مبحث هنر و تمدن ایران درسدههای هفتم و هشتم هجری
- از اقدامات مهم فرهنگی سدههای 7 و 8 هجری، ربع رشیدی است که به دستور خواجه رشیدالدین فضلالله در تبریز ساخته شد.
- آرامگاههای بلند و برج مانند در سدههای 7 و 8 هجری با کاشی لعابدار تزیین میشد و بر فراز آنها پوشش گنبدی یا هرمی هشتگوش وجود داشت که نمونهی دیگر آن را میتوان در گنبد سلطانیه دید.
- مهمترین تحولات معماری سدههای 7 و 8 هجری (شیوهی آذری):
1- بلندی بنا 2- گنبدهای ساقبلند
3- نقشهی هشتضلعی 4- گنبد دو پوسته
5- ایوانهای باریک و بلند 6- بلندتر شدن سقف اتاقها و ارتفاع منارهها
7- تزیینات بنا با پوشش کاشی، گچکاری رنگی و مقرنسکاری
- شاخصترین آثار معماری سدههای 7 و 8 هجری: مسجد جامع ورامین، مسجد جامع یزد، مسجد جامع کرمان، آرامگاه بایزید بسطامی، آرامگاه شیخ عبدالصمد، رصدخانهی مراغه، قصر ایلخانی در تخت سلیمان.
- ویژگیهای نگارگری این دوره:
1- آگاهی و ادراک مناسب تصویرگری
2- تاثیرات هنر خاور دور مانند دقت در جزییات، ترسیم کوه به شیوهی لایهلایه، ابرهای پیچان و هاشورزنی
3- ترسیم آب به صورت پولک پولک با شیوهی هنر بیزانسی، یعنی استفاده از رنگ نقرهای و حالات چهرهی اشخاص
4- رنگ و بوی ایرانی
- ویژگیهای مکتب شیراز:
1- تاکید تصویری بر انسان
2- پیکرههای به طور غیرطبیعی بلند قامت و بی تناسب با منظره و معماری
3- زمینهی افق بالا
4- نقوش گیاهی بسیار در اطراف پیکرهها
5- رعایت نوعی هماهنگی خط و رنگ
- ویژگیهای مکتب جلایری:
1- همراه با سیر تحول ادبیات فارسی و ظهور سبک عراقی و ادبیات تغزلی 2- هماهنگی پیکره و فضای تصویر
3- دارای نوعی فضای شاعرانه و تصویرسازی خیالی 4- تنوع رنگ
5- ترکیببندی دایرهوار 6- تزیینات ماهرانه 7- تفکیک فضا (همزمانی)
سعید کمالو