نكات مهم و كليدي درس منطق سوم انساني
براي آزمون 12 مهر مطالعه كنيد.
يكي از مسائل مهم و اساسي درس منطق مبحث شرايط تعريف صحيح ميباشد كه معمولاً دانشآموزان در تشخيص آن دچار مشكل ميشوند. بهنظر من بهترين روش براي پاسخ دادن به سؤال اين مبحث، اين است كه داوطلبان عزيز بهطور اجمالي يكدور هر چهارگزينه را مطالعه كنند و سعي كنند از روش حذف گزينه استفاده كنند تا به پاسخ صحيح برسند.
بهعنوان نمونه در سؤال تعريف «مربع به شكلي كه داراي چهار ضلع مساوي ميباشد» كدام شرط از شرايط تعريف منطقي رعايت نشده است؟
1) جامع و مانع بودن تعريف 2) مرتبط بودن مفاهيم بهكار رفته در تعريف
3) روشنتر بودن معرِّف از معرَّف 4) استفاده از حداقل يك مفهوم دروني
در اينجا هر 4 گزينه را بررسي ميكنيم (در واقع گزينههايي را كه مطمئن هستيم پاسخ نيستند، كنار ميگذاريم). با ديدن كلمهي «شكل» در تعريف كه يك مفهوم دروني است، گزينهي «4» حذف ميشود. سراغ گزينهي «3» ميرويم با درك كردن و فهميدن تعريف، گزينهي «3» حذف ميشود زيرا زماني كه معرِّف اخفي (غيرقابل فهمتر) از معرَّف است كه از كلمات ثقيل و سنگيني در تعريف استفاده شود. اما گزينهي «2» هم حذف ميشود چون هم مربع شكل است و هم چهار ضلع مساوي دارد پس بين معرِّف و معرَّف ارتباط برقرار است. پس با اين اوصاف گزينهي «1» باقي ميماند كه در واقع پاسخ ما هم همين گزينه ميباشد و علت نادرست بودن آن، اين است كه غير از مربع، لوزي هم چهار ضلع مساوي دارد، پس تعريف اعم است و اخص (مانع) نيست.
چند نكتهي كليدي:
1- جامع و مانع بودن تعريف همان مساوي بودن معرِّف با معرَّف است.
2- زماني كه تعريف جامع باشد، يعني اعم است و زماني كه تعريف مانع باشد يعني اخص است.
3- جامع بودن تعريف، يعني اينكه همهي افراد معرَّف را دربرگيرد و مانع بودن تعريف، يعني اين كه غير از افراد معرَّف، افراد ديگري را دربرنگيرد.
براي روشنتر شدن مطلب بالا و جا افتادن آن مثال ديگري را بررسي ميكنيم.
تعريف «شيعه» به مسلماني كه قائل به 12 امام باشد كدام شرط تعريف منطقي را ندارد؟
1) مرتبط بودن مفاهيم بهكار رفته در تعريف 2) روشنتر بودن معرِّف از معرَّف
3) جامع و مانع بودن تعريف 4) استفاده از حداقل يك مفهوم دروني
در اين تعريف هم از شيوهي حذف گزينه استفاده ميكنيم. اولين گزينهاي كه حذف ميشود، گزينهي «2» است چون معلوم است در تعريف عبارات دشوار و سنگيني بهكار نرفته است، پس اين شرط رعايت شده است. بعد سراغ گزينهي «1» ميرويم. شيعه و مسلمان بيارتباط نيستند، پس اين گزينه هم حذف ميشود. الآن گزينههاي «3» و «4» ميمانند كه از بين آنها بايد پاسخ صحيح انتخاب شود، مسلمان نوع است و مفهوم دروني است و پاسخ صحيح و گزينهي باقيمانده ميشود گزينهي «3»
چرا؟ چون شيعيان داراي فرقههاي متعددي ميباشند. 12 امامي / 7 امامي / زيديه و ...
اما در اينجا فقط به شيعيان 12 امامي
اشاره كرده است، پس تعريف جامع نيست ولي مانع است.
