دانش آموزان عزیز سلام
من الهه پروری فارغ التحصیل مهندسی شیمی از دانشگاه تهران هستم. |  |
زمین شناسان معتقدند که در حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش یک خشکی واحد به نام پانگه آ به معنای همه خشکیها و اقیانوسی عظیم به نام پانتالاسا وجود داشته است. میلیون ها سال بعد پانگه آ به دو خشکی بزرگ گندوانا و لورازیا تقسیم گردید و بین آنها را دریای تتیس پر کرد. در اثر تجزیه شدن لورازیا قاره های نیمکره شمالی نظیر آسیا، اروپا و آمریکای شمالی شکل گرفتند و قاره های نیمکره جنوبی نظیر آفریقا، استرالیا و آمریکای جنوبی نیز از تجزیه شدن گندوانا به وجود آمدند. (شبه قاره هند جدا شده از گندوانا میباشد)
⚪ دریای سیاه و مدیترانه نیز از بازماندههای دریای تتیس هستند.
💬 دلایل وگنر برای جابجایی قاره ها:
۱- شباهت سنگ های قاره های آمریکای جنوبی و آفریقا
۲- شباهت فسیل جانداران در قارههای مختلف
۳- شباهت کناره قاره ها (خصوصاً آمریکا جنوبی و آفریقا)
۴- وجود آثار یخچالی در محلهایی که امروزه در نزدیکی استوا قرار دارند.
وگنر علت حرکت ورقه ها را جزر و مد و یا چرخش زمین مطرح کرد که مورد قبول زمینشناسان زمان خود واقع نشد.
علت حرکت ورقه های سنگ کره(جریان همرفتی در گوشته):
دانشمندان عقیده دارند که دما و فشار در زیر سنگ ها به اندازه ای است که سنگ ها حالتی شکل پذیر و خمیر مانند دارند. همچنین قسمت های زیرین، دمای بیشتری نسبت به بخشهای رویی دارند. این اختلاف دما سبب میشود که بخشهای زیرین چگالی کمتری نسبت به بخش های بالایی داشته باشند. اختلاف چگالی در قسمت های خمیری گوشته باعث ایجاد جریان همرفتی بسیار کندی میشود(حدود چند سانتی متر در سال). یعنی مواد سازنده نرم کره به آرامی بالا می آیند سپس به طرفین و سرانجام به پایین کشیده میشوند. وقتی در نرم کره چنین جریانی به وجود آید، ورقه های سنگ کره روی آن میخزند و همراه آن جابهجا میشوند.( این موضوع اولین بار در سال ۱۹۶۲ توسط هری هس تحت عنوان فرضیه گسترش بستر اقیانوس ها مطرح شد.)
🟡 انواع حرکت ورقه ها و پدیده های حاصل از آنها:
الف) ورقه های دورشونده (واگرا): بستر محل هایی که ورقه ها از هم دور می شوند در اقیانوسها قرار دارند. پدیدههای زیر نتیجه حرکت این ورقه ها ست.
۱- مواد مذاب از شکاف بین دو ورقه خارج شده و پوسته جدید ساخته میشود.
۲- افزایش وسعت اقیانوس ها
۳- تشکیل رشته کوه های میان اقیانوسی آتشفشانی
4- زلزله
ب) ورقه های امتداد لغز: در این نوع حرکت پوسته جدید ایجاد یا تخریب نمیشود و فقط در این محل ها، زلزله های متعددی رخ داده و گسل ها و درزه هایی در سنگ ها ایجاد می شود. در خراسان (دشت بیاض) نمونههایی از این نوع حرکت را میتوان مشاهده کرد.
پ) ورقه های نزدیک شونده( همگرا): این ورقه ها با توجه به جنسی که دارند به۳ حالت ممکن است دیده شوند:
۱-برخورد دو ورقه اقیانوسی: یکی از ورقه ها به زیر ورقه دیگر رفته و با ذوب شدن رسوبات، به صورت آتشفشان از ورقه مقابل خارج می شود(تشکیل جزایر قوسی). همچنین در کنار این جزایر گودال های عمیق اقیانوسی دیده می شود که عمق آن ها تا ۱۱ کیلومتر میرسد. زلزله نیز یکی دیگر از پدیدههای این نوع حرکت می باشد. نمونه این حرکت را میتوان برخورد سنگ کره اقیانوس آرام با سنگ کره فیلیپین دانست.
✅ بقیه جزوه با درسنامه کامل در فایل ضمیمه آمده است.
***************************************************************
🔷 تست ها
۱-کدام یک از سرزمین های زیر نسبت به بقیه دیرتر از قطب جنوب جدا شده است؟
الف)هند
ب)جنوب آفریقا
ج)مجمع الجزایر اندونزی
د)اقیانوسیه
۲-چه عاملی مهم ترین دلیل برای تفاوت چگالی مواد در خمیر خمیر کره می باشد؟
الف)تفاوت در ترکیب سنگ ها
ب)اختلاف دما
ج)افزایش فشار در خمیر کره
د)فعالیت عناصر ناپایدار
۳-مطالعه زمین شناسان روی کدام قسمت از زمین،نظریه وگنر را به نظریه زمین ساخت ورقه ای تبدیل میکند؟
الف) آتش فشان ها
ب)حاشیه قاره ها
ج)غار های آهکی
کف اقیانوس ها
۴-تشکیل شدن گودال عمیق در اقیانوس ها حاصل حرکت ورقه ها از نوع... می باشد.
الف)هم گرا
ب)امتداد لغز
ج)واگرا
د)واگرا و هم گرا
۵-تشکیل پوسته جدید بیشتر در... ودر محل... ورقه های سنگ کره اتفاق می افتد.
الف)بستر اقیانوس،دور شدن
ب)بستر اقیانوس برخورد
ج)حاشیه قاره ها،دور شدن
د)حاشیه قاره ها ،برخورد
***************************************************************
📌 پاسخ تست ها در فایل ضمیمه موجود است.
