagnier ، برنده جايزه نوبل سال 2008 ، کشفياتKevin Tracey(کسي که تحقيقاتش منجر به کشف و توصيف رفلکس ضدالتهابي کولينرژيک شده است) و نيز يافته هاي پيشين ما در مورد پديده Post Heat Shock Tolerance در سوختگي (تاثير حرارت ملايم پس از سوختگي بر جلوگيري از پيشرفت سوختگي) و تاثير سيستم عصبي در کاهش التهاب بوده است.
وي در توضيح مختصري درباره اين مدل اضافه کرد: بافت ها و سلول هاي زنده قادر به توليد امواج الکترومگنتيک در وضعيت نرمال هستند. زماني که يک سلول از حالت نرمال منحرف مي شود، علاوه بر توليد امواج الکترومگنتيک نرمال، شروع به توليد امواج الکترومگنتيک با خصوصيات تغيير يافته مي کند. بر اساس مدل ما، مهمترين عامل اثرات درماني داروهاي هوميوپاتي ايجاد رزونانس بين امواج الکترومگنتيک فرد بيمار و امواج الکترومگنتيک با تواتر بسيار پايين توليد شده توسط نانوساختارهاي موجود در داروهاي هوميوپاتي است.
اين محقق تاکيد کرد: رزونانس وقتي اتفاق مي افتد که اين دو گروه امواج الکترومگنتيک داراي خصوصيات تواتري و دامنه اي مشابه باشند. هنگامي که رزونانس اتفاق افتاد، نورونهاي حسي خاصي که در فرد بيمار به خاطر شرايط غير فيزيولوژيک حساس شده اند (آستانه تحريک پايين تري پيدا کرده اند)، تحريک شده و منجر به تحريک مکانيسمهاي تنظيمي متفاوتي از جمله مسيرهاي ضد درد و مسير ضدالتهابي کولينرژيک و در نهايت منجر به بهبودي بيمار ميشود.
دکتر شهابي افزود: جالب اين جاست که در يک حالت غيرفيزيولوژيک نورونهاي حسي که باعث برانگيختن مسيرهاي تنظيمي براي برطرف کردن آن حالت غيرفيزيولوژيک ميشوند بيشتر از ديگر نورونهاي حسي حساس مي شوند. اگر داروي هوميوپاتي (يا ماده منشا آن) به فرد سالم تجويز شود ابتدا از طريق تحريک انتهاي حسي اعصاب و سپس در صورتيکه تجويز براي مدت بيشتري ادامه يابد، از طريق ايجاد التهاب يا در موارد نادري آسيب سلولي منجر به ايجاد يک سري علايم مي شود (چيزي که در هوميوپاتي به آن Proving مي گويند). در شرايط فيزيولوژيک آستانه تحريک نورونهاي حسي محرک مسيرهاي تنظيمي کاهش نيافته است و بنابراين در اين حالت تجويز داروي هوميوپاتي (يا ماده اوليه اي که منشا آن است) نه تنها باعث تحريک مسيرهاي تنظيمي نمي شود بلکه با تحريک اعصاب حسي و سپس ايجاد التهاب و آسيب سلولي، علائمي را ايجاد مي کند که مسيرهاي تنظيمي فوق الذکر براي برطرف کردن آنها به وجود آمده اند.
به گفته وي، اگرچه محققان ديگري قبلا درباره نقش پديده رزونانس در مکانيسم اثر داروهاي هوميوپاتي و يا وجود نانوساختارها در داروهاي هوميوپاتي مقالاتي منتشر کرده اند اما در مدل ارائه شده توسط ما براي اولين بار به نقش هر دو اينها (نانوساختارها و رزونانس) در کنار هم اشاره شده است. به علاوه تمام محققاني که از نقش پديده رزونانس در خاصيت درماني داروهاي هوميوپاتي سخن گفته اند در مورد اينکه اين پديده با چه مکانيسم شناخته شده اي مي تواند باعث بهبودي افراد بيمار و از سوي ديگر Proving در افراد سالم شود، سکوت کرده اند در صورتيکه در مدل ارائه شده در اينجا هر دو مورد با استناد به يافته هاي علمي مستند توضيح داده شده و همچنين در اين مدل به مکانيسم تشديد مختصر برخي از علائم در شروع درمان برخي از بيماران (Aggravation) نيز اشاره شده است.
به گزارش ايسنا متن کامل مقاله حاوي اين مدل در مجله معتبر بينالمللي Electromagnetic Biology and Medicine (که در PubMed و ISI نمايه ميشود)، منتشر شده است. همچنين دسترسي به خلاصه مقاله از طريق لينک http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23343410 امکان پذير است.