یکی از روشهای بسیار مؤثر یادگیری، بازیابی مطالب بلافاصله پس از خواندن آنهاست که به ماندگاری آنها و همچنین بایگانی منظم آنها در ذهن کمک بسیار شایانی میکند. برای این کار باید ابتدا مطلب را با دقت بخوانید و سپس با طرح چند پرسش کلیدی که هدف از خواندهشدن مطالب در آن مطرح شده، روی مطلب تمرکز کنید. پاسخ به این سؤالات به مرتبشدن موضوعات در ذهن کمک میکند و بهاصطلاح مطالب را در دسترس قرار میدهد. توجه داشته باشید که اطلاعات در ذهن ما وجود دارد و اگر نمیتوانیم آنها را به خاطر بیاوریم، بیشتر به دلیل آن است که در ذهن بهصورت پراکنده و بینظم بایگانی شدهاند. اگر محتویات هارد کامپیوترتان را بینظم و بدون هیچ ترتیبی بایگانی کرده باشید، برای دسترسی به هر موضوع، باید تلاش بسیاری بکنید و خیلی وقتها نمیتوانید مطالب مدنظر خود را بیابید. اگر اطلاعات در ذهن هم بینظم بایگانی شود، دسترسی به آنها بسیار دشوار و زمانبر است و بازیابی مطالب کمک شایانی به مرتبسازی آنها در ذهن و درنهایت افزایش سرعت دستیابی به آنها خواهد کرد. خلاصهنویسی روش بسیار مؤثری برای بازیابی مطالب و درنتیجه دسترسی به آنهاست. پس از خواندن و خطکشیدن زیر نکات مهم، حاشیهنویسیکردن و نشاندارکردن مطالب مهم، با روشهای توضیح دادهشده (کشیدن جدول و نمودار و نیز فرمولها و شکلهای ابتکاری و نیز کلیدواژهنویسی) که همگی از روشهای طبقهبندی مطالب و بازیابی اطلاعات است، برای مدتی طولانی آنها را در ذهن مرتب و قابلدسترس کنید. در کنار خلاصهنویسی حل تمرینهای متنوع و زیاد ابتدا بهصورت تشریحی و سپس تستی هم به بازیابی کمک بسیار میکند و درنهایت حضور در آزمون و پاسخ به سؤالات آن، بخش تکمیلی فرایند یادگیری و بازیابی است. درواقع اگر شنیدهاید که آزمون عاملی مؤثر در یادگیری است، بهدلیل تمرکز و تلاشی است که در جلسهی آزمون برای بهخاطرآوردن مطالب و درنتیجه بازیابی و طبقهبندی آنها انجام میدهید.
