دين و زندگي (2) در يك نگاه
جلوههاي حكمت و تدبير
1- تصويري از جهان خيالي، جهان واقعي، 2- شاخصههاي اصلي مجموعهها، 3- نهجالبلاغه (سخنان حضرت علي (ع)) (انديشه و تحقيق صفحهي 17 كتاب درسي)
با كاروان هستي
1- نمونهاي از نظام جهاني- نظام واحد جهاني ← ارتباطات طولي و عرضي در نظام جهاني (انديشه و تحقيق صفحهي 29 كتاب درسي)
با كاروان هستي
1- نمونهاي از نظام جهاني- نظام واحد جهاني ← ارتباطات طولي و عرضي در نظام جهاني (انديشه و تحقيق صفحهي 29 كتاب درسي)
سرمايههاي رشد
1- منزلت انسان، 2- وديعههاي الهي در انسان: الف- سرشت خداآشنا، ب- گرايش به نيكيها و زيباييها، ج- وجدان اخلاقي، د- عقل. (انديشه و تحقيق صفحهي 43 كتاب درسي)
روزنههاي خطا
1- موانع رشد رستگاري: الف- نفس اماره، ب- جهل از حقايق، ج- غفلت از خدا و آخرت، د- دامهاي شيطان
2- حقيقت وجود انسان: دلايل غير مادي بودن روح: الف- ثابت بودن خود، ب- رؤياهاي صادقه. (ذكر نمونههای صفحهي 53 كتاب)
2- حقيقت وجود انسان: دلايل غير مادي بودن روح: الف- ثابت بودن خود، ب- رؤياهاي صادقه. (ذكر نمونههای صفحهي 53 كتاب)
پنجرهاي به روشنايي
دو ديدگاه عمده در برخورد با مرگ: 1- ديدگاه اول (ماديون): (الف- واكنش صاحبان اين ديدگاه، ب- پيامدهاي اين ديدگاه) 2- ديدگاه دوم (الهيون).
پيامدهاي نگرش اول (ماديون):
قرار گرفتن در بنبست، بيارزش شدن زندگي، يأس و نااميدي و بيماريهاي روحي
پيامدهاي نگرش دوم (الهيون):
پيامد اول: بيرون آمدن زندگي از بنبست، ايجاد شور و نشاط در زندگي، انگيزهي فعاليت و كار (انرژي فوقالعاده)، همت خستگيناپذير (لذت از كار خود و تلاش در خدمت به خلق خدا) و رفتار حضرت علي (ع) در ايجاد نخلستان و حفر چاه و وقف آن
پيامد دوم: الهي، استقبال از مرگ (شهادتطلبي)، فرمايش امام حسين (ع) (انّي لا اري الموت ...) و مردم از فتنه گريزند...
پيامد دوم: الهي، استقبال از مرگ (شهادتطلبي)، فرمايش امام حسين (ع) (انّي لا اري الموت ...) و مردم از فتنه گريزند...
آيندهي روشن
قانون عقل و وعدهي پيامبران
1- ضرورت معاد: (در پرتو حكمت الهي، در پرتو عدل الهي)، 2- حكمت الهي (گرايش به بقا و جاودانگي، ميل به كمالات بينهايت)، 3- عدل الهي (بالعدل قامت السماوات و الارض، پاداش بسياري از اعمال در دنيا ممكن نيست، مجازات كساني كه به ديگران ستم كردهاند به طور كامل در دنيا امكانپذير نيست.)
پاسخ به يك اشكال در مورد معاد: 1- امكان معاد (معاد جسماني، معاد روحاني، حقيقت وجود انسان: نفس و روح). (انديشه در آيات صفحهي 74- انديشه و تحقيق صفحهي 75 كتاب درسي)
1- ضرورت معاد: (در پرتو حكمت الهي، در پرتو عدل الهي)، 2- حكمت الهي (گرايش به بقا و جاودانگي، ميل به كمالات بينهايت)، 3- عدل الهي (بالعدل قامت السماوات و الارض، پاداش بسياري از اعمال در دنيا ممكن نيست، مجازات كساني كه به ديگران ستم كردهاند به طور كامل در دنيا امكانپذير نيست.)
پاسخ به يك اشكال در مورد معاد: 1- امكان معاد (معاد جسماني، معاد روحاني، حقيقت وجود انسان: نفس و روح). (انديشه در آيات صفحهي 74- انديشه و تحقيق صفحهي 75 كتاب درسي)
منزلگاه بعد
1- عالم برزخ (حدفاصل زندگي دنيوي و اخروي، به معناي حايل و فاصله)، 2- ويژگيهاي برزخ (توفي روح انسانها توسط فرشتگان، فعاليت آگاهانهی روح، سخن گفتن انسان با خدا و فرشتگان در اين عالم، بهشت و جهنم برزخي، آثار ماتقدم و ماتأخر در برزخ)
واقعهي بزرگ
الف) مرحلهي اول: 1- نفخ صور اول، 2- مدهوشي اهل آسمانها و زمين، 3- تغيير در ساختار زمين و آسمان
ب) مرحلهي دوم: 1- نفخ صور دوم، 2- زنده شدن همهي انسانها، 3- نوراني شدن زمين، 4- برپا شدن دادگاه عدل الهي، 5- حضور شاهدان و گواهان (الف- فرشتگان الهي، ب- اعضاي بدن انسان)، 6- دادن نامهي اعمال، 7- قضاوت بر معيار حق. (انديشه و تحقيق صفحهي 92 كتاب درسي)
ب) مرحلهي دوم: 1- نفخ صور دوم، 2- زنده شدن همهي انسانها، 3- نوراني شدن زمين، 4- برپا شدن دادگاه عدل الهي، 5- حضور شاهدان و گواهان (الف- فرشتگان الهي، ب- اعضاي بدن انسان)، 6- دادن نامهي اعمال، 7- قضاوت بر معيار حق. (انديشه و تحقيق صفحهي 92 كتاب درسي)
فرجام كار
1- جايگاه گناهكاران: الف- محاكمهي دوزخيان به صورت گروه گروه، ب- جهنم هفت در دارد، ج- ويژگيهاي آتش جهنم (هيزم دوزخ)، د- مأموران عذاب، هـ- گفتوگوي خدا و ملائكه با دوزخيان
2- جايگاه نيكوكاران: الف- بهشتيان گروه گروه وارد بهشت ميشوند، ب- بهشت هشت در دارد و مخصوص گروههاي مختلف است، ج- نحوهي برخورد با بهشتيان، د- بالاترين درجهي بهشت، بالاترين مرتبهي نعمتهاي بهشت، برترين مقام بهشت، هـ- ترنم بهشتيان و نحوهي حضور در بهشت
2- جايگاه نيكوكاران: الف- بهشتيان گروه گروه وارد بهشت ميشوند، ب- بهشت هشت در دارد و مخصوص گروههاي مختلف است، ج- نحوهي برخورد با بهشتيان، د- بالاترين درجهي بهشت، بالاترين مرتبهي نعمتهاي بهشت، برترين مقام بهشت، هـ- ترنم بهشتيان و نحوهي حضور در بهشت
رابطهي ميان عمل و پاداش و كيفر در دنيا و در آخرت
1- قراردادي (حقوقي- اعتباري): الف- تناسب جرم با كيفر، ب- قابل تبديل و تغيير، 2- عين عمل- خود عمل (تجسم عمل): محصول طبيعي عمل (تغييرناپذير). (انديشه و تحقيق صفحهي 105 كتاب درسي)
اعتماد بر او
1- حقيقت توكل: الف- اعتماد به خدا، ب- واگذار كردن نتيجهي كارها به خدا، ج- توكل رابطهی مستقيم با معرفت به خدا و ايمان به او دارد.
2- تصميمهاي بزرگ و توكلهاي بزرگتر
حضرت هود (ع) در مقابل لجاجت قومش، تلاش و مجاهدت خود را افزايش ميداد (توكل ميكرد).
حضرت شعيب (ع) در مقابل تمسخر و استهزاي قومش، عقبنشيني نكرد و اميدوار و مصمم بود (توكل ميكرد).
توكل: 1- اگر توكل، همراه با معرفت و اخلاص باشد، خداوند كارها را چاره ميكند. 2- توكل، وقتي معنا دارد كه انسان مسئوليت خود را انجام دهد و با فكر و انديشه و مشورت و با عزم و تصميم براي هدف تلاش كند. 3- توكل، امري قلبي و دروني است. 4- به معناي گفتن يك جمله نيست.
2- تصميمهاي بزرگ و توكلهاي بزرگتر
حضرت هود (ع) در مقابل لجاجت قومش، تلاش و مجاهدت خود را افزايش ميداد (توكل ميكرد).
حضرت شعيب (ع) در مقابل تمسخر و استهزاي قومش، عقبنشيني نكرد و اميدوار و مصمم بود (توكل ميكرد).
توكل: 1- اگر توكل، همراه با معرفت و اخلاص باشد، خداوند كارها را چاره ميكند. 2- توكل، وقتي معنا دارد كه انسان مسئوليت خود را انجام دهد و با فكر و انديشه و مشورت و با عزم و تصميم براي هدف تلاش كند. 3- توكل، امري قلبي و دروني است. 4- به معناي گفتن يك جمله نيست.
دوستي با حق
1- نقش محبت: الف- فعاليتهاي آدمي در طول زندگي ريشه در دلبستگيها و محبتهاي او دارد، ب- محبت شديد و عاشقانهتر، تأثيرش در زندگي عميقتر و گستردهتر است.
2- محبت به حق: الف- عشق به خدا همچون اكسيري است كه مرده را حيات و زندگي حقيقي ميبخشد، ب- قرآن كريم، اساس و پايهي دينداري را محبت خداوند قرار ميدهد.
3- آثار محبت به خدا: الف- دوستي با دوستان خدا (رسول خدا (ص) و اهل بيت (ع))، ب- پيروي از خدا (سرپيچي از خدا نشانهي عدم صداقت است)، امام صادق (ع): سرپيچي نشانهي دوست نداشتن است، ج- محبت به راهي كه ما را به خدا ميرساند، د- بيزاري و تنفر از باطل و دشمنان خدا (جملهي امام خميني (ره) «تبرّي و تولّي») دينداري بر دو پايهی «تولّي و تبرّي»، هـ- مبارزه با دشمنان
2- محبت به حق: الف- عشق به خدا همچون اكسيري است كه مرده را حيات و زندگي حقيقي ميبخشد، ب- قرآن كريم، اساس و پايهي دينداري را محبت خداوند قرار ميدهد.
3- آثار محبت به خدا: الف- دوستي با دوستان خدا (رسول خدا (ص) و اهل بيت (ع))، ب- پيروي از خدا (سرپيچي از خدا نشانهي عدم صداقت است)، امام صادق (ع): سرپيچي نشانهي دوست نداشتن است، ج- محبت به راهي كه ما را به خدا ميرساند، د- بيزاري و تنفر از باطل و دشمنان خدا (جملهي امام خميني (ره) «تبرّي و تولّي») دينداري بر دو پايهی «تولّي و تبرّي»، هـ- مبارزه با دشمنان
فضيلت آراستگي
1- آراستگي شيوهي پيشوايان دين: رسول خدا (ص): «لباس سفيد و روشن بپوشيد كه پاك و پاكيزهتر است.»، امام علي (ع): «آراستگي از اخلاق مؤمنان است.»، امام صادق (ع): «دو ركعت نماز با بوي خوش، بهتر از 70 ركعت نماز بدون بوي خوش است.»
2- تناسب ميان ظاهر و باطن در آراستگي: ظاهر هر فرد، تجلي درون اوست. دل به هر جا رود عمل هم به همان جا ميرود.
3- عفاف، عزتمندي و آراستگي: عفاف: فضيلت روحي و اخلاقي است كه سبب ميشود انسان اندام ظاهري خود را وسيلهي خودنمايي و جلب توجه ديگران قرار ندهد. امام صادق (ع): «لباس نازك و بدننما نپوشيد زيرا چنين لباسي نشانهي سستي و ضعف در دين است.»
4- نياز به مقبوليت و رابطهي آن با آراستگي: جوان براي اثبات مفيد بودنش براي جامعه، تلاش ميكند توانايي و استعدادهاي خود را كشف کند و در معرض ديد ديگران قرار دهد. مقبوليت مثبت و منفي. (انديشه و تحقيق صفحهي 142 كتاب درسي)
2- تناسب ميان ظاهر و باطن در آراستگي: ظاهر هر فرد، تجلي درون اوست. دل به هر جا رود عمل هم به همان جا ميرود.
3- عفاف، عزتمندي و آراستگي: عفاف: فضيلت روحي و اخلاقي است كه سبب ميشود انسان اندام ظاهري خود را وسيلهي خودنمايي و جلب توجه ديگران قرار ندهد. امام صادق (ع): «لباس نازك و بدننما نپوشيد زيرا چنين لباسي نشانهي سستي و ضعف در دين است.»
4- نياز به مقبوليت و رابطهي آن با آراستگي: جوان براي اثبات مفيد بودنش براي جامعه، تلاش ميكند توانايي و استعدادهاي خود را كشف کند و در معرض ديد ديگران قرار دهد. مقبوليت مثبت و منفي. (انديشه و تحقيق صفحهي 142 كتاب درسي)
زيبايي عفاف
آيا در اديان ديگر هم پوشش و حجاب وجود داشته است؟ 1- گرايش به پوشش و عفاف يك گرايش فطري در ميان مردان و زنان بوده است. 2- حجاب در آيين يهود، مسيح و آيين زرتشت وجود دارد. 3- تفاوتها در زمينهي حجاب مربوط به چگونگي و حدود آن بوده است.
آيا در قرآن كريم دربارهي عفاف و پوشش دستور خاصي وجود دارد؟ 1- آيات 30 و 31 سورهي نور حدود پوشش زن مسلمان را تعيين كرده است، 2- «نگاه به نامحرم همچون تيري از ناحيهي شيطان است.» رسول اكرم (ص)، 3- فرمايش امام كاظم (ع) در جواب برادرش به اين سؤال كه ديدن چه مقدار از بدن زن نامحرم جايز است، 4- زنان مسلمان از همان ابتدا موي سر خود را ميپوشاندند ولي با حدود آن آشنا نبودند.
آيا اسلام نحوهی شكل پوشش را معين كرده است؟ 1- پوشش مردان: مردان نبايد لباسي بپوشند كه آنان را نزد مردم انگشتنما كند. (حرام است) 2- پوشش زنان: تمام بدن خود را به جز صورت و دستها تا مچ از نامحرم بپوشانند.
چرا ميان پوشش زنان و مردان تفاوت وجود دارد؟ 1- به دليل حفظ و نگهداري نعمت زيبايي از طرف زنان (وابستگي مرد به زن و تحكيم خانواده)، 2- بهره بردن زن از نعمت زيبايي براي رشد و كمال خود و خانواده.
آيا حجاب زنان، موجب سلب آزادي و كاهش حضور زنان در جامعه است؟ 1- پوشش زنان، سلامت اخلاقي جامعه را بالا ميبرد. 2- حريم و حرمت زن را حفظ ميكند. 3- آرامش رواني او را افزايش ميدهد.
آيا در قرآن كريم دربارهي عفاف و پوشش دستور خاصي وجود دارد؟ 1- آيات 30 و 31 سورهي نور حدود پوشش زن مسلمان را تعيين كرده است، 2- «نگاه به نامحرم همچون تيري از ناحيهي شيطان است.» رسول اكرم (ص)، 3- فرمايش امام كاظم (ع) در جواب برادرش به اين سؤال كه ديدن چه مقدار از بدن زن نامحرم جايز است، 4- زنان مسلمان از همان ابتدا موي سر خود را ميپوشاندند ولي با حدود آن آشنا نبودند.
آيا اسلام نحوهی شكل پوشش را معين كرده است؟ 1- پوشش مردان: مردان نبايد لباسي بپوشند كه آنان را نزد مردم انگشتنما كند. (حرام است) 2- پوشش زنان: تمام بدن خود را به جز صورت و دستها تا مچ از نامحرم بپوشانند.
چرا ميان پوشش زنان و مردان تفاوت وجود دارد؟ 1- به دليل حفظ و نگهداري نعمت زيبايي از طرف زنان (وابستگي مرد به زن و تحكيم خانواده)، 2- بهره بردن زن از نعمت زيبايي براي رشد و كمال خود و خانواده.
آيا حجاب زنان، موجب سلب آزادي و كاهش حضور زنان در جامعه است؟ 1- پوشش زنان، سلامت اخلاقي جامعه را بالا ميبرد. 2- حريم و حرمت زن را حفظ ميكند. 3- آرامش رواني او را افزايش ميدهد.
نظارت همگاني
تشبيه جامعه به سرنشينان يك كشتي (رسول اكرم (ص))
هدف واحد و مسئوليت مشترك: 1- دعوت به خير و نيكي: مؤثرترين و برترين راه دعوت به خير و نيكي، دعوت عملي است. 2- امر به معروف و نهي از منكر: حضرت علي (ع) خطاب به امام حسن و حسين (ع) فرمودند: «امر به معروف را ترك نكنيد.» امام باقر (ع): «امر به معروف و نهي از منكر فريضهي بزرگ الهي است.»
راهكار امر به معروف و نهي از منكر: الف- شرايط: چهار مورد، ب- مراحل: سه مرحله، ج- روشها: هفت مورد از امام خميني (ره).
هدف واحد و مسئوليت مشترك: 1- دعوت به خير و نيكي: مؤثرترين و برترين راه دعوت به خير و نيكي، دعوت عملي است. 2- امر به معروف و نهي از منكر: حضرت علي (ع) خطاب به امام حسن و حسين (ع) فرمودند: «امر به معروف را ترك نكنيد.» امام باقر (ع): «امر به معروف و نهي از منكر فريضهي بزرگ الهي است.»
راهكار امر به معروف و نهي از منكر: الف- شرايط: چهار مورد، ب- مراحل: سه مرحله، ج- روشها: هفت مورد از امام خميني (ره).
كار، گوهر زندگي
راه سربلندي: تحقيق هدفهاي بلند در پرتو كار
كار و تلاش در سيرهي معصومين (ع): 1- رسول خدا (ص): «كسي كه روزي خود را با تلاش تهيه ميكند در قيامت در شمار انبيا قرار ميگيرد.»، 2- امام كاظم (ع): «كار و فعاليت، سيرهي پيامبران، اوصياي آنان و بندگان شايستهي خداست.»، 3- رسول خدا (ص): «هر كس بار خود را بر دوش ديگران بيندازد ملعون است.»
آثار تربيتي كار: 1- شكوفايي استعدادها، 2- لطافت احساس، 3- تمركز قوهي خيال، 4- احساس عزت نفس.
اتقان در كار: 1- رعايت قواعد درست كار، 2-عرضهي محصولي بدون نقص، 3- تلاشگري شرافتمندانه همراه با در نظر داشتن مصالح عمومي جامعه.
كار و تلاش در سيرهي معصومين (ع): 1- رسول خدا (ص): «كسي كه روزي خود را با تلاش تهيه ميكند در قيامت در شمار انبيا قرار ميگيرد.»، 2- امام كاظم (ع): «كار و فعاليت، سيرهي پيامبران، اوصياي آنان و بندگان شايستهي خداست.»، 3- رسول خدا (ص): «هر كس بار خود را بر دوش ديگران بيندازد ملعون است.»
آثار تربيتي كار: 1- شكوفايي استعدادها، 2- لطافت احساس، 3- تمركز قوهي خيال، 4- احساس عزت نفس.
اتقان در كار: 1- رعايت قواعد درست كار، 2-عرضهي محصولي بدون نقص، 3- تلاشگري شرافتمندانه همراه با در نظر داشتن مصالح عمومي جامعه.
كار در نظام اقتصادي
كار منشأ اصلي توليد ثروت: 1- كار خلاق و مولد، منشأ اصلي كسب مال و درآمد است، 2- كار بايد مولد باشد و نتيجهي سودمند داشته باشد تا بتوان نام «كار» بر آن گذاشت.
ربا كاذبترين كارها: 1- اگر پول، خودش مستقلاً مورد معامله قرار گيرد، بدون اينكه فايدهاي در كار باشد، ربا پيش ميآيد. 2- قرآن كريم نسبت به ترك ربا هشدار ميدهد و عدم ترك آن را به منزلهي جنگ با خدا و رسول اعلام ميدارد. 3- قرآن كريم راه درست افزايش ثروت را پرداخت زكات و انفاق ميداند.
در هر فعاليت اقتصادي دو عامل دخالت دارد: 1- مشاركت كار و سرمايه: الف- سرمايه، ب- كار؛ 2- بانكداري: كانون مشاركت كار و سرمايه.
تأمين نيازهاي عمومي جامعه: الف- انفاق، ب- ماليات.
انفاق: 1- زكات (زكات يا انفاق واجب است.) 2- خمس (شامل: غلات، دامها، شترها، حد نصاب، زكات فطره، حساب سال)
ماليات: 1- شهري، 2- كشوري.
ربا كاذبترين كارها: 1- اگر پول، خودش مستقلاً مورد معامله قرار گيرد، بدون اينكه فايدهاي در كار باشد، ربا پيش ميآيد. 2- قرآن كريم نسبت به ترك ربا هشدار ميدهد و عدم ترك آن را به منزلهي جنگ با خدا و رسول اعلام ميدارد. 3- قرآن كريم راه درست افزايش ثروت را پرداخت زكات و انفاق ميداند.
در هر فعاليت اقتصادي دو عامل دخالت دارد: 1- مشاركت كار و سرمايه: الف- سرمايه، ب- كار؛ 2- بانكداري: كانون مشاركت كار و سرمايه.
تأمين نيازهاي عمومي جامعه: الف- انفاق، ب- ماليات.
انفاق: 1- زكات (زكات يا انفاق واجب است.) 2- خمس (شامل: غلات، دامها، شترها، حد نصاب، زكات فطره، حساب سال)
ماليات: 1- شهري، 2- كشوري.