مهم‌ترین تصمیم‌گیری در زندگی اجتماعی و حرفه‌ای، انتخاب رشته‌ی مناسب است. انتخاب رشته یکی از سخت‌ترین و حساس‌ترین کارهای دنیاست. این حساسیت، وظیفه‌ی مشاوران را سنگین‌تر کرده و ارائه‌ی مشاوره‌ی دانشگاهی را با چالش‌هایی می‌کند؛ زیرا بسیاری از عوامل مانند علاقه، جایگاه علمی، استعداد، بازار کار، امکان ادامه‌ی تحصیل، شرایط خانوادگی و جنسیت در فرایند انتخاب رشته مؤثرند. دوم این‌که شناخت ناکافی و ناآگاهی دانش‌آموزان در فرایند انتخاب رشته‌ی دانشگاه موجب می‌شود کوشش‌های دانش‌آموزان هدر برود و سرانجام، ناباورانه وارد رشته‌ای شوند که بعدها متوجه شوند به آن علاقه ندارند.
قبل از انتخاب رشته از خود بپرسید: «می‌خواهم در آینده چه‌کاره شوم؟» در انتخاب شغل باید میزان درآمد و هم‌چنین شرایط آن را بررسی کنید تا بتوانید به دنبال شغلی متناسب با علایق و توانایی‌های‌تان بروید. انتخاب رشته به معنای انتخاب جایگاه اجتماعی فرد در آینده است. هر رشته‌ای را که انتخاب می‌کنید باید اطمینان یابید که در هر شرایطی از این رشته لذت خواهید برد.
عوامل محیطی در انتخاب رشته
در فرایند انتخاب رشته علاوه بر این‌که عوامل فردی نقش بسزایی دارند، عوامل محیطی نیز تأثیرگذار خواهند بود. از جمله‌ی عوامل محیطی می‌توان به خانواده و شرایط اجتماعی اشاره کرد. فرهنگ حاکم بر خانواده گاهی ممکن است موجب پیشرفت و گاهی موجب محدودیت فرد در انتخاب رشته شود. هم‌چنین بازار کار برخی رشته‌ها با مشکلاتی موجه هستند که می‌تواند در انتخاب رشته مؤثر باشند. این موارد عبارت‌اند از:
- اشباع شدن بازار کارِ برخی از رشته‌های دانشگاهی
- روی آوردن به مشاغل خارج از تخصص رشته‌ی تحصیلی
- سردرگمی در دست‌یابی به موقعیت شغلی مورد نظر با توجه به رشته‌ی تحصیلی
- عدم توجه به رشته‌هایی که آینده و زمینه‌ی شغلی مناسب ندارند؛ زیرا شناخته‌شده نیستند یا ضرورت آن‌ها در حال حاضر احساس نشده است.
کارآفرینی در انتخاب رشته و شغل
کارآفرینی در انتخاب رشته و شغل اغلب نادیده گرفته می‌شود؛ ولی نیاز به افراد خلاق و کارآفرین برای پیشبرد کسب‌وکارها در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با پیشرفت تکنولوژی، روش کار و زندگی، مشتریان را تغییر خواهد داد. هیچ کس از پیشرفت‌های بعدی خبر ندارد به جز کارآفرینانی که اکنون رؤیای آن‌ها را در سر دارند. این افراد کارآفرین ممکن است تأثیر بسیار بیش‌تری نسبت به میزان پیش‌بینی‌شده، روی زندگی همه در سال‌های آینده داشته باشند.
سرعت تغییر در مشاغل همگام با روند جهانی شدن و پیدایش تکنولوژی‌های دیجیتال، بسیار زیاد شده است. یک شروع خوب برای همگام شدن با این تغییرات این است که وارد مشاغلی شویم که طبق پیش‌بینی‌ها در سال‌های آینده رشد زیادی خواهند داشت.
روند تغییرات شغلی در آینده‌ی ایران نیز در مسیر تغییرات جهانی خواهد بود؛ بنابراین تلاش خود را روی هدفی متمرکز کنید که متناسب با نیاز جامعه باشد و در بازه‌های زمانی مختلف جوامع با توجه به تغییرات تکنولوژی و مقتضیات زمان کارایی داشته باشد؛ بنابراین با انجام مشاوره و تحلیل‌های دقیق، مناسب‌ترین رشته را انتخاب کنید.
انتخاب رشته و آینده‌ی شغلی
موارد زیرمی‌تواند در انتخاب رشته و دانشگاه و در انتخاب شغل آینده به شما کمک کند:
- از زمینه‌ها و سمت‌های شغلی رشته‌های دانشگاهی آگاهی یابید. در چه کاری خوب هستید و از چه کارهایی لذت می‌برید.
- از منابعی که حاوی اطلاعات مشاغل است، استفاده کنید.
- به چشم‌انداز و آینده‌ی شغلی رشته‌ی مورد نظرتان توجه داشته باشید. شغل و رشته‌ای را انتخاب کنید که با ارزش‌های شما منطبق باشد.
- وضعیت حقوق و درآمد مشاغل مختلف را مد نظر قرار دهید. بین شغل مورد علاقه و شغلی که درآمد بیش‌تری دارد تعادل ایجاد کنید.
- با دوستان، خانواده و کسانی که رشته و شغل مورد نظرتان را دارند مشورت کنید.
- به این موضوع توجه داشته باشید که فارغ‌التحصیلان برخی از رشته‌ها باید در مکان‌های مختلف جغرافیایی فعالیت کنند.
- به امکان فعالیت در بخش‌های دولتی یا خصوصی که هر کدام شرایط خاص خود را دارند توجه کنید.
- انتخاب شما باید مناسب و متناسب با توانایی و استعدادهای‌تان باشد.
- رشته‌های دانشگاهی را در سایت و مجله‌ی کانون با دقت و هوشمندانه مطالعه کنید و آشنایی با ابزار کار و شرایط کار هر رشته را نسبت به خصوصیات و ویژگی‌های شخصی خود بسنجید.
با انتخاب رشته‌ی درست، آینده‌ی خود را ترسیم کنید.