درود به دوستاي گل كنكوري😌🍃
من سيده سميرا معروف هستم رتبه 168 كنكور انساني قراره توي اين قسمت باهم مهم ترين نكات آرايه هاي ادبي كنكور و تستاي نمونه رو تحت عنوان "ايستگاه كوئيك مرور آرايه ها" داشته باشيم كه مطمئنم مرور كردن نكاتشون قبل آزمون هاتون بسيار كمكتون ميكنه كه تست هاي مهم آرايه ادبي رو بدون غلط پاسخ بديدبه مرور آرايه هاي تخصصي رشته انساني روهم قرار ميديم تا دوستاي عزيز هر سه رشته بتونن از مطالب استفاده كافي و وافي رو ببرن.😊🍃
لینک ایستگاه قبلی :
سجع و انواع آن_ایستگاه پانزدهم آرایه_ادبیات فارسی_سمیرا معروف
تعریف
به کار بردن واژه ای با دو معنی در جمله یا بیت است به گونه ای که هردو معنی آن قابل استفاده باشد.
نکته کنکوری: ایهام را با جناس تام اشتباه نگیرید.
در جناس تام ما دو واژه تکراری با معانی متفاوت داریم ولی در ایهام یک واژه با دو یا چند معنی متفاوت داریم.
مثال : بهرام که گور میگرفتی همه عمر// دیدی که چگونه گور بهرام گرفت
(در این بیت جناس تام داریم. گور در مصرع اول به معنای گورخر و در مصرع دوم به معنای قبر است)
کمند صید بهرامی بیفکن/ جام جم برگیر// که من پیمودم این صحرا.نه بهرام است و نه گورش (در این بیت ایهام داریم. چرا که واژه گور در اینجا هم تداعی کننده گور خر است و هم قبر و هر دو معنی هم قابل استعمال است.)
نمونه هایی برای ایهام :
آیینه سکندر جام می است بنگر// تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا_
(دارا دارای دو معنی است که هردو معنی آن اینجا قابل استعمال است)
دارا: ثروتمند/نام یک پادشاه هخامنشی(داریوش سوم)
ما در پیاله عکس رخ یار دیده ایم// ای بی خبر ز لذت شرب مدام ما_
واژه مدام در این بیت در دو معنی به کار رفته است:
مدام: پیوسته/ شراب
_چنان به موی تو آشفته ام به بوی تو مست//که نیستم خبر از هرچه در دو عالم هست.
واژه بوی در این بیت ایهام دارد و هم به معنای آرزو است و هم رایحه.
نکته : گاهی اوقات تخلص یک شاعر به گونه ای به کار می رود که علاوه بر جنبه تخلصی آن. معنی لغوی اش نیز قابل استفاده است و ایهام سازی میکند.
مثال : عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ// قرآن ز بر بخوانی در چهارده روایت
حافظ در اینجا در دو معنی به کار می رود: حفظ کننده/تخلص خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی
نکته : بهترین راه برای تشخیص آرایه ایهام آشنایی با لغات مستعد ایهام است که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت.
چند نمونه تست :
در کدام بیت، آرایۀ «ایهام» به کار نرفته است؟
1) به راستی که نه همبازی تو بودم من / تو شوخ دیده مگس (=مگس بیشرم) بین که میکند بازی
2) کردهام خاک در میکده را بستر خویش / میگذارم چو سبو دست به زیر سر خویش
3) برو طواف دلی کن که کعبۀ مخفی است / که آن خلیل بنا کرد و این خدا خود ساخت
4) در راه تو حافظ چو قلم کرد ز سر پای / چون نامه چرا یک دمش از لطف نخوانی
تحلیل تست: پاسخ صحیح گزینه2 است.
تشریح گزینههای دیگر:
گزینۀ «1»: «بازی» در معنای بازی کردن و باز (پرندۀ شکاری.)
گزینۀ «3»: «مخفی» در معنای پنهان و نیز تخلص شاعر.
گزینۀ «4»: «نخوانی» در معنای خواندن نامه و نیز صدا کردن و خواستن.
در کدام گزینه آرایه «ایهام» وجود ندارد؟
به بوی زلف تو از نو جوان شوم هر بار / هزار بار تنم گر ز غصه پیر شود
گر به بوی تو جان بر افشانم / برافشانم هم به بوی تو زنده گردم باز
بر بوی تو هر روز به گشت چمن آیم / گریان به تماشاگه سرو و سمن آیم
به گوشش ناله بلبل خوش آمد / به چشمش رنگ و بوی گل خوش آمد
تحلیل تست: پاسخ صحیح گزینه4 است.
در گزینه های دیگر واژه بو به معنی آرزو و رایحه به کار رفته و هردو معنی قابل استعمال است ولی در گزینه 4 فقط به معنی رایحه می باشد.
در کدام بیت، آرایۀ «ایهام» وجود دارد؟
1) هیچ سنگین دل بیرحم به غیر از تو نبود / که سرود غم من در دل او کار نکرد
2) تو خورشیدی و یا زهره و یا ماهی نمیدانم / وزین سرگشتۀ مجنون چه میخواهی نمیدانم
3) درین دریا که نه چرخش صدفهاست / به تو این چار گوهر را شرفهاست
4) که حافظ چو مستانه سازد سرود / ز چرخش دهد زهره آواز رود
تحلیل تست: پاسخ صحیح گزینه4 است.
رود ایهام دارد . به معنی رودخانه و نوعی ساز.
سیده سمیرا معروف
رتبه168 کنکور انسانی 99
دانشجوی حقوق دانشگاه خوارزمی تهران.
