این مطلب شامل درسنامه با 5 تست چالشی از کتاب سه سطحی جغرافیا دوازدهم، فصل اول میباشد.
در قسمت ضمیمه فایل درسنامه به همراه پاسخ تشریحی سوالات قرار داده شده است.
این مطلب توسط آرمین ساعد پناه تهیه شده است.
* گروه پشتیبانان ویژه کانون *
نواحی سیاسی
تفاوت های شهر و روستا:
فعالیت اقتصادی: مهمترین ملاک تفاوت شهر و روستا، فعالیت اقتصادی است – در روستاها بیشتر به کشاورزی، و در شهرها بیشتر به بخشهای صنعتی و خدماتی مشغولند.
میزان جمعیت: متداولترین ملاک تشخیص شهر و روستا ملاک جمعیتی است – به طور کلی شهرها از روستاها پر جمعیتترند و تراکم جمعیتی آن ها بیشتر است.
وسعت و فضای سکونت و فعالیت: در روستاها، فضاها باز و چشماندازهای طبیعی بیشتر و گستردهترند (برعکس شهرها) – در شهرها، فعالیتها در فضاهای محدودتری متراکماند.
دسترسی به خدمات و تسهیلات: شهرها دسترسی بیشتری به خدمات دارند (برعکس روستاها).
فرهنگ و مناسبات اجتماعی: در روستاها، روابط خویشاوندی و وابستگی اجتماعی بیشتر است؛ و بر عکس آن در شهرها نوگرایی بیشتر و تغییرات اجتماعی سریعتر است.
.......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 4/8/97
455- در رابطه با سکونتگاههای شهری و روستایی کدام عبارت بهدرستی بیان شده است؟
1) عمدتاً شهرها از روستاها پرجمعیتتر هستند اما تراکم جمعیت در روستاها بیشتر است.
2) متداولترین ملاک تشخیص شهر و روستا ملاک اقتصادی است.
3) در شهرها فعالیتهای مختلف در فضاهای محدودتری متراکم شدهاند.
4) در اغلب سکونتگاههای روستایی درصد بیشتری از جمعیت فعال در بخش خدماتی فعالیت میکنند.
منظور از اصطلاح شهرنشینی، افزایش نسبت جمعیت شهرهای یک کشور یا ناحیه به روستاهای آن است.
مطلب مشابه: منظور از شهرگرایی، روندی اقتصادی-اجتماعی است که طی آن شیوههای زندگی، رفتار و عملکردها، ارزشها و مظاهر شهری در روستاها و بین روستانشینان رواج مییابد.
سرعت گسترش شهرنشینی:
در قارۀ آسیا و آفریقا: 5/1 درصد
در سایر نواحی جهان: 4/0 درصد
سرعت گسترش شهرنشینی در آسیا و آفریقا بیش از سایر نقاط جهان است اما میزان شهرنشینی در نواحی توسعه یافتۀ صنعتی آمریکای شمالی و اروپا و استرالیا بیشتر است.
....................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 21/10/97
459- بهترتیب، منظور از اصطلاح شهرنشینی چیست و سرعت گسترش شهرنشینی در کدام قارهها بیشتر از سایر نواحی جهان است؟
1) افزایش جمعیت شهرهای یک کشور نسبت به سایر کشورها ـ آسیا و اقیانوسیه
2) افزایش نسبت جمعیت شهرهای یک کشور یا ناحیه به روستاهای آن ـ آسیا و آفریقا
3) افزایش جمعیت شهرهای یک کشور نسبت به سایر کشورها ـ آفریقا و آمریکای شمالی
4) افزایش نسبت جمعیت شهرهای یک کشور یا ناحیه به روستاهای آن ـ اقیانوسیه و آفریقا
جهاد سازندگی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
هدف از تأسیس جهاد سازندگی: رسیدگی به مناطق محروم، استقلال کشور و خودبسندگی کشاورزی.
هدف از تأسیس بنیاد مسکن: تأمین مسکن محرومان، به ویژه روستاییان.
وظیفه مهم بنیاد مسکن: تهیه و اجرای طرحهای هادی روستایی
هدف از ارائه راهکارهای طرح هادی روستایی: بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 20/9/97
484- اجرای «طرحهای هادی روستایی» از وظایف کدام نهاد است و راهکارهای ارائه شده در این طرح به چه منظور است؟
1) جهاد سازندگی ـ محرومیتزدایی از روستاها و خودبسندگی کشاورزی
2) بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ـ محرومیتزدایی از روستاها و خودبسندگی کشاورزی
3) جهاد سازندگی ـ بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها
4) بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ـ بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها
حوزۀ نفوذ یک سکونتگاه: محدودۀ جغرافیایی است که از یک سکونتگاه کالا و انواع خدمات دریافت میکنند و بین آن محدوده و سکونتگاه جریان کالا، خدمات و رفت و آمد افراد وجود دارد.
آستانۀ جمعیتی نفوذ: حداقل جمعیت یک منطقه که تقاضای کالا، خدمات یا عملکردی از یک سکونتگاه دارند.
دامنۀ نفوذ: بیشترین مسافتی که مردم منطقه برای دریافت کالا یا خدمات از آن سکونتگاه طی میکنند.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 20/7/97
500- کدام گزینه تعریف دقیقتری برای حوزة نفوذ سکونتگاه است؟
1) بیشترین مسافتی که مردم منطقه برای دریافت خدمات از سکونتگاه طی میکنند.
2) به محدودة جغرافیایی که از یک سکونتگاه کالا و انواع خدمات دریافت میکند و بین آن محدوده و سکونتگاه جریان کالا و خدمات و رفت و آمد وجود دارد.
3) حداقل جمعیتی که تقاضای کالا، خدمات یا عملکردی از سکونتگاه دارند.
4) محدودة جغرافیایی که جمعیت آن سکونتگاه در آن پراکندهاند.
مادر شهر (متروپل) بزرگترین و مهمترین شهر یک ناحیه، استان یا کشور است که ممکن است پایتخت یا شهر اصلی یک ناحیه باشد که مرکز حکومتی، مذهبی، تجاری و ... است و از این جنبهها بر سایر سکونتگاهها برتری دارد.در مورد حداقل جمعیت مادر شهرها توافقی وجود ندارد. معمولاً به مادرشهر، کلان شهر نیز گفته میشود.
برخی نیز معتقدند کلان شهر ترجمه و معادل واژه انگلیسی مگاسیتی (megacity) است و به شهر هایی با بیش از 10 میلیون نفر جمعیت اطلاق میشود.
در نتیجۀ گسترش فوقالعاده زیاد دو یا چند مادرشهر در امتداد مسیرهای ارتباطی و حمل و نقل، زنجیره ای از مادر شهرها یا کلان شهرها پدید آمدهاند که به آن ها مگالاپلیس گفته می شود.
مگالاپلیسها معمولاً در امتداد راههای ارتباطی، شکل خطی و کریدوری و برخی نیز شکل خوشهای و کهکشانی پیدا کردهاند.
......................................................................... منبع: سهسطحی جغرافیا، 16/1/98
510- کدام گزینه نادرست است؟
1) متروپل، شهر یا سکونتگاه اصلی یک منطقه و بزرگترین و مهمترین شهر یک ناحیه یا کشور است.
2) مادرشهرها معمولاً مراکز حکومتی، مذهبی و تجاری یک کشور هستند و از این جهت بر سایر سکونتگاهها برتری دارند.
3) مادرشهرها شکل خطی یا کریدوری دارند و جمعیت بسیار بالایی را در خود جای میدهند.
4) گاه در اثر گسترش دو یا چند مادرشهر در امتداد مسیرهای ارتباطی و حملونقل، مگالاپلیس شکل میگیرد.
پاسخ ها
455- گزینة «3»................................................................................................................................................
در روستاها فضاهای باز و چشماندازهای طبیعی بیشتر و گستردهترند. در شهرها، خانهها و مغازهها و فضاهای صنعتی به هم فشردهترند و فعالیتهای متنوع در فضاهای محدودتری متراکم شدهاند.
تشریح سایر گزینهها:
گزینة «1»: به طور کلی شهرها از روستاها پرجمعیتترند و تراکم جمعیت نیز در آنها بیشتر است.
گزینة «2»: متداولترین ملاک تشخیص شهر و روستا ملاک جمعیتی است.
گزینة «4»: در اغلب سکونتگاههای روستایی، درصد بیشتری از جمعیت فعال، در بخش کشاورزی فعالیت میکنند امادر شهرها بیتشتر مردم در بخشهای صنعتی و خدماتی مشغول به کارند.
(جغرافیا (3)، جغرافیای سکونتگاه، صفحة 6)
459- گزینة «2»................................................................................................................................................
منظور از اصطلاح شهرنشینی، افزایش نسبت جمعیت شهرهای یک کشور یا ناحیه به روستاهای آن است. سرعت گسترش شهرنشینی در آسیا و آفریقا بیشتر از سایر نواحی جهان است.
(جغرافیا (3)، جغرافیای سکونتگاه، صفحههای 10 و 11)
484- گزینة «4»................................................................................................................................................
از وظایف مهم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تهیه و اجرای طرحهای هادی روستایی است. در این طرح، راهکارهایی برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها ارائه میگردد.
(جغرافیا (3)، جغرافیای سکونتگاه، صفحة 33)
500- گزینة «2»................................................................................................................................................
به محدودة جغرافیایی که از یک سکونتگاه کالا و انواع خدمات دریافت میکند و بین آن محدوده و سکونتگاه جریان کالا، خدمات و رفت و آمد افراد وجود دارد، حوزة نفوذ آن سکونتگاه میگویند.
(جغرافیا (3)، جغرافیای سکونتگاه، صفحة 9)
510-گزینة «3».................................................................................................................................................
در امتداد مسیرهای ارتباطی و حمل و نقل زنجیرهای از مادرشهرها یا کلانشهرها پدید میآیند که به آنها، «مگالاپلیس» میگویند و شکل خطی، کریدوری، خوشهای یا کهکشانی دارند.
(جغرافیا (3)، جغرافیای سکونتگاه، صفحههای 12 و 14)
