حسابداری – حسابداری خرید و فروش
شرکتهای بازرگانی
شرکتها از نظر نوع فعالیت به سه دسته خدماتی، بازرگانی و تولیدی تقسیم میشوند. منظور از شرکتهای بازرگانی، شرکتهایی هستند که به خرید و فروش کالای ساخته شده و یا مواد خام و فرآوردهها میپردازند و این شرکتها در شکل و محتوای کالاهایی که خریداری و به فروش میرسانند (به غیر از بستهبندی و نظایر آن) هیچ تغییری ایجاد نمیکنند. به عبارت دیگر، شرکتهای بازرگانی واسطة انتقال و عرضة کالا از تولیدکننده به مصرفکننده هستند.
تفکیک خرید بر حسب هدف
شرکتها اجناس را به قصد فروش یا استفاده در بخشهای داخلی مؤسسه تهیه میکنند. اگر اجناس به منظور فروش خریداری شوند، در حساب «خرید کالا» یا «موجودی کالا» شناسایی و ثبت میشوند، در غیر این صورت در حساب دارایی مربوط ثبت میگردند.
خرید کالا: عبارت است از کلیة فعالیتهای مربوط به تهیه و تحصیل کالا در ازای پرداخت نقدی و یا تعهدی.
چرخة حسابداری (عملیاتی): یک سری عملیات متوالی و پی در پی میباشد که در طی یک دوره مالی در دایرة حسابداری به وقوع پیوسته و در دورههای مالی بعد نیز تکرار میشود.
مستندات خرید کالا
در شرکتهای بازرگانی کوچک، صاحب شرکت با تهیة یادداشتی اجناس مورد نیاز را فهرست و خریداری میکند، اما در شرکتهای بازرگانی متوسط و بزرگ دایرة تدارکات مسئول انجام خرید است.
1- برگ (فرم) درخواست خرید: نخستین اقدام در خرید کالا، تنظیم «فرم درخواست خرید» میباشد، سپس «استعلام بها» و «خرید کالا» انجام شده و «رسید انبار» و «سند حسابداری» بر حسب آن تنظیم میگردند.
2- فرم استعلام بها: فرمی است که در آن مشخصات و مقدار کالای مورد تقاضای شرکت درج شده است و قیمت، شرط فروش و تاریخ تحویل کالا از فروشندة آن استعلام میشود.
3- پیش فاکتور: سندی است که فروشنده به عنوان پیشنهاد فروش یا تعیین ارزش کالا یا خدمات و شرایط فروش با تعیین مدت اعتبار آن به درخواست خریدار و به نام او صادر میکند.
4- فاکتور فروش: از جمله اسناد مثبتهای است که حاوی مشخصات خریدار و فروشنده، کالای مورد معامله و . . . میباشد. این سند توسط فروشنده صادر و در اختیار خریدار قرار میگیرد.
5- فرم رسید انبار: فرمی است که توسط واحد انبار تنظیم شده و نشان دهندة ورود و تحویل اجناس به انبار میباشد.
6- گواهینامه ثبت نام مالیات بر ارزش افزوده: فروشندگانی مجاز به دریافت مالیات بر ارزش افزوده هستند که گواهی نامة ثبتنام در نظام مالیات بر ارزش افزوده را از سازمان امور مالیاتی دریافت کرده باشند، در غیر این صورت دریافت این مالیات غیر قانونی است.
آئین نامه معاملات: به منظور مشخص شدن نظام کلی نحوة خرید کالا یا دریافت خدمات از ارائه کنندگان آنها در داخل و خارج از کشور و همچنین فروش کالا و خدمات در شرکتها تنظیم میشود. این آییننامه متناسب با تغییر شرایط بازار و اهداف سازمان در فاصلههای زمانی معین اصلاح و به روز میشود.
طبقهبندی خرید بر اساس مبلغ
خرید کالا یا خدمات داخلی از عرضهکنندگان داخلی از نظر مبلغ به سه طبقة معاملات جزئی، متوسط و عمده تقسیم میشود.
طبقهبندی خرید بر اساس قلمرو جغرافیایی
بر این اساس خرید به دو طبقة خرید داخلی و خرید خارجی تقسیم میشود.
1- خرید داخلی: مدیر خرید باید بتواند اقلام مورد نیاز را از عرضهکنندگان مطمئن خریداری کند و در این خرید به عواملی مانند کیفیت محصول، قیمت، فناوری، تحویل به موقع و مانند آنها توجه کند.
2- خرید خارجی: شرکتها در برخی از موارد به منظور پاسخگویی به نیاز مشتریان و تأمین نیاز مصرفکنندگان، اقدام به خرید کالا از کشورهای دیگر مینمایند که خرید خارجی نامیده میشود. این خریدها نسبت به خرید داخلی فرایند پیچیدهتری داشته و ریسک آن نیز بالاتر است. اقدام برای انجام خریدهای خارجی بر عهدة دایره امور بازرگانی میباشد.
سعید کمالو – مسئول بخش علمی دهم و یازدهم هنرستان
