سلام دوستان عزیز انسانی . . . ! ! !
در این بخش قصد داریم مروری بر مطالب و نکات درس ششم فلسفه دوازدهم یعنی (( خدا در فلسفه (2) )) داشته باشیم .
امیدواریم مطالب ذکر شده ، شما را در یادگیری بهتر این درس ، یاری دهد .
 | دانشجوی رشته علوم قضایی دانشگاه علوم قضایی تهران رتبه 16 منطقه دو - کنکور انسانی 1400 |
بحث فیلسوف درباره خدا ، تا جایی فلسفی است که از روش فلسفه یعنی استدلال عقلی استفاده کند و نتایج تفکر خود را به صورت استدلالی ارائه کند .
فیلسوف کسی نیست که اعتقادی نداشته باشد ، بلکه فیلسوف کسی است که بر اساس قواعد فلسفی ، عقیده ای را بپذیرد و با قواعد فلسفی از عقیده خود دفاع کند . فیلسوف معتقد به خدا ، از طریق استدلال به خدا اعتقاد پیدا کرده و از طریق استدلال هم از خدا دفاع می کند .
فیلسوفان مسلمان وجود خدا را از طریق استدلال عقلی اثبات می کنند .
استدلال فارابی برای اثبات وجود خدا :
1) در جهان اشیایی هستند که وجودشان از خودشان نیست و معلول چیزهای دیگرند .
2) هر چیزی که وجودش از خودش نیست ، علتی مقدم بر خود دارد که به او وجود می دهد . ( تقدم علت بر معلول )
3) اگر معلول ، علتی داشته باشد که آن علت هم خودش معلول باشد و علت دیگری داشته باشد و به این شکل سلسله ی علت ها تا بی نهایت ادامه یابد ، یعنی منتهی به علتی نشود که معلول نباشد ، (( تسلسل علل نامتناهی )) پدید می آید .
4) تسلسل علل نامتناهی محال است ؛ زیرا اگر سلسله ی علت ها بخواهد تا بی نهایت به عقب بازگردد ، به این معناست که آغاز و ابتدایی وجود ندارد . همچنین به این معناست که باید بی نهایت موجود پدید آید تا نوبت به معلول مورد نظر ما برسد اما در فلسفه ، بی نهایت امکان پذیر نیست .
نتیجه : چون سلسله علت و معلول نمی تواند تا بی نهایت به عقب برگردد ، در ابتدای سلسله ، علتی وجود دارد که معلول نیست و وجود برایش ضروری است ، یعنی واجب الوجود و علت العلل است .
استدلال ابن سینا برای اثبات وجود خدا ( برهان وجوب و امکان ) :
1) موجودات جهان در ذات خود نسبت به وجود و عدم ، مساوی هستند ؛ یعنی هم می توانند باشند و هم می توانند نباشند و در واقع ممکن الوجود بالذات هستند .
2) ممکن الوجود بالذات برای اینکه از حالت تساوی میان وجود و عدم خارج شود و موجود شود ، نیازمند واجب الوجود بالذات است .
3) در نتیجه موجودات این جهان که ممکن الوجود بالذات هستند ، به واجب الوجود بالذات وابسته اند که آنها را از حالت امکان خارج کرده و به وجود آورده است .
پیام اصلی استدلال ابن سینا : موجودات جهان بر اساس ذات خود ، ممکن الوجود هستند اما از نظر اینکه اکنون موجود هستند ، واجب الوجود بالغیر هستند ؛ یعنی از واجب الوجود بالذات به وجود آمده اند .
نکاتی درباره استدلال ابن سینا :
• موجودات جهان ، چه محدود باشند و چه نامحدود ، چه به صورت مجموعه آنها را در نظر بگیریم و چه به صورت فردی ، ذاتاً ممکن الوجود هستند و چون اکنون در جهان وجود دارند ، واجب الوجود بالغیر هستند .
• توماس آکوئیناس ، برهان وجوب و امکان ابن سینا را در اروپا گسترش داد که مورد قبول بسیاری قرار گرفت .
• ملاصدرا ، برهان وجوب و امکان ابن سینا را ارتقا داد و از برهان قوی تری که با دستگاه فلسفی ملاصدرا ( حکمت متعالیه ) سازگار است ، استفاده کرد .
استدلال ملاصدرا برای اثبات وجود خدا ( امکان فقری یا فقر وجودی ) :
1)به هر موجودی نگاه می کنیم ، وجودش عین وابستگی و نیازمندی است .
2)موجود وابسته و نیازمند باید به موجودی متصل باشد که بی نیاز و برخوردار باشد .
3)بنابراین موجودات این جهان وابسته به یک وجود بی نیاز و غنی هستند .
نکاتی درباره استدلال ملاصدرا :
• ملاصدرا بر خلاف ابن سینا که به ذات و ماهیت موجودات توجه داشت ، به وجود و واقعیت موجودات توجه دارد .
• استدلال ابن سینا مبتنی بر امکان ماهوی است اما استدلال ملاصدرا مبتنی بر امکان فقری است . امکان ماهوی یعنی هر موجودی ذاتاً ممکن است ولی امکان فقری یعنی هر موجودی ذاتاً فقیر و نیازمند است .
• ملاصدرا معتقد است وجود و واقعیت موجودات ، عین وابستگی و نیازمندی است و این وابستگی و نیازمندی را (( امکان فقری )) نامید.
• بر اساس نظریه (( امکان فقری )) یا (( فقر وجودی )) ، جهان نیازمند به خداست و اگر خداوند لحظه ای عنایت خود را از جهان بگیرد ، موجودات نابود می شوند .
فیلسوفان مسلمان معتقدند که انسان باید ابتدا وجود خدا را از طریق عقل و تفکر بپذیرد و سپس با خداوند ارتباط معنوی برقرار کند . اعتقاد به خدا ، زمانی به زندگی انسان معنا می دهد که انسان از یک راه درست و معقول ، خدا را پذیرفته باشد . البته پذیرش هر کس به اندازه قدرت علمی و فکری اوست و از فردی به فرد دیگر متفاوت است .
معیارهای زندگی معنادار :
1)اعتقاد به غایتمندی جهان و توضیح آن .
2)اعتقاد به هدفمندی انسان و تشخیص هدف .
3)اعتقاد به وجود گرایش به خیر و زیبایی در انسان .
4)اعتقاد به آرمان های مقدس و معنوی .
5)احساس تعهد نسبت به خدا .
نکات تستی :
• برهان فارابی که مبتنی بر بطلان و محال بودن تسلسل علل نامتناهی است ، به (( برهان اسد و اخصر )) یعنی برهان محکم تر و کوتاه تر معروف است .
• برهان ابن سینا برای اثبات وجود خدا ، (( برهان وجوب و امکان )) یا (( برهان صدیقین )) یا (( برهان وسط و طرف )) گفته می شود .
• منظور فیلسوفان مسلمان از بطلان تسلسل ، محال بودن وجود زنجیره های متشکل از علل نامتناهی است .
• اعتقاد به وجود واجب الوجود بالذات ، تسلسل علل نامتناهی را باطل می کند .
• راسل ، فیلسوف قرن 20 انگلیس ، برهان علیت را برای اثبات وجود خدا ، سست و ضعیف می داند . او معتقد است : (( اگر هر چیزی باید علتی داشته باشد ، پس خدا هم نیاز به علت دارد . اگر چیزی می تواند بدون علت وجود داشته باشد ، آن چیز هم می تواند خدا باشد و هم می تواند جهان باشد . ))
• اشتباه راسل در پیش فرض اوست : (( هر چیزی نیازمند علت نیست ، بلکه هر معلول و ممکن الوجودی نیازمند علت است . ))
🔴 تــســـت 🔴
1-کدام تمثیل برای بیان برهان فارابی مبنی بر اثبات وجود خداوند مناسب تر است ؟ ( سراسری 99 )
1)مدیر یک شرکت ، پرداخت وام را در صورت تامین اعتبار و تامین اعتبار را به شرط تصویب مجلس ممکن می داند .
2)کسی که می خواهد روی کاغذ مطالبی بنویسد ، علاوه بر قلم ، کاغذ ، مرکب و سایر عوامل ، به اراده نیز نیازمند است .
3)در دو کفه ترازو که در حالت استوا قرار دارد ، سنگینی یک کفه نسبت به دیگری ، نیازمند عامل بیرونی است .
4)فردی که دو لیوان یکسان آب در مقابلش قرار دارد ، برای ترجیح یکی از دو لیوان بر دیگری ، نیازمند علت است .
2-پیش فرض سخن زیر کدام عبارت است ؟ ( سراسری 99 )
(( اگر چیزی بدون علت می تواند وجود داشته باشد ، تفاوتی نمی کند که آن چیز ، خدا باشد یا جهان ))
1)هر چه موجود است ، به علت نیاز دارد . 2)هر ممکن الوجودی به واجب الوجود نیاز دارد .
3)هر چه به وجود آمده است ، نیازمند علت است . 4)هر چیزی که وجودش وابسته است ، به موجودی مستقل اتکا دارد .
3-کدام عبارت ، اصطلاح (( تسلسل علل نامتناهی )) را به درستی توضیح می دهد ؟ ( سراسری خارج 99 )
1)هر موجودی ، معلول علتی و آن علت ، معلول علتی دیگر باشد .
2)علل و معلول های مترتب بر هم ، منتهی به معلول غیر علتی نشوند .
3)علل و معلول های مترتب بر هم ، منتهی به هیچ علت غیر معلول نشوند .
4)موجودات بی شماری وجود داشته باشند که با هم رابطه علّی داشته باشند .
4-کدام عبارت درست است ؟ ( سراسری 1400 )
1)بر اساس قاعده علیت ، هر چیزی باید علتی داشته باشد .
2)اساس برهان فارابی در اثبات خدا ، تقدم علت بر معلول است .
3)نتیجه برهان وجوب و امکان ، تقسیم واجب الوجود به بالذات و بالغیر است .
4)تسلسل علل نامتناهی یعنی موجودات زیادی وجود داشته باشند که با یکدیگر رابطه علّی دارند .
صفحه اینستاگرام و کانال تلگرام ما
برای ارتباط بیشتر با رتبه برترها و رزرو پشتیبان ویژه ، پیج کانون برترها را دنبال کنید و به کانال تلگرام کانون برترها ملحق شوید .
همچنین می توانید با شماره 0218451 داخلی 3123 تماس بگیرید .
ضمناً فایل ضمیمه که در آن ، این مطلب به صورت یک جا و با کیفیت بیشتری آورده شده را می توانید در انتهای مطلب دانلود کنید .
تهیه کننده :
سپاس از توجه شما 🌹
