قطعا گذران يک روز يا حتي يک نيمروز در دشتهايي که با سخاوت هر آنچه دارند به انسانها پيشکش ميکنند، ميتواند يکي از روحانگيزترين تجربههاي زندگي هر فرد باشد و چه نيکوست که ما نيز در قالب گردشگر در مقابل اين سخاوت زمين، قدري سپاسگزار بوده و اين ميراث ديرين را براي نسلهاي آينده سالم و پاکيزه نگهداريم.
دشت هويج ـ تهران
اين دشت که به گُرچال نيز شهرت دارد در البرز مرکزي، بالاي روستاي افجه شهرستان شميران در استان تهران، قرار دارد. علت نامگذاري اين دشت، کاشت هويج در آن در روزگاران گذشته بوده است. البته امروزه اثري از هويج در آن نميتوان يافت. در ضلع شمالي اين دشت، گردنه افجه قرار دارد که بقاياي راهي مالرو در آن ديده ميشود. اين راه، دشت هويج را به دشت لار و ديگر ارتفاعات البرز مرکزي مرتبط ميسازد.
قله ريزان، آتشکوه، مهرچال و پرشون از قلههاي مجاور دشت هويج محسوب ميشوند. دشت هويج يکي از مکانهاي مورد علاقه گردشگران طبيعتگرد تهراني است که در آن چادر زده و چند روزي را در دامان طبيعت ميگذرانند. اگر بخواهيد از تهران به دشت هويج سفر کنيد، بايد حدود 5 کيلومتر در جاده لشکرک طي کنيد و لواسان را پشت سر بگذاريد تا به روستاي افجه برسيد، در شمال اين روستا دشت در انتظار شما، آغوش باز کرده است.
دشتنرگس ـ فارس
نرگسزارهاي زيباي فارس با وسعت تقريبي 65 هکتار در شهرستان کازرون قرار دارد. اين مجموعه دشتها که مهمترين آنها در دو منطقه جره و بلبلک قرار دارند ميتوان بهجرات يکي از بهترين مقصدهاي گردشگري در زمستان بويژه بهمن و اسفند دانست.
بوتههاي نرگس اين دشتهاي وسيع در بهمن به گل مينشيند و منظرهاي چشمنواز را بههمراه رايحهاي بهشتي به گردشگران عرضه ميکند. گرچه در برخي مناطق ديگر فارس همچون خفر، شيراز و فراشبند دشتهاي نرگس وجود دارد اما کيفيت نرگسزارهاي کازرون بسيار بالاتر است. نرگسهاي اين دشتها به بسياري از مناطق داخل کشور و کشورهاي حاشيه خليج فارس صادر ميشود. نرگس شهلاي کازرون از جمله نوع نرگسهايي است که از نظر مرغوبيت، شرايط منحصربهفردي دارد.
دشت مغان ـ اردبيل
دشت مغان يکي از زيباترين دشتها و چشماندازهاي طبيعي کشور محسوب ميشود. اين دشت که در ساحل جنوبي رود ارس و غرب درياچه مازندران واقع شده جلگهاي است در شماليترين قسمت استان اردبيل. اين دشت به سبب حاصلخيزي خاک و شرايط مساعد آب و هوايي بهعنوان يکي از قطبهاي کشاورزي و دامپروري ايران شهرت دارد.
دشت مغان همچنين از لحاظ زيستمحيطي نيز يکي از مهمترين مناطق در کشور است؛ چرا که محل زمستانگذراني بسياري از گونههاي نادر پرندگان مهاجر محسوب ميشود. به سبب تنوع و نايابي اين پرندگان، دشت مغان به عنوان يکي از جاذبههاي مهم گردشگران طبيعتگرد و تماشاگران پرندگان شناخته ميشود. دشت مغان از سه شهر گرمي، بيله سوار و پارس آباد تشکيل شده است. طبق منابع يک سوم اين دشت در ايران قرار دارد و مابقي در جمهوري آذربايجان است.
دشت لالههاي واژگون ـ چهارمحال و بختياري
مشهورترين دشت لاله در ايران، دشت لالههاي واژگون شهرستان کوهرنگ است که در 90 کيلومتري شهرکرد در استان چهارمحال و بختياري قرار دارد. اين دشت که يکي از مناطق حفاظت شده محيط زيست ايران است، با مساحتي حدود 3600 هکتار يکي از مراکز اصلي رويش گونه گياهي کمياب و زيباي لاله واژگون محسوب ميشود.
اين گلهاي منحصربهفرد که در زبان مردم محلي «اشکمريم» خوانده ميشوند، از اواخر فروردين ميشکفند و تا اواخر ارديبهشت به مدت يک ماه چشمانداز بينظيري را به گردشگران بيشماري عرضه ميکنند. رويشگاه اصلي اين گياه نادر، دامنه کوههاي آبکاسه خوربه، گرگانک و مناطق بنواستکي و مله زردهاست. لالههاي واژگون، که در زبان محلي اشک مريم ناميده ميشوند، در اواخر فروردين ماه به گل مينشينند و تا اواخر ارديبهشت گلهاي خود را حفظ ميکنند.
دشت ناز ـ مازندران
دشت ناز در 29 کيلومتري شمالشرقي ساري در مازندران واقع شده است. اين دشت با وسعتي حدود 56 هکتار از سال 1346 بهعنوان پناهگاهي براي حفاظت و تکثير گوزن زرد ايراني يکي از نادرترين گونههاي گوزن در جهان، در نظر گرفته شد. به طور کلي دشت ناز منطقهاي کوهستاني است که از جنگلهاي هيرکاني تشکيل شده است. اين دشت با داشتن بيش از 447 گونه گياهي يکي از مهمترين اکوسيستمهاي طبيعي ايران را داراست.
طبيعتگرداني که به دشت ناز سفر ميکنند، اين امکان را دارند که در کنار تماشاي گوزن زرد ايراني، از تماشاي شوکاها، مرالها، قرقاولها و گربههاي وحشي موجود در اين دشت بهره ببرند. البته بايد توجه داشت که ورود به چنين منطقه زيستي حساسي بهعنوان گردشگر يا طبيعتگرد بايد با اجازه و نظارت محيطبانان و حضور راهنمايان حرفهاي صورت گيرد.
دشت تَرارُو ـ هرمزگان
تَرارُو دشت گستردهاي در باديه جنوبي «کوخرد» شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان است. اين دشت در ناحيه تنب ترارو واقع است. دشت ترارو در واقع نخلستان وسيعي است به همراه زمين کشت جو و گندم.
آب انبارها (برکههاي) متعددي نيز در اين دشت پهناور وجود دارد. در فصل زمستان و بهار و بعد از بارش باران، اَکال (گياهي از تيره ريشهداران رده قارچها که پس از باران ميرويد) بهشکل غير قابل تصور در اين دشت تشکيل ميشود، مردم کوخرد در اين موسم براي جمع کردن خير (خوراکي خوشمزه و مقوي اين منطقه) و اکال گروهگروه به آنجا ميروند. درختان سمر وکُنار تنومندي در دشت ترارو وجود دارند و گردشگراني که به آنجا ميروند در سايه اين درختان بزرگ منزل ميگيرند.
دشت شقايقهاي وحشي ـ گيلان
دشت شقايقهاي وحشي در دامنههاي کوهستاني تالش در شمال گيلان قرار دارد. اين دشت که از چشماندازهاي منحصربهفرد منطقه تالش محسوب ميشود، در خرداد به گل مينشيند. عمر تقريبي اين گلها يک ماه است. در سالهاي اخير با ورود بيرويه گردشگران و انجام رفتارهاي تخريبي همچون چيدن گلها، دويدن در ميان دشت و لگدمال کردن آنها و...
اين دشت به شدت آسيب ديده است. با توجه به اينکه شقايقهاي وحشي از دسته گياهان خودرو هستند و با چنين رفتارهاي غيرمسئولانهاي سال به سال از وسعت اين دشتها کاسته ميشود. چراي بيريه دام نيز از ديگر مشکلات اين دشت زيباست که مانع از گردهگيري و غنچهافشاني شقايقهاي وحشي ميگردد.
دشت بزرگ ـ خوزستان
منطقه نمونه گردشگري دشت بزرگ در شهرستان ايذه در فاصله تقريبي 257 کيلومتري از مرکز خوزستان واقع شده است. اين دشت در محدوده منطقه حفاظت شده «شالو مونگشت» که از مناطق حافظت شده محيطزيست خوزستان محسوب ميشود، قرار گرفته است. اين منطقه توسط کوه هاي مجاور احاطه شده و داراي سکنه عشاير کوچ رو بوده که در زمستان به اين مناطق وارد و در تابستان از مناطق کوچ مي کنند. کوهستاني بودن، وجود مناظر زيباي طبيعي و دور بودن از هياهوي شهر باعث شده است تا در همه فصول سال علاقمندان زيادي جهت تفريح و استراحت به اين منطقه بيايند .
دشت بزرگ داراي تنوع گياهي زيادي است که علاوه بر ايجاد چشماندازهاي طبيعي فوقالعاده، اهميت زيستي بالايي دارد. از مهمترين گونههاي گياهي اين منطقه ميتوان به بلوط، انار، زبانگنجشک، آويشن وکرفس وحشي اشاره کرد. دشت بزرگ همچنين داراي تنوع جانوري بالايي است که از مهمترين آنها ميتوان به پلنگ، خرس قهوهاي، سنجاب ايراني، تيرمار، خدنگ کوچک، سنجابک درختي، پرندگان شکاري، گرزه مار، مار سرسياه و مارکوتوله پارسي اشاره کرد. گردشگراني که به اين دشت سفر ميکنند اين امکان را دارند که از جاذبههاي تاريخي و طبيعي شهرستانهاي لردگان و ايذه که بسيار متنوع نيز هستند، بازديد کنند.
دشت شقايق کالپوش ـ سمنان
دشت شقايقهاي کالپوش در 200 کيلومتري شمال شرقي شاهرود حد فاصل شهرستان شاهرود و گنبد کاووس واقع شده است. اين دشت به همراه دشت آفتابگردانها، جنگل دشت شاد، جنگل و آبشار نام نيک يکي از مناطق نمونه گردشگري استان سمنان را تشکيل دادهاند.
گلهاي شقايق از اواسط ارديبهشت ميرويند و تا اواخر بهار به حيات خود ادامه داده و چهره اين دشت را يکسره گلگون ميکنند. همه ساله تورهاي طبيعتگردي بسياري بخصوص از تهران، گرگان، بجنورد و مشهد راهي اين دشت حاصلخيز ميشوند و از زيبايي منحصربهفرد آن لذت ميبرند. مسير دسترسي آن به گونه اي است که پس از طي 60 کيلومتر از مسير شاهرود - مشهد با رسيدن به شهر ميامي به سمت شمال تغيير مسير داده و در نهايت به منطقه کالپوش منتهي مي شود.
دشت لار ـ مازندران
دشت لار از شمال به کوههاي شهرستان نور مازندران، از جنوب به آبعلي، از غرب به خاتون بارگاه و گرمابدر لواسان کوچک، از جنوبغربي به لواسان بزرگ، از شرق و شمالشرقي به کوه دماوند و از جنوبشرقي به پلور مازندران ميرسد. براين اساس در تقسيمات کشوري، بخشي از دشت لار که به نوعي در کوهپايه دماوند واقع شده، جزو بخش لاريجان شهرستان آمل استان مازندران محسوب شده و بخشي ديگر در بخش لواسانات شهرستان شميران استان تهران قرار گرفته است. وسعت دشت لار حدود 73500 هکتار است. اين دشت سال 54 به پارک ملي تبديل شد و سپس سال 61 براساس مصوبه شوراي عالي حفاظت محيط زيست به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.
به دليل مشکلات زيستمحيطي پيش آمده در دشت لار از سال 70 برخي مناطق اين دشت به عنوان مکانهاي شکار و تيراندازي ممنوع تحت مراقبت قرار گرفت. از مهمترين جاذبههاي گردشگري دشت لار ميتوان به رود و درياچه لار که در پشت سد لار پديد آمده اشاره کرد. اين درياچه 20 کيلومتري، سالانه گردشگران بسياري را به خود جذب ميکند. لار در تاريخ ابن اسفنديار در کتاب تاريخ تبرستان به سال 613 هجري مي نويسد: و مازندران محدث است به حکم آنکه مازندران بحد مغربست و به مازندران پادشاهي بود چون رستم زال آنجا شد او را بکشت. منسوب اين ولايت را موز اندرون گفتند بسبب آنکه موز نام کوهيست از حد گيلان کشيده تا به لار و قصران که موز کوه گويند همچنين تا بجاجرم يعني اين ولايت درون کوه موزست.