برادران لومی یر (پدر سینمای مستند و ناتورالیسم)
- برادران لومی یر (آگوست و لویی) در 28 دسامبر 1895 در زیر زمین گراند کافه پاریس فیلم تک پلانه (بدون مونتاژ) ورود قطار به ایستگاه را نمایش دادند. ویژگی این فیلم ، واقع گرا و مستند بودن آن است (در مجموع تمام فیلم های برادران لومی یر مستند و واقع گرا بودند).
- با نمایش فیلم تک پلانه ورود قطار به ایستگاه ، در 28 دسامبر 1895 هنر سینما به شکلی رسمی آغاز به کار کرد.
- با نمایش فیلم برادران لومی یر همگان به این نتیجه رسیدند که دو ویژگی بنیادین سینما را در برگرفته ← تصویر و حرکت
- فیلم باغبان آب پاشی شده : زمینه ساز کمدی اسلپ استیک است (نخستین اشکال فیلم های خنده آور)
- فیلم غذا دادن به کودک : صحنه غذا خوردن کودک آگوست لومی یر.
- خروج کارگران از کارخانه
- قدرت بیان فیلم های لومی یر ها به دلیل کوتاه بودن و چشم پوشی آنها از شکل بخشبدن به موضوع از یک سو و برگزیدن موضوع ها به تناسب ذوق و سلیقه عامیانه مردم از سوی دیگر بسار محدود بود.
- نخستین فیلم های آنها به معنای امروزی و درست کلمه مستند نامیده می شود. این فیلم ها بی آنکه تعمدی در کارشان باشد ، شیوه زندگی بورژوایی پایان قرن نوزدهم را ثبت کردند.
ژرژ ملی یس (پدر سینمای علمی تخیلی)
ژرژ ملی یس یک شعبده باز فرانسوی بود که خلاقیتش را وارد سینما کرد.
ملی یس برای نخستین بار متوجه شد که فیلم باید برای ارضای تماشاگران چیزی بیشتر از آن ارائه دهد که فیلم های لومی یر عرضه می کنند و برای رسیدن به این منظور به تخیل و ابداع نیازمند است ، تا بتواند نوعی هیجان دراماتیک در تماشاگر ایجاد کند. معروف ترین آثار ملی یس فیلم های تخیلی و افسانه آمیز او هستند که از تروکاژهای(حقه های سینمایی) فنی بسیار ماهرانه برخوردارند.
ابتکارات و ویژگی های مهم کارنامه فیلم سازی ژرژ ملی یس :
- ملی یس نخستین کسی بود که داستان را وارد سینما کرد.
- ابداعات فنی و نوآورانه او در سینما ← دیزالو ، فید این و فید اوت ، فیلمبرداری قاب به قاب
- دوربین در سینمای ملی یس کاملا ثابت است و بازیگران همچون صحنه تئاتر از گوشه ای از تصویر وارد و از گوشه ای دیگر خارج می شوند.
- ملی یس خالق میزانسن و نور پردازی مضاعف است.
- با ساخت فیلم هملت ، ملی یس نخستین اقتباس تئاتری را در سینما انجام داد.
- ژرژ ملی یس به شکلی تصادفی هنگامی که فیلمش در دوربین گیر کرد موفق به کشف نورپردازی مضاعف شد.
- ملی یس در مرکز داستان های افسانه ای و فوق پیچیده و در عین حال ساده لوحانه ، اغلب معجزه سرعت و فراتر رفتن از زمان و مکان را به کار می بست.
- آثار ملی یس با وجود سرشار بودن از ابتکارات ، نتوانستند از شیوه بیانی مستقلی برخوردار شوند. در فیلم هایش دوربین به شکلی کاملا ایستا و تئاتری در فاصله ای ثابت از رویدادها عکس می گیرد.
- ژرژ ملی یس نخستین کسی است که در تاریخ سینما میزانسن (صحنه پردازی سینما) را پدید آورد.
- اگر لومیر ها را پدر اصلی مستند سازی به شمار آوریم ، ملی یس قدیمی ترین کسب است که تکنیک خیال پردازی سینما را به وجود آورده است.
- ملی یس در در تضادی آگاهانه نسبت به لومیرها ، فیلم های خود را به شکل بازسازی قطعه های تئاتری عرضه کرد و این خود با تصاویر کینماتوگراف معمول آن زمان مغایر بود.
آنچه باعث شد که فیلم های ملی یس طراوت و نیروی جادویی خود را تا امروز حفظ کند ، تخیلات کودکانه و باروک گونه او ، آهنگ باله وار و گرایش آثارش به طنزپردازی است.
- ملی یس در آثار بی شمار خود ، موضوع های سیاسی را به کار گرفته است. مانند فیلم ← ماجرای دریفوس (ملی یس در این فیلم مردم فرانسه را به دو جبهه تقسیم کرد و امکانات بروز یک جنگ داخلی را نشان داد و با این فیلم نخستین اقتباس در سینما را انجام داد).
- فیلم سفر به ماه (1901) : این فیلم براساس رمان ژول ورن ساخته شد. فیلم در واقع ویژگی داستانگویی تئاتر گونه است. فیلم از سی صحنه جدا تشکیل شده است و هر کدام با تکنیک دیزالو پیوند داده می شدند.
فیلم های مهم ملی یس : ماجرای دریفوس 1899 - سفر به ماه 1901 - چهار صد ضربه شیطان 1906 - مستاجر شیطانی 1908 - فتح قطب (تسخیر قطب) 1912
ژرژ مه لیس (اولین استاد میزانسن) از تکنیک سوپر ایمپوز به خوبی آگاه بود. در فیلم مردی با سر لاستیکی از این تکنیک استفاده کرد.
ادوین . جی . اس . پورتر
پورتر نخستین فیلمسازی است که عنصر تدوین را وارد سینما کرد.
نوآوری های پورتر :
- ابداع نمای اینسرت (نمای بسیار درشت)
- بهره گیری از مونتاژ موازی
- بهره گیری از تصاویر و نماهای آرشیوی
- بهره گیری از مونتاژ تداومی
- استفاده از حرکت افقی و عمودی دوربین (پن و تیلت)
- تغییر زاویه دوربین
- بکار گیری نماهای متحرک
فیلم های مهم پورتر :
فیلم جک و لوبیای سحر آمیز 1902 : پورتر درراین فیلم تحت تاثیر فیلم ریش آبی ژرژ ملی یس بود.
زندگی یک مامور آتش نشانی 1902 : اهمیت این فیلم بخاطر تدوین موازی و نماهای بسیار درشت (اینسرت) و نماهای آرشیوی بود.
فیلم کلبه عمو تم 1903 : این فیلم نخستن نمونه به کتر گیری میان نوشته در سینمای آمریکاست.
سرقت بزرگ قطار 1903 : نخستین فیلم وسترن تاریخ سینماست. این فیلم الگوی ازلی برای سینمای کلاسیک آمریکاست. ویژگی دیگر این فیلم استفاده از تدوین تداومی در آن است.
در فیلم سرقت بزرگ قطار برای نخستین بار در تاریخ سینما از حرکت افقی (پن) و حرکت عمودی (تیلت) دوربین استفاده شد.
فیلم تعقیب دیوانه وار 1904 : پورتر در این فیلم زاویه دوربین را در هر نما تغییر داد.
فیلم کلاه سفید 1905 : پورتر در این فیلم از نماهای متحرک را به کار گرفت.
فیلم چگونه جونز پول خود را یافت 1905 : عنوان بندی این فیلم نخستین نمونه از نقاشی متحرک آمریکایی است.
رویای یک خرگوش شیطان 1906 و فیلم بچه خرس ها 1907 : پورتر در این دو فیلم از عروسک های متحرک استفاده کرد.
پورتر در فیلم رویای یک خرگوش شیطان از تکنیک سوپر ایمپوز (به هم آمیزی) و حرکت دادن دوربین برای نمایش حالت تلو تلو خوردن یک آدم مست استفاده کرد.
دیوید وارک گریفیث (پدر هنر سینما ، پدر فن سینما) (ملقب به شکسپیر سینما)
ابداعاتش در سینما سبب شد که به او عنوان پدر فن سینما دهند.
برخی از مهمترین ویژگی های سینمای گریفیث :
- مبتکر فید اوت در تدوین
- استفاده از نمای درشت (کلوز آپ)
- نجات در آخرین لحظه
- بهره گیری از مونتاژ شتابی (با کوتاه کردن طول نماها ، ریتم آثارش را تند کرد)
- گریفیث به سینما زبان و بیان داد.
- بهره گیری از نور پردازی رامبراندی برای نخستین بار در فیلم ادگارد آلن پو 1909
فیلم های مهم گریفیث :
فیلم آلن پو 1909 : بخاطر نورپردازی رامبرانت گونه اهمیت دارد.
فیلم تولد یک ملت 1915 : فیلمی نژاد پرستانه با موضوع جنگ های داخلی آمریکا و یک اثر اقتباسی است. مضمون سه ساعته فیلم تولد یک ملت ← مبارزه مرگ و زندگی است که جنوب باید در برابرش پایدار بماند تا ملتی بتواند متولد شود.
فیلم تعصب 1916 : فیلمی اپیزودیک با چهار داستان مجزا از هم که محور اصلی همه آنها تعصب است.
چهار داستان فیلم تعصب :
- ویران شدن بابل و فتح آن توسط کوروش
- مصلوب شدن مسیح
- کشتار پروتستانهای فرانسه در قرن شانزدهم در واقعه سنت بارتلمی
- کشمکش های کارگری در عصر جدید (اختلاف میان سرمایه دار و کارگر)
سکانس مشهور فیلم تعصب : تکان دادن گهواره توسط مادر که تمثیلی از ادامه حیات انسان بر روی کره زمین است.
فیلم تعصب بر دو فیلم اعتصاب ساخته سرگئی آیزنشتاین و فیلم مادر ساخته وسوالدو پودوفکین انکار ناپذیر است.
حرکت افقی 360 درجه دوربین و نماهای تراولینگ فیلم تعصب ، بعدها راهنمای فیلمهای فردریش مورنائو و مکتب کامرشپیل فیلم شد.
فیلم شکوفه های پژمرده 1919 : با این فیلم به گریفیث لقب شکسپیر سینما دادند. این فیلم گریفیث را نخستین ملودرام با ارزش تاریخ سینما می دانند. موضوع فیلم پیرامون غیرت کشی است.
فیلم مبارزه 1931 : در دوران افول خود این فیلم را به عنوان نخستین فیلم ناطق و واپسین اثر سینمایش برگرفته از داستان پیاله فروش (آسومورا) از امیل زولا ساخت که شکست خورد.
دیوید وارک گریفیث در سال 1948 در گذشت در حالی که دنیا از او به عنوان کسی که سینما را اختراع کرده بود یاد می کرد.
مک سنت : مک سنت از پایه گذاران کمدی های اسلپ استیک است. کمدی های اسلپ استیک با فیلم کوهن در جزیره کانی 1912 آغاز شد.
- منتقدی کمدی اسلپ استیک را سورئال بی اشک خواند.
- مک سنت کتاب سلطان کمدی را درباره خودش نوشت.
چارلی چاپلین : چاپلین سال 1913 به استودیوی مک سنت رفت و خیلی زود خود را به عنوان یک کمدین معرفی کرد.
ساختار روایی فیلم های چاپلین بیشتر از آنکه به کمدی نزدیک باشد ، به تراژدی پهلو می زند.
چاپلین معتقد است که لانگ شات برای کمدی و کلوز آپ برای تراژدی مناسب است.
عشق چاپلین به آزادی ناب ترین بیان خود را در حرکت های رقص تجلی کرد (رقص بیان مستقیم آزادی است).
فیلم های چاپلین :
فیلم تلاش معاش : نخستین فیلم چاپلین
فیلم دوش فنگ : فیلمی با هجو تند و سر راست نسبت به جنگ جهانی اول
فیلم زندگی سگی 1918 : در این فیلم برای نخستین بار چارلی موجودی غیر انسانی (سگ) را به عنوان همبازی خود برگزید.
فیلم پسر بچه 1921: نخستین فیلم بلند چاپلین بود. در این فیلم چاپلین از فیلم تولد یک ملت دیوید وارک گریفیث تاثیر گرفت.
فیلم جویندگان طلا 1925
فیلم روشنایی های شهر 1931: این فیلم ماجرای برخورد چارلی ولگرد با یک دختر گل فروش نابینا را روایت می کند. فیلم بر پایه نمایشنامه ارباب پونتین لا و نوکرش نوشته برتولت برشت ساخته شد.
فیلم عصر جدید 1937 : در این فیلم در نقش چارلی ولگرد برای واپسین بار ظاهر شد. برای نخستین بار چاپلین حرف زد (آواز خواند)
مخالفین چاپلین فیلم را تبلیغات سرخ نامیدند. ابتدا نام فیلم توده مردم بود. سکانس مشهور فیلم عصر جدید ← سکانس تسمه نقاله است.
فیلم دیکتاتور بزرگ 1940 : نخستین فیلم سخن گوی چاپلین است. تم اصلی فیلم انتقاد از فاشیسم بود.
چاپلین در این فیلم در دو نقش ظاهر شد ، آرایشگر یهودی و دیکتاتور بزرگ
از سکانس های مشهور فیلم ← بازی با ماکت کره زمین است.
فیلم موسیو وردو 1947 : یک کمدی جنایی تلخ اندیش است. این فیلم بدبینانه ترین فیلم چاپلین بود.
فیلم لام لایت 1952 : یک فیلم اتوبیوگرافی است. در این فیلم چاپلین و باستر کیتن هم بازی هستند.
فیلم سلطانی در نیویورک 1957
فیلم کنتسی از هنگ کنگ 1967 : با بازی مارلون براندو و سوفیا لورن
باستر کیتن با نام اصلی جوزف فرانسیس است. کیتن ملقب به مرد چهره سنگی یا مردی که هرگز نمی خندد است.
فیلم های باستر کیتن :
فیلمدریانورد 1924
فیلم هفت شانس 1925 : فیلمی اقتباسی از یک نمایشنامه نوشته دیوید بلاسکو است.
فیلم جنرال 1926 : داستان فیلم در زمان جنگ داخلی آمریکا رخ می دهد.
فیلم فیلم بردار 1928 : کیتن در این فیلم و فیلم شرلوک جونیز در نقش خود ظاهر می شود.
هارولد لوید
کاراکتر فیلم هایش ساده دل اما سمج بودند. فیلم هایش کمدی اجتماعی همراه با دیدگاهی منتقدانه نبود ؛ بلکه تنها برای خندیدن ساخته می شدند.
فیلم های هارولد لوید : ایمنی آخر از همه 1923 : صحنه مشهور آویزان شدن هارولد از ساعت.
پنجه گربه 1934
برادران مارکس : گروچو ، چیکو ، هارپو مارکس سه کمدین بودند که اهمیتشان در این بود که پلی بودند بین سینمای کمدی صامت و کمدی ناطق.
نخستین فیلم برادران مارکس ← نارگیل ها 1929
فیلم های دیگر : سوپ اردک ، شبی در اپرا ، فروشگاه بزرگ
مارکس لندر : تیپ یک کمدین اشراف زاده را بازی می کرد.
ساختار فیلم های مارکس لندر بسیار به رمان شبیه بود.
فیلم هایش گونه ای از کمدی تلخ را همراه با خود داشت.
برای مشاهده تصاویر مرتبط با مطالب فوق به فایل ضمیمه مراجعه کنید.
منبع : کتاب تاریخ سینما ،کتاب هنر سینما بوردول ، کتاب تاریخ سینمای هنری اولریش گرگور ، انو پاتالاس و کتاب سبز خلاقیت نمایشی کانون قلم چی
تهیه و تنظیم : گلشن اسکندری دانشجوی سینمای دانشگاه هنر تهران
