سلام خدمت دوستان عزیز کانونی . . . ! ! ! 🙋♂️
در این بخش قصد داریم مروری بر مطالب و نکات درس نهم منطق یعنی (( قضیه شرطی و قیاس استثنایی )) داشته باشیم .
امیدواریم مطالب ذکر شده ، شما را در یادگیری بهتر این درس ، یاری دهد .
 | دانشجوی رشته علوم قضایی دانشگاه علوم قضایی تهران رتبه 16 منطقه دو - کنکور انسانی 1400 |
صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام ما
برای ارتباط بیشتر با رتبه برترها و رزرو پشتیبان ویژه ، پیج کانون برترها را دنبال کنید و به کانال تلگرام کانون برترها ملحق شوید .
همچنین می توانید با شماره 0218451 داخلی 3123 تماس بگیرید .
قضیه شرطی : قضایایی که در آن به اتصال (پیوستگی) یا انفصال (جدایی) میان دو نسبت حکم شده باشد . در این قضایا وقوع حالتی به شرط وجود امر دیگری خبر داده می شود .
مثال : 1 ) اگر درس بخوانی ،موفق می شوی / 2 ) امروز یا سه شنبه است یا چهارشنبه .
انواع قضایای شرطی : 1 ) متصل / 2 ) منفصل
قضیه شرطی متصل : قضایایی است که به پیوستگی و اتصال و ملازمه دو نسبت حکم شده باشد . حالت کلی قضایای متصل به صورت (( اگر _____ آنگاه _____ )) است . مثال : اگر باران ببارد ، زمین خیس می شود .
📌 نکته : فقط کافی است معنای (( اگر و هرگاه )) در جمله وجود داشته باشد ؛ بنابراین حتما نباید لفظ (( اگر )) یا ((هرگاه )) در جمله بیاید . مثال : خوب بازی کنیم ، بازی را می بریم = اگر خوب بازی کنیم ، بازی را می بریم .
قضیه شرطی متصل از دو جزء مقدم ( شرط) و تالی ( جواب شرط) تشکیل شده است .
مثال : اگر درس بخوانی ( مقدم ) موفق می شوی ( تالی )
📌 نکته : در قضایای شرطی متصل ، ممکن است جای اجزای جمله ( مقدم و تالی ) عوض شود . بنابراین نیاز نیست که مقدم لزوما در ابتدای قضیه بیاید . تالی از نظر معنا دنباله مقدم است ، نه اینکه لزوما در گفتار نیز پس از مقدم بیاید . مثال : در مسابقه پیروز می شویم (تالی ) اگر خوب تلاش کنیم (مقدم)
📌 نکته : گاهی در مکالمات روزمره از الفاظ دیگری به جای لفظ ( اگر ) و ( هرگاه ) استفاده می شود . مثال : در صورتی که قرارداد را امضا کنیم ، ملزم به اجرای آن هستیم . (( در صورتی که = اگر ))
قضیه شرطی منفصل : قضایایی که در آنها به گسستگی ، انفصال و عناد ( ناسازگاری ) دو نسبت حکم شده است . علامت قضیه شرطی منفصل لفظ (( یا )) است و حالت کلی قضایای شرطی به صورت (( _____ یا _____ )) می باشد . مثال : عدد دو زوج است یا فرد / امروز دوشنبه است یا یکشنبه / سزای اعمال در دنیا است یا آخرت .
اقسام قضیه شرطی منفصل : 1 ) حقیقی 2 ) مانعه الجمع 3 ) مانعه الرفع ( مانعه الخلو )
قضیه شرطی منفصل حقیقی : این گونه قضایا غیر قابل جمع در صدق و کذب هستند ؛ یعنی باید یک بخش قضیه صادق و بخش دیگر کاذب باشد و امکان ندارد که هر دو بخش به صورت همزمان صادق یا به صورت همزمان کاذب باشند . انفصال در این نوع قضایا ، انفصالی حقیقی و تام است . مثال : عدد طبیعی زوج است یا فرد / الان روز است یا شب .
قضیه شرطی منفصل مانعه الجمع ( غیر قابل جمع در صدق ) : در این گونه قضایا صدق همزمان هر دو بخش محال است اما کذب همزمان دو بخش قضیه امکان پذیر است . مثال : در انتخابات ریاست جمهوری یا به نامزد الف رای می دهم یا به نامزد ب / امروز یا سه شنبه است یا چهارشنبه .
قضیه شرطی منفصل مانعه الرفع ( غیر قابل جمع در کذب ) : در این نوع قضایا کذب همزمان هر دو بخش محال است اما صدق همزمان هر دو بخش امکان پذیر است . مثال : سزای اعمال انسان در دنیا است یا آخرت . / برای دیدن کارنامه کنکور یا باید شماره پرونده داشته باشید یا شماره ملی . / دزد یا پول ها را می برد یا سایر چیز ها را .
* توجه : از چهار نوع قیاس استثنایی ، صرفا دو نوع (( قیاس استثنایی اتصالی و قیاس استثنایی انفصالی حقیقی )) مورد ارزشیابی قرار می گیرند و بقیه موارد صرفا برای مطالعه آزاد هستند .
قیاس استثنایی اتصالی : این نوع قیاس چهار حالت دارد که دو حالت آن معتبر است و تحت عنوان قاعده های ( وضع مقدم و رفع تالی ) بیان می شوند و دو حالت نامعتبر دارد که تحت عنوان (مغالطه رفع مقدم و مغالطه وضع تالی ) بیان می شوند .
قاعده وضع مقدم : وقتی مقدمه دوم قیاس استثنایی ، تایید و اثبات مقدم در مقدمه اول باشد ، به آن وضع مقدم می گویند که نتیجه معتبر دارد . مثال :
قیاس استثنایی انفصالی حقیقی : مقدمه اول این قیاس ، قضیه شرطی منفصل حقیقی است . این قیاس چهار حالت دارد که همگی معتبر هستند . در قیاس استثنایی انفصالی حقیقی ، از وضع هر طرف ، رفع طرف دیگر حاصل می شود و از رفع هر طرف ، وضع طرف دیگر به دست می آید . مثال :
🟥 تــســت 🟥
1-هرگاه بدانیم (( x مضربی از عدد 4 است )) یک قضیه صادق است ، با کدام قضیه دیگر می توانیم یک منفصله ی مانعه الجمع بسازیم ؟ (سطح : دشوار ، کنکور خارج 98)
1) x عدد اول است . 2) xعدد زوج است .
3) X عدد اول نیست . 4) x مضربی از عدد 4 نیست .
2-از قضیه (( این موجود یا انسان است یا غیر حیوان )) درستی کدام قضیه را می توان فهمید ؟ (سطح : دشوار ، کنکور داخل 99)
1)هیچ غیر انسانی حیوان نیست . 2)بعضی انسان ها غیر حیوان هستند .
3)بعضی غیر حیوان ها انسان هستند . 4)بعضی انسان ها غیر حیوان نیستند .
3-اگر قضیه (( این مقدار پیوسته یا مثلث است یا غیر شکل )) درست باشد ، کدام عبارت درست است ؟ (سطح : دشوار ، کنکور خارج 99)
1)هیچ غیر مثلثی شکل نیست . 2)بعضی مثلث ها غیر شکل هستند .
3)بعضی غیر شکل ها مثلث هستند . 4)بعضی غیر شکل ها مثلث نیستند .
4-کدام قیاس معتبر است ؟ (سطح : متوسط ، کنکور داخل 1400)
1)اگر این قلم می نویسد ، پس جوهر دارد . قلم جوهر دارد ؛ پس می نویسد .
2)اگر علی به خانه آمده بود ، در قفل نبود . در قفل است ، پس علی نیامده است .
3)هیچ درنده ای علفخوار نیست . بعضی از علفخوار ها یال دارند ؛ پس بعضی از درندگان یال دارند .
4)اگر جسمی فلزی باشد ، در اثر حرارت داغ می شود . این ظرف فلزی نیست ؛ پس در اثر حرارت داغ نمی شود .
5-کدام قضیه مانعه الجمع است ؟ (سطح : متوسط ، کنکور خارج 1400)
1)جسم یا رسانا است یا غیر فلز . 2)ماه یا به دور خورشید می گردد یا به دور زمین .
3)قضیه یا حملی است یا منفصل حقیقی . 4)هر موجودی یا جاندار است یا دارای احساس نیست .
✅ پاسخنامه ✅
پاسخ گزینه 1 است . برای اینکه یک قضیه منفصل مانعه الجمع ساخته شود ، اجتماع دو طرف در صدق محال است و ارتفاع آنها مجاز است .
پاسخ گزینه 4 است . قضیه صورت سوال ، یک قضیه شرطی منفصل مانعه الجمع است . بین مفاهیم ( انسان ) و ( غیر حیوان ) نسبت تباین وجود دارد و در نتیجه (( هیچ انسانی ، غیر حیوان نیست )) و (( هیچ غیر حیوانی ، انسان نیست )) .
پاسخ گزینه 4 است . قضیه صورت سوال ، یک قضیه شرطی منفصل مانعه الجمع است . بین مفاهیم ( مثلث ) و ( غیر شکل ) نسبت تباین وجود دارد و در نتیجه (( هیچ مثلثی ، غیر شکل نیست )) و (( هیچ غیر شکلی ، مثلث نیست )) .
پاسخ گزینه 2 است . در قیاس استثنایی اتصالی گزینه 2 ، قاعده رفع تالی وجود دارد .
پاسخ گزینه 3 است . در گزینه 3 ، قضیه نمی تواند که هم حملی باشد و هم منفصل حقیقی اما می تواند هیچ کدام از هر دو نباشد ؛ مثلاً می تواند شرطی متصل باشد .
تهیه کننده :
مـهـرشـاد ایـمـانـی نـسـب - دانشجوی رشته علوم قضایی
سپاس از توجه شما 🌹 🌹 🌹
