رتبه های تک رقمی سال های گذشته که همکاری علمی با کانون دارند، به تحلیل کنکور تیر ۱۴۰۴ پرداخته اند:
زبان و ابیات فارسی- محمدمهدی اسلامی (رتبه 8 کشور کنکور سراسری 1403 – رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی)
در یک نگاه کلّی درس علوم و فنون ادبی در کنکور تیر 1404 سطح متوسطی داشت و از کنکور اردیبهشت 1404 سادهتر بود. سادهترین مبحث این درس در این کنکور، تاریخادبیات و سبکشناسی و دشوارترین مبحث، آرایههای ادبی بودند. در بین سؤالات حدود 3 سؤال چالشی وجود داشت که همه مربوط به آرایههای ادبی بودند.
تعداد سؤالات به تفکیک مبحث:
تاریخادبیات و سبکشناسی: 8 سؤال
زیباییشناسی: 8 سؤال
موسیقی شعر: 8 سؤال
قرابت معنایی و مفهوم: 5 سؤال
1 سؤال ترکیبی
سؤالات ساده: 21، 22، 23، 24، 25، 26، 27، 28، 36، 37، 38، 39، 41، 42، 44، 49، 50
سؤالات متوسط: 29، 31، 34، 35، 40، 43، 45، 46، 47، 48
سؤالات دشوار: 30، 32، 33
بررسی جزئی هر مبحث:
1) تاریخادبیات و سبکشناسی: اکثر سؤالات ساده و قابل پیشبینی بودند.
2) زیباییشناسی: به جز حدود دو یا سه سؤال چالشی، سایر سؤالات سطح متوسطی داشتند و با حذف گزینه قابل حل بودند.
3) موسیقی شعر: مبحث قافیه سادهتر از سالهای قبل و وزن شعر متوسط و قابل پیشبینی بود.
4) قرابت معنایی و مفهوم: سطح سؤالات این قسمت متوسط بود و اکثر مفاهیم تکراری بودند.
درصد مطلوب با توجه به سطح دانشآموز:
قوی: 70 % به بالا
متوسط: 50 %
ضعیف: 30 %
علوم اجتماعی - زهرا عارفی (رتبه 6 کشور کنکور سراسری 1402– رشته حقوق دانشگاه تهران)
۱- سطح دشواری آزمون
در مقایسه با آزمونهای نوبت اول یا آزمونهای سادهتر، سطح دشواری این آزمون بالاتر است و به وضوح تمرکز طراح بر تحلیل مفاهیم عمیق و توانایی تلفیق مطالب از فصول مختلف بوده است. سؤالاتی چون 57، ۶۱ و ۶۵ نمونههایی هستند که دانشآموز را به تحلیل، مقایسه و درک روابط میان مفاهیم وامیدارند. تعداد سؤالات حفظی یا مستقیم از متن کتاب زیاد است؛ مثل سؤال ۵۱، ۵۲، ۵۵ و... که این خود نشان میدهد آزمون برای سنجش سطوح یادگیری که نیاز به یادآوری دقیق کتاب دارد طراحی شده است؛ اما سؤالات سطحی و ساده نیستند در نتیجه، دانشآموزانی که صرفاً به حفظ مطالب واضح تکیه کردهاند، در پاسخگویی به چنین آزمونی با دشواری جدی مواجه خواهند شد.
2- تیپ سؤالات
نوع سؤالات طراحیشده در این آزمون عمدتاً تحلیلی و مفهومی است. حدود ۷ سؤال (مانند ۵۵، ۵۷، ۶۱ و ۶۲) نیازمند تحلیل دقیق مفاهیم و درک روابط بین آنهاست.
4 سؤال (از جمله ۵۲ و ۵۸) به صورت تطبیقی طراحی شدهاند، که از دانشآموز انتظار دارند با ترکیب آموختهها، به استنتاج برسد.
سؤالاتی مانند (۵۱، ۵۴ و ۵۵ ) به شکل مستقیم و حفظی مطرح شدهاند. همچنین، چند سؤال (نظیر ۶۳، ۶۴ و ۶۵) با رویکرد تلفیقی و چندوجهی طرح شدهاند که سنجش مهارت در جمعبندی مطالب و فهم کامل هر سه کتاب جامعهشناسی را دنبال میکنند.
3- رویکردها
رویکرد کلی طراح در این آزمون به وضوح مفهومی و تلفیقی است. طراح با طراحی سؤالاتی که نیاز به تحلیل عمیق، مقایسة رویکردها و ارتباطدهی میان نظریهها دارند، سعی کرده است تا سطوح بالای یادگیری را هدف قرار دهد. همچنین در طراحی سؤالات، رویکرد مقایسهای و نقادانه نیز لحاظ شده است، بهویژه در سؤالات مربوط به رویکردهای جامعهشناسی و هویت اجتماعی. در نتیجه، آزمون از نظر آموزشی ارزشمند و از نظر روشی، دقیق و هدفمند طراحی شده است.
4- مباحث مهم پرتکرار
در این مجموعه سؤالات، چند مبحث به صورت پررنگ و تکرارشونده دیده میشود. نخست، رویکردهای جامعهشناسی (تبیینی، تفسیری و انتقادی) که حداقل در ۴ سؤال (۵۷، ۵۸، ۶۰ و ۶۵) بهطور مستقیم یا غیرمستقیم محور اصلی بودهاند. دوم، مبحث استعمار قدیم و نو و امپریالیسم فرهنگی که در سؤالات ۵۲ و ۵۴ بهروشنی مطرح شدهاند. همچنین، مفاهیم مربوط به هویت اجتماعی و سیاست هویت در سؤالاتی چون ۵۹ و ۶۱ تکرار شدهاند. موضوعات فلسفی و نظری مانند تفاوت جهان اجتماعی و جامعة جهانی، عقلانیت، و نقش نهادهای اجتماعی نیز در چند سؤال مختلف دیده میشود. بنابراین، برای جمعبندی و مرور مؤثر، دانشآموز باید تمرکز ویژهای بر این چهار محور کلیدی داشته باشد:
۱- رویکردهای جامعهشناسی و نقد آنها
۲- استعمار، امپریالیسم و پیامدهای آن و فرهنگهای جهانی
۳- جهان اجتماعی
۴- فرهنگ معاصر غرب و نظام نوین جهانی
روانشناسی – ساغر اسفهبدی (رتبه 2 کشور کنکور سراسری 1403– رشته روانشناسی دانشگاه تهران)
سطح دشواری آزمون
بهطور کلی آزمون دشواری نبود. در مقایسه با کنکور اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۴ سادهتر بود و از تعداد سؤالات مبهم چالشی و پیچیده بسیار کاسته شده بود. در مقایسه با پارسال تقریباً همسطح با تیرماه ۱۴۰۳ بود و از اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ کمی سادهتر بوده اما نسبت به سالهای گذشته (98 تا 1404) سیر سؤالات روانشناسی به سوی مفهومی شدن و پیچیده شدن رفته و بنابراین سطح سؤالات نسبت به این بازة چهار ساله بالاتر بود. بهطور کلی کسب درصد ۱۰۰ توسط دانشآموزان مسلط دور از انتظار تلقی نمیشود.
بودجهبندی و ترتیب سؤالات
بیشترین تعداد سؤال از درس ۳ بود که 3 سؤال به طور مستقیم و ۱ سؤال بهصورت ترکیبی با درس در مجموع ۴ تست بود و کمترین آن از دروس ۱ و ۲ هر کدام ۱ سؤال طرح شده بود. از هر کدام از دروس ۲، ۵، ۶، ۷ و ۸ هم ۲ سؤال طرح شده بود. ترتیب سؤالات همچون سالهای گذشته به ترتیب دروس خود کتاب از درس اول تا هشتم به طور منظم و متوالی آمده بود.
تیپ سؤالات
هیچ سؤال «ص و غ» در روانشناسی تیرماه امسال طرح نشده بود؛ در حالیکه سؤالات «ص و غ» در کنکورهای قبل از سؤالات رایج و چالشبرانگیز بودند. در سؤالات چندبخشی (۶۸,۴۹,۷۱,۷۵,۷۷,۷۹) معمولاً با چک کردن یک یا دو مورد میتوان به جواب رسید. و لزومی به چک کردن همة موارد نبود. سؤالات چندبخشی نسبت به کنکورهای سابق ابهام و پیچیدگی کمتری داشتند.
رویکردها و چالشها
سؤالات غالباً مفهومی بودند و لزوم فهم عميق محتوای مباحث را ایجاد میکردند، زیرا تمامی مثالها خارج از متن کتاب درسی بود و درک ارتباط آنها با مباحث درس مستلزم فهم عميق محتوایی بوده است؛ مانند سؤالات (۶۸ ۷۰ ۷۵ ۷۷ ۷۸ ۷۹ ۸۰). حتى سؤالاتي که ظاهراً حفظی بودند، تکرار دقیق و عینی متن کتاب درسی نبودند و تغییراتی در نگارش آنها ایجاد شده بود که ممکن بود گولزننده باشد؛ مثلاً در سؤال ۶۶ و ۶۷ هیچکدام از گزینهها عین متن کتاب درسی نیستند و سؤال مناسبترین توصیف را میخواست، دانشآموزی که انتظار داشته باشد تست صددرصد به متن کتاب درسی پایبند است قادر به تحلیل و انتخاب گزینة صحیح نیست. هر چند که حفظ بودن نسبی متن کتاب درسی و شیوة نگارش آنها به انتخاب گزینة صحیح بسیار کمک میکرد؛ پس خوب است که برای کسب درصد مطلوب فهم عمیق را مدنظر قرار دهیم و در عین حال ادبیات و شیوة نگارش کتابی را به خاطر داشته باشیم.
مباحث مورد سؤال از هر درس
تقریباً مشابه کنکورهای پیشین جامعترین و کلیترین تستها از دروس 5، 6 و 7 مطرح شده بود.
درس اول: مفاهیم رایج در علم تجربی (مراحل پژوهش علمی)
درس دوم: جنبههای رشد کودکی و نوجوانی
درس سوم: ساماندهی توجه مراحل پردازش شناختی و ویژگی هر مرحله
درس چهارم: روشهای تقویت حافظه
درس پنجم: بهطور ترکیبی تقریباً به تمام مباحث پرداخته شد.
درس ششم: بهطور ترکیبی تقریباً به تمام مباحث پرداخته شد.
درس هفتم: تمام مباحث با تأکید بیشتر بر اسناد
درس هشتم: فشار روانی
فلسفه و منطق – سوگند بیگلری (رتبه 7 کشور کنکور سراسری 1401– رشته فلسفه دانشگاه تهران)
مسئول درس فلسفه و منطق مستندسازی آزمون
سطح دشواری: کمی دشوارتر از حد انتظار
ارزیابی کمی
در درس فلسفه و منطق این کنکور، سهم فلسفۀ دوازدهم با 8 سؤال، بیشتر از منطق دهم (7 سؤال) و فلسفۀ یازدهم (5 سؤال) است و کمی با تقسیمبندی کنکورهای پیشین متفاوت است. همین تفاوت، در سهم دروس مختلف در هر پایه دیده میشود: در منطق (دروس 1 و 5)، در فلسفۀ یازدهم (دروس 5 و 11) و در فلسفۀ دوازدهم (دروس 7 و 11) دروسی وجود دارد که در کنکورهای پیشین بیشتر مورد توجه طراحان بودند، اما در این کنکور سؤالی از آنها طرح نشده است.
ارزیابی کیفی
بهطور کلی میتوان گفت سؤالات درس منطق، دارای صورت سؤالهای متداول و غیرچالشی است و تنها سؤال 127 و سؤال 130 نیازمند تحلیل و دقت زیادی هستند. عملکرد درس منطق، نسبت به کنکور اردیبهشتماه، کاملاً متفاوت است. برخلاف کنکور اردیبهشت که تمامی سؤالات منطق توضیحی، تحلیلی و زمانبر بود، در این کنکور این درس به روال پیشین خود بازگشت و اکثر سؤالات حلکردنی هستند.
اما سؤالات فلسفۀ یازدهم علیرغم تعداد پایین و صورتسؤالهای خالی از چالش، همگی نیازمند تحلیل دقیقِ گزینهها و تسلط کامل بر محتوای کتاب درسی هستند. در مواردی شامل سؤالات 135 تا 137، دانشآموز تنها با تکیه بر قدرت تحلیلی و استدلالی- استنباطی خود قادر به پاسخگویی است. میتوان گفت سؤالات فلسفۀ یازدهم پیچیدهتر از قبل طرح شدهاند.
عملکرد درس فلسفۀ دوازدهم مشابه کنکورهای سالهای پیشین و به روال قبل از کنکور اردیبهشتماه است. یعنی صورتسؤالها خالی از چالش اما خود سؤال نیازمند تحلیلِ دقیق است. از دروسی مثل 7 و 11 سؤالی نداریم که در جای خود عجیب است. سؤالات 142 تا 145 دارای سبک و سیاقی شبیه به هم، یعنی دارای گزینههای طولانی و دامدار و نیازمند قدرت تحلیل و تسلط بالا بر کتاب درسی هستند. در مواردی مثل سؤال 145، دانشآموز باید از قدرت استنباطی خود نیز بهره ببرد و با تصاویر کتاب درسی هم آشنا باشد.
درس فلسفه و منطق در این کنکور، برخلاف کنکور اردیبهشتماه، به سیاق سالهای قبل طرح شده است و در مقایسه با کنکور اردیبهشت که دارای صورت سؤالها پیچیده و نیازمند رمزگشایی بود، ظاهر سؤالات ساده، قابل فهم و متداول است. البته این مطلب میتواند برای دانشآموزان گولزننده باشد؛ چراکه اکثر سؤالات این کنکور، نیازمند دقت بالا، قدرت تحلیل و استنباط قوی و تسلط بسیار بر کتاب هستند و همین امر، رسیدن به پاسخ را دشوار میکند.
ریاضی و آمار- علیرضا بابایی (رتبه 2 کشور کنکور سراسری 1402 – رشته حقوق دانشگاه تهران)
درس ریاضی در نوبت دوم کنکور سراسری ۱۴۰۴ در مجموع مسیری مشابه نوبت اول (اردیبهشت ماه) را طی کرد. سؤالات به نحوی طرح شده بودند که هر داوطلب به قدر وسع خود بتواند درصدی کسب کند. این آزمون به خوبی میتواند بین داوطلبان مختلف تفکیک کند، موضوعی که در ریاضی کنکور سراسری ۱۴۰۲ به دلیل دشواری بیش از حد سؤالات شاهدش نبودیم. فکر میکنم برای کسب رتبه زیر ۱۰۰ درصد ۵۰ کافی باشد.