صناعات خمس (منطق سوم انسانی)
برهان: استدلالی است که در مقدمات آن از مواد و محتوای یقینی استفاده میکنند و نتیجهی یقینی میدهد.
ـ برهان لمّی: از علت به معلول پی برده میشود.
ـ برهان انّی: از معلول به علت پی برده میشود.
جدل: استدلالی است که از قضایای مشهور یا مسلم و موردقبول مخاطب تشکیل میشود و طرف مقابل را قانع میکند.
خطابه: سخنی است که برای تشویق مردم به انجام یا ترک عملی از طریق ترکیب عواطف و اقناع آنها مورد استفاده قرار میگیرد.
4- شعر: عبارت است از سخن خیالانگیزی که باعث تأثیر روحی مطلوب در مخاطب میشود.
5- مغالطه یا سفسطه: استفاده از شکل ظاهری استدلال و مخفی کردن صورت یا مادهی غلط آن به منظور مخدوش کردن ذهنی مخاطب است.
نکته: مغالطه، ظاهری استدلالگونه و برهانی دارد، اما در حقیقت، برهان نیست.
* علت اینکه مغالطه ظاهری استدلالگونه دارد، آن است که مقدمات به کار رفته در مغالطه در عین غلط بودن، شبیه به استدلال هستند و فرد در نگاه اول متوجه غلط بوده آن نمیشود.
