سبک شناسی_علوم وفنون دوازدهم_محمدمهدی بذرافشان

محمد مهدی بذرافشان هستم رتبه 43 کنکور انسانی دانشجوی رشته آموزش زبان و ادبیات عربی دانشگاه فرهنگیان.

امروز با خلاصه درس 1 علوم و فنون ادبی در خدمت شما هستم:  

با روی کار آمدن سلسله قاجار و تثبیت حکومت مرکزی در ایران پیروی از الگوی گذشتگان رونق گرفت. فتحعلی شاه در تهران انجمن ادبی خاقان را به وجود آورد تا این سستی ها در شعر را از بین ببرد  ولی برای این کار فقط از گذشتگان پیروی کردند و سبک بازگشت شکل گرفت. 

دلایل مهمی که باعث ایجاد سبک بازگشت شد: 

 1 )تاراج کتابخانه اصفهان که باعث شد تعدادی از کتاب های کتابخانه سلطنتی به دست مردم بیفته و ارتباط دوباره اهل علم با ادب کهن فراهم بشه

 2)توجه به ادبیات در دربار قاجار

  3)تضعیف جامعه بر اثر شکست ایران از روسیه تزاری

گروهی  از شاعران دوره بازگشت به سبک شاعران خراسانی و عهد سلجوقی  به قصیده سرایی پرداختند مثل صبای کاشانی - سروش اصفهانی - قاآنی شیرازی 

گروه دیگر  به سبک حافظ و سعدی و دیگر شاعران سبک  عراقی به غزل سرایی پرداختند مانند: مجمر اصفهانی- فروغی بسطامی- نشاط اصفهانی  

  صبای کاشانی گلشن صبا  را به تقلید بوستان سعدی نوشته. خداوندنامه نیز حماسه ای مذهبی درباره معجزات حضرت محمد(ص) و امام علی(ع) است. او پرچمدار بازگشت ادبی است. 

 از اواسط دوره قاجار مباحثاتی در مورد علل شکست و عقب افتادگی ایران مطرح شد شعر دوباره در اختیار مردم قرار گرفت. شاعران به بیان امور مردم پرداختند. اندیشه‌های روشنفکران داخلی و خارجی انتشار افکار آزادی خواهانه و تحولات سیاسی اجتماعی داخلی و خارجی باعث شد  ایران به سمت جریانی حرکت که که نوگرایی و نوآوری داره و ضد استعمار و ضد استبداده  که   در نهایت منجر به صدور فرمان مشروطیت در زمان مظفرالدین شاه شد.

عوامل موثر در بیداری جامعه

 1)تاثیر جنگ‌های نا فرجام باروس

 2) توجه مردم به واقعیت ها و امکانات فنی دنیای جدید

 3)کوشش عباس میرزا برای رو آوردن به دانش نوین

4)اعزام دانشجو به خارج برای تحصیل

5) رواج  صنعت چاپ روزنامه نویسی و ترجمه

6)  تاسیس مدرسه دارالفنون به فرمان امیرکبیر 

شعر از نظر شاعران این دوره بیان هنرمندانه واقعیات و وسیله ای برای بهبود زندگی مردم بود که از طریق مطبوعات و روزنامه ها در اختیار مردم قرار گرفت برخی از شاعران دوره بیداری 

ملک الشعرای بهار: شاعر سبک خراسانی با زبان حماسی. آثار او: تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران- تاریخ تطور و نظم فارسی-سبک شناسی و دیوان اشعار است.

 ادیب الممالک فراهانی: میرزا محمد صادق امیری فراهانی که بعد ها  از جانب مظفرالدین شاه ادیب‌الممالک لقب گرفت فعالیت اصلی او روزنامه نگاری بود او سردبیر روز نامه مجلس بود. وی در قصیده بیشتر از قالب های دیگر طبع آزمایی کرده.

  شرف الدین گیلانی: به نسیم شمال مشهور بود. نمونه اشعار انتقادی او نیز  ای قلم است.

 ایرج میرزا: در به کارگیری تعبیرات عامیانه و سرودن اشعار ساده و روان    مهارت داشت. اگرچه اندیشه‌های   نوگرایانه در شعر او دیده می‌شود اما تفکرات شخصی و جایگاه خانوادگی او( که از نوادگان فتحعلی شاه قاجار بود) مانع از آن می شودکه در ردیف شاعران آزادی خواه قرار بگیرد. از شعرهای غربی ترجمه‌های منظومی دارد مثل: قطعه قلب مادر

 عارف قزوینی: عرصه هنر وی تصنیف ها و ترانه های میهنی بود

 فرخی یزدی: تحت تاثیر شاعران گذشته به ویژه مسعود سعد و سعدی قرار داشت. در دوره هفتم مجلس نماینده مردم یزد شد. در نهایت جانش را در راه آزادی فدا کرد.

 میرزاده عشقی: در روزنامه خودش به نام قرن بیستم به افشاگری از اعمال پلید رجال خائن  زمان خود پرداخت به همین دلیل توسط رضاخان ترور شد.مهم ترین اثر عشقی نمایشنامه منظوم ایده آل یا سه تابلوی مریم است.

 در دوران مشروطه روزنامه نگاری  بسیار رواج داشت از روزنامه‌های آن زمان می توانیم به: روزنامه صور اسرافیل با مدیریت میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل  روزنامه نسیم شمال با مدیریت سید اشرف الدین گیلانی- مجله بهار که نشریه ادبی بود  در سال های مشروطه به وسیله میرزا یوسف خان اعتصامی آشتیانی پدر پروین اعتصامی منتشر می‌شد و نیز دو مجله دانشکده  و نوبهار با مدیریت ملک الشعرای بهار اشاره کنیم.

 پیش از انقلاب مشروطه نویسندگان ایرانی نوشتن رمان را  از طریق ترجمه رمان های تاریخی غربی آغاز کردند.علت توجه به رمان‌های تاریخی چه بود؟ 1) باستان گرایی و روحیه کاوشگرانه در شناخت هویت گذشته 2)سیاست هایی که در  حکومت و جامعه وجود داشت

 ا از میان رمان نویسان می توان به این نویسندگان اشاره کرد:محمد باقر میرزا خسروی با رمان< شمس و طغرا> و میرزا حسن خان بدیع با دو اثر <شمس الدین و قمر> و< داستان باستان>.

فن ترجمه با تاسیس چاپخانه از زمان فتحعلی‌شاه آغاز شد. مهمترین ترین آن سرگذشت حاجی بابای اصفهانی نوشته جیمز موریه است که میرزا حبیب اصفهانی آن را ترجمه کرده است.

 تحقیقات در عصر مشروطه نیز به دلیل پرداختن به روزنامه‌نگاری و سایر فعالیت‌های ادبی جاذبه ای نداشت تنها اثر قابل توجه تاریخ بیداری ایرانیان نوشته ناظم الاسلام کرمانی است.

برخی از نویسندگان این دوره:

قائم مقام فراهانی:او با تغییر سبک نگارش تکلف را از بین برد و مسائل عصر را با کاربرد زبان و اصطلاحات رایج و آمیخته به شعر و ضرب المثل های لطیف به سبک گلستان سعدی نوشت. مهمترین اثرش منشآت است.

 علامه علی اکبردهخدا: نوشته های طنز آمیز سیاسی اجتماعی خود را با نام چرند و پرند در صور اسرافیل منتشر می‌کرد. در استانبول روزنامه سروش را منتشر کرد.  او در رواج نثر ساده و عامیانه که بعد ها در داستان های  محمد علی جمال‌زاده و صادق هدایت استفاده شد نقش موثری داشت.  لغت نامه و امثال و حکم مهم‌ترین کتاب‌های او هستند.

پرسش های نمونه

1)تمام شاعران گزینه....در دوره بازگشت به قصیده سرایی به سبک شاعران خراسانی و عهد سلجوقی پرداختند.

1)صبای کاشانی-قاآنی شیرازی-سروش اصفهانی

2)فروغی بسطامی-مجمر وسروش اصفهانی

3)فروغی بسطامی-مجمر و صبای کاشانی

4)نشاط اصفهانی-فروغی بسطامی-مجمر اصفهانی

2)کدام گزینه درست است؟

1)قائم مقام فراهانی مسائل عصر را با کاربرد زبان متکلف بیان می کرد

2)علی اکبر دهخدا در استانبول روزنامه صور اسرافیل را منتشر کرد

3)قائم مقام فراهانی مفصل ترین کتاب لغات زبان فارسی را نوشت

4)دهخدا پیشرو جمال زاده و هدایت در ساده نویسی بوده است

3)آثار ای قلم –ایده آل-خداوند نامه به ترتیب متعلق به کدام هنرمندانند؟

1)نسیم شمال-میرزاده عشقی-صبای کاشانی

2)نسیم شمال-فرخی یزدی-نشاط اصفهانی

3)ایرج میرزا-فرخی یزدی-صبای کاشانی

4)ایرج میرزا-میرزاده عشقی-نشاط اصفهانی

4)نام پدید آورنده چند اثر در مقابل آن درست آمده است؟

<<شمس و طغرا:میرزا حسن خان بدیع/شمس الدین وقمر:محمد باقر میرزا خسروی/ایده آل :عشقی/سبک شناسی:ملک الشعرا/سرگذشت حاجی بابای اصفهانی:جیمز موریه/تاریخ بیداری ایرانیان:ناظم الاسلام کرمانی/منشآت:قائم مقام فراهانی/چرند و پرند:دهخدا>>

1)پنج                  2)شش                3) هفت                      4)هشت

پاسخنامه

سوال یک:گزینه1-گروهی  از شاعران دوره بازگشت به سبک شاعران خراسانی و عهد سلجوقی  به قصیده سرایی پرداختند مثل: صبای کاشانی-  سروش اصفهانی - قاآنی شیرازی 

گروه دیگر  به سبک حافظ و سعدی و دیگر شاعران سبک  عراقی به غزل سرایی پرداختند مانند: مجمر اصفهانی- فروغی بسطامی - نشاط اصفهانی

سوال دو:گزینه 4-تشریح سایر گزینه ها:

1-قائم مقام فراهانی به جریان نثر متکلف پایان داد.

2-دهخدا روزنامه سروش را در استانبول منتشر کرد.

3-مفصل ترین کتاب لغت مربوط به دهخدا است.

سوال سه:گزینه 1-آثار نسیم شمال:روزنامه نسیم شمال- شعر ای قلم

آثار میرزاده عشقی:نمایشنامه منظوم ایده آل یا سه تابلوی مریم-روزنامه قرن بیستم

آثار صبای کاشانی:خداوند نامه-گلشن صبا

سوال چهار:گزینه 2-شمس و طغرا اثر محمد باقر میرزا خسروی است و شمس الدین و قمر نوشته میرزا حسن خان بدیع.

امیدوارم این مطالب براتون مفید باشه