اسم فاعل/مفعول/مبالغه - عربی - درسنامه - علی اصغر وجدانی

سلام به همه دوستان !

در این مطلب قصد داریم مبحث اسم فاعل ، مفعول و مبالغه را مطالعه و بررسی کنیم . 

امیدواریم مطالب بیان شده ،‌ به شما در یادگیری بهتر ، کمک کند .

تهیه شده توسط :

علی اصغر وجدانی - رتبه 6 کنکور 1401 / حقوق تهران

اسم فاعل :

"اسمی که انجام دهنده یا دارنده حالتی است."

طریقه‌ ساخت اسم فاعل:

الف) از فعل ثلاثی مجرد : بر وزن " فاعِل" می آید.

کَتَبَ » کاتِب                                                  دَفَعَ  » دافِع

 نکته: کلماتی که بر وزن «فالّ-فاعِی-فاعِل» باشند، اسم فاعل اند : ضالّ-قاضِی-آخِر

ب) از فعل مزید: از صیغه اول مضارعش ساخته می شود؛ بدین گونه که به اول فعل «مُ» می دهیم و به عین الفعل کسره می‌دهیم .

یُشاهِدُ  » مُشاهِد                                            یُحاسِبُ  » مُحاسِب 

نکته: هر اسمی که اولش «مُ» و عین الفعلش « ی » باشد ، اسم فاعل است :‌ مُدیر – مُبین - مُجیب

اسم مفعول :

به اسمی که به معنای «انجام شده» باشد، اسم مفعول می گویند. 

طریقه ساخت اسم مفعول:

الف) از فعل ثلاثی مجرد: بر وزن « مفعول» می آید.

 کَتَبَ  » مکْتوب                                              نَظَرَ  » منْظور

ب) از فعل ثلاثی مزید: از صیغه اول مضارعش ساخته میشود؛ بدین گونه که به اول فعل «مُ» می دهیم و به عین الفعل فتحه می‌دهیم.

یُشاهِدُ  » مُشاهَد                                           یَنتَظِرُ  » مُنتَظَر   

نکته : هر اسمی که اولش « مُ»  و عین الفعلش «ا» باشد اسم مفعول است: مراد – مستجاب  

اسم مبالغه :                                  

دلالت بر بسیاری صفت یا انجام دادن کاری دارد.

وزن های صفت مبالغه » فَعّال: جَذّاب /  فَعّالَۀ: علّامَۀ

نکته : اسم مبالغه  بر سه چیز دلالت میکند : 

1. دلالت بر بسیاری صفت: کَذاب

2. دلالت بر شغل: فَلاح

3. ابزار یا وسیله: سَیّاره 

نکته: هرگاه اسمی جمع بود، برای پیدا کردن وزنش آن را مفرد می کنیم:

 طُلّاب  » طالِب                                             عُمّال » عامِل

نکته: دقت کنید نقش فاعل و مفعول را با اسم فاعل و اسم مفعول اشتباه نگیرید . 

فایل پی دی اف درسنامه در قسمت ضمیمه قرار گرفته است .

سپاس از توجه شما 🌹