ترکیب
تعریـف: عاملی است که با سامان بخشیدن مؤثر به چگونگی چیدمان و نظم عناصر بصری در یک فضا و کادر مشخص براساس ذهنیت هنرمند و روابط تجسمی، ارتباط مؤثر با مخاطب برقرار میکند.
لازم است بدانیم یک ترکیب موفق دو نتیجه را به همراه دارد:
1- جلب توجه مخاطب و بیننده
2- رساندن پیام بصری هنرمند به مخاطب
در یک ترکیب، ارتباطی دو جانبه بین: 1- وجود عناصر و کیفیات بصری 2- شناخت و تجربه‌ی کافی هنرمند، شکل می‌گیرد.
n نکات:
× در یک ترکیب موفق، اجزا از کل اثر قابل تفکیک نیستند.
× ترکیب علاوه بر گردآوردن عناصر و سامان‌دهی آن‌ها طبق قوانین، متضمن و مکمل محتوای اثر نیز می‌باشد.
× چگونگی ترکیب کردن عناصر بصری، مهم‌ترین مرحله برای سامان بخشیدن به یک طرح یا اثر تجسمی می‌باشد.
زمینه و کادر
در یک ترکیب وجود زمینه، برای ایجاد ارتباط بصری میان عناصر و معنی‌دار شدن شکل‌ها الزامی است. زیرا بدون وجود زمینه در یک اثرتجسمی نتایج زیر حاصل می‌شود:
1- عدم انتقال معنی شکل به مخاطب
2- عدم امکان وحدت بخشیدن به عناصر بصری
3- عدم ایجاد شکل و به دنبال آن عدم ایجاد فضای مثبت و منفی
عوامل مؤثر در ایجاد یک ترکیب موفق بصری
در یک ترکیب موفق بصری، چهار عامل مهم تأثیرگذار است که عبارت‌اند از:
1- وجود تعادل بصری
2- وجود تناسب و هماهنگی میان عناصر مختلف یک ترکیب
3- وجود رابطه‌ی هماهنگ اجزا با کل و با موضوع اثر
4- کادر
n نکته: ساختار اصلی اثر، در ارتباط با کادر شکل می‌گیرد.
در شکل مقابل، وجود محور میانی تصویر، به عنوان مرکز ثقلی برای سنجیدن تعادل در ترکیب عمل میکند.
n نکته‌ی مهم: در بسیاری از آثار، ترکیب‌ها براساس ساختار هندسی شکل می‌گیرند.
l ساختار ترکیب هنرمندان مختلف
ساختار ترکیب در هنرمندان دوره‌های مختلف متفاوت بوده است که به شرح زیر می‌باشد:
هنرمندان رنسانس ï مثلث، دایره و چندضلعی
نقاشان ایرانی ï زیرساخت‌های دایره و منحنی
l انواع ترکیب
1- قرینه ï سامان‌دهی شکل‌ها و عناصر ترکیب، با توجه به محورهای افقی، عمودی و مورب
2- غیرقرینه ï سامان‌دهی شکل‌ها و عناصر ترکیب، براساس ارزش‌های بصری (رنگ، بافت، تیرگی و روشنی، بزرگی و جهت شکل)
n نکته: ترکیب قرینه، ساده‌ترین توازن بصری را ایجاد میکند.
کتاب جامع دهم هنرستان رشته گرافیک و نقشه‌کشی معماری