سلام امیدوارم که حالتون خوب باشه 😍
قراره تو این این مطلب درباره رونویسی صحبت کنیم که از مهم ترین مطالب دوازدهم هستش.
دستورالعمل ساخت پلی پپتید ها در مولکول دنا قرار دارد یعنی دنا اطلاعات را در خود ذخیره میکند. منظور از اطلاعات همان توالی های نوکلئوتیدی موجود در دنا است که به نوع ، ترتیب و تعداد نوکلئوتیدها وابسته است.
پلی پپتیدها براساس این اطلاعات دنا و توسط رناتن ها (ریبوزوم) در سیتوپلاسم ایجاد میشوند.
#یادآوری: در مولکول دنا 4 نوع نوکلئوتید وجود دارد که فقط در نوع بازآلی متفاوت اند.
دنا با 4 نوع نوکلئوتید اطلاعات را ذخیره میکند که دستور ساختن زنجیره های پلی پپتیدی را میدهد که از 20 نوع آمینواسید ساخته شده است.
در دنا توالی های سه نوکلئوتیدی وجود دارد که به هر کدام یک رمز میگویند.هر یک از این توالی های سه نوکلئوتیدی نشان دهنده ی یک آمینواسید است.
اگر رمز های دنا یک حرفی بودند تنها 4 نوع آمینواسید شناسایی میشد.اگر دو حرفی باشند تنها 16 (4²) نوع آمینواسید شناسایی میشد. اگر سه حرفی باشند 64 رمز ایجاد میشود که میتوانند 20 نوع آمینواسید را شناسایی کنند.
• باتوجه به اینکه رمز ها سه نوکلئوتیدی آمد پس:
-بسیاری از آمینواسیدها چندین رمز دارند
-همه ی آمینواسیدها چند رمزی نیستند.( متیونین و تریپتوفان تک رمزی اند)
-مزیت چند رمزی بودن بعضی آمینواسیدها : باعث کاهش جهش میشود.
با توجه به اینکه رمز های سه نوکلئوتیدی روی دنا قرار دارد پس رمز ها قند دئوکسی ریبوز و دارند و نوکلئوتید دارای باز آلی T میتواند داشته باشد و باز آلیU در رمز ها موجود نیست.
رونویسی:
به ساخته شدن هر نوع رنا (RNA) از روی بخشی از یکرچ رشته ی دنا (DNA) رونویسی میگویند.
#رونویسی تنها از روی یک رشته انجام میشود نه هر دو رشته.
رونویسی در یوکاریوت ها در هسته صورت میگیرد (چون دنا در هسته قرار دارد) اما در پروکاریوت ها در سیتوپلاسم (چون هسته ای در آنها وجود ندارد و دنا نیز درون سیتوپلاسم قرار دارد)
_در میتوکندری و کلروپلاست که در یوکاریوت ها وجود دارد نیز ژن سیتوپلاسمی قرار دارد و این دو اندامک نیز دنا دارند و رونویسی در آنها انجام میشود.
رونویسی شامل همهی انواع رنا ها میشود یعنی هر نوع رنایی ساخته شود توسط رونویسی بوده است.
در عمل رو نویسی سه نوع مولکول ساخته میشود :
mRNA یا رنای پیک که اطلاعات ژن هارا به محل ریبوزوم ها منتقل میکند.
tRNA یا رنای ناقل که آمینواسید ها را درون سیتوپلاسم حمل میکند.
rRNA یا رنای ریبوزومی که در ساختمان ریبوزوم شرکت میکند.
# بنابراین همهیRNA ها در پروتئین سازی نقش دارند.
+ زنجیره ی پلی پپتیدی مستقیما از روی رنای پیک ساخته میشود و به طور غیرمستقیم و از طریق رونویسی دنا دستور آن را صادر میکند.
اساس رونویسی شبیه همانند سازی است با این تفاوت که برخلاف همانندسازی که در هر چرخه ی یاختهای تنها یکبار انجام میشود،رونویسی یک ژن میتواند در هر چرخه بارها انجام شود و چندین رشته رنا ساخته شود.
عوامل مورد نیاز رونویسی:
دنا : برای مکمل گذاری و به عنوان الگو مورد استفاده قرار می گیرد.
آنزیم رناپسپاراز : رونویسی از دنا به کمک آنزیم ها انجام می شود که این آنزیم ها را تحت عنوان کلی رناپسپاراز نامگذاری میکنند.
رنابسپاراز آنزیمی پروتئینی است که در محل رونویسی پیوند هیدروژنی بین دو رشته دنا را میشکند و ریبونوکلئوتید ها را در زنجیره جدید با پیوند فسفودیاستر به هم وصل می کند و عمل ویرایش هم ندارد.
در پروکاریوت ها یک نوع رناپسپاراز وجود دارد که انواع رنا ها را میسازد.
در یوکاریوت ها سه نوع رناپسپاراز وجود دارد :
رناپسپاراز 1 از روی ژن تولید رنا ریبوزومی رونویسی میکند
رناپسپاراز 2 از روی ژن های تولید رنا پیک رونویسی میکند
رناپسپاراز 3 از روی ژن های تولید رنا ناقل رونویسی میکند
راهانداز : توالی ویژه ای از مولکول دنا که محل صحیح آغاز رونویسی را مشخص میکند ولی جزء ژن نیست و آنزیم رناپسپاراز توانایی شناسایی آن را دارد.
راه انداز رونویسی نمیشود،جزء ژن نیست،. قند دئوکسی ریبوز دارد،پیوند فسفودیاستر دارد.
+در یوکاریوت ها هر ژن یک راهانداز دارد اما در پروکاریوت ها ممکن است چند ژن توسط یک راهانداز کنترل شود.
جایگاه آغاز رونویسی : اولین نوکلئوتید روی دنا که رونویسی از آنجا شروع میشود.
جایگاه پایان رونویسی : توالی ویژه ای از دنا که موجب پایان رونویسی توسط رناپسپاراز میشود
حالا بریم که برای دست گرمی چند تا تست بزنیم😁
- مونومر های tRNA و رناپسپاراز 2 به ترتیب با کدام پیوند ها به یکدیگر متصل شده اند؟
۱) پپتیدی_ فسفودیاستر ۲) هیدروژنی _ هیدروژنی
۳) فسفودیاستر _ پپتیدی ۴) فسفودیاستر _ فسفودیاستر
رنای ناقل یا tRNA نوعی نوکلئیک اسید است و از نوکلئوتیدها ساخته شده که با پیوند فسفودیاستر به هم متصل اند و رناپسپاراز 2 نوعی آنزیم پروتئینی است و آمینواسید ها در آن با پیوند پپتیدی به هم متصل اند . بنابراین گزینه ۳صحیح است.
-کدام عبارت صحیح است؟
۱) بسیاری از مونومر های سازنده پروتئین کلاژن بافت سازنده درم، دارای بیش از یک نوع رمز سه تایی میباشند.
۲) در همهی یاخته های زنده ساخت پروتئین ها توسط رناتن های آزاد در میان یاخته و روی شبکه آندوپلاسمی صورت میگیرد.
۳)در همهی یاخته های زنده، رناتن ها در هسته حضور ندارند و پروتئین سازی در هسته صورت نمی گیرد.
۴) مولکول هایی که بسیاری از فرآیند های یاخته ای را انجام میدهند ، درون هسته ساخته میشوند.
بررسی گزینه ها:
_کلاژن نوعی پروتئین است که از آمینواسید ها تشکیل شده و بسیاری از آمینواسید ها بیش از یک نوع رمز سه تایی دارند.
گزینه صحیح√
_۲ و ۳ دقت کنید که پروکاریوت ها هسته و اندامک ندارند.
_۴ مولکول هایی که بسیاری از فرآیند های یاخته ای را انجام می دهند، همان پروتئین ها هستند که در سیتوپلاسم ساخته میشوند.
موفق باشید ☺️