تجربه نشان داده وقتی معلمی از دانشآموزان عصبانی شود، نهتنها مشکل یا مسئله مورد نظر به سرعت حل نخواهد شد، بلکه عواقب غیر قابل پیشبینی هم رخ خواهد داد. بعضی از معلمان به جای عصبانیت، سعی میکنند با مهربانی و ارتباط صمیمی با دانش آموز مشکل مورد نظر را حل کنند که به نظر میرسد این روش هم چندان موفق نخواهد بود. در این مواقع، کلید کنترل اوضاع و جلب احترام و اعتماد دانشآموزان، کمترین دخالت با کوچکترین تبعات است، به نحوی که قبل از احساسیشدن موقعیت بتوان بدون تردید اوضاع را سر و سامان داد.
1. قبل از اینکه رفتار ناهنجار دانش آموز به اختلال در نظم کلاس منجر شود سعی کنید زود عمل کنید و جلوی اقدام ناهنجار دانش آموز را بگیرید.
2. طوری عمل کنید که دانش آموزان بدانند در مقابل عملی معین چه واکنشی از سوی شما را باید انتظار داشته باشند.
3. همیشه اقدام شما علیه رفتار ناهنجار باید معقول و متناسب با ناهنجاری مربوط باشد. مثلاً رفتارهای ناچیز را با مجازات های سنگین تنبیه نکنید.
هشدار دادن به معنی این نیست که در واکنش به کار ناهنجار دانش آموز کاری انجام دهید، بلکه به این معنی است که چه مقدار از کار ناهنجار در کلاس قابل تحمل است. مثلاً معلم باید به دانش آموز بفهماند که انجامدادن عملی خارج از قوانین و مقررات کلاس شاید یک دفعه اشکال نداشته باشد ولی با تکرار همان کارها باید منتظر واکنش منفی باشند. در صورتی که با ناهنجاری عمدی دانش آموزان برخورد نکنید، آنها دیگر از قوانین کلاس پیروی نخواهند کرد. برای جلوگیری از این اتفاق همه باید حدود رفتارهای ناهنجار را بدانند. همانطور که در تکنیکهای قبلی گفته شد، نمی توان رفتارهای غیرعمدی دانش آموزان را مورد بازخواست قرار داد، ولی وقتی قوانین تعیین شد بعد از آن هرگونه رفتار ناهنجار سرپیچی عمدی از قوانین محسوب می شود.
بهترین حالت برای گوشزد کردن قوانین اعلام عمومی در کلاس برای همه دانش آموزان است. بعد در شرایط خاص می توان این قوانین را برای دانش آموزان به صورت تک تک یادآوری کرد. بعد از آن، وقتی تشخیص دهید دانش آموزی به صورت عمدی از قوانین سرپیچی می کند، دیگر از تکنیک های هشدار دهنده نمی توان استفاده کرد. در صورت عدم برخورد با رفتار ناهنجار برای بقیه دانش آموزان هم سرپیچی از قوانین کلاس مسئلهای عادی می شود.
برای واکنش های خود نسبت به رفتارهای ناهنجار دانش آموزان از قبل برنامه ریزی کنید. مثلاً در واکنش به رفتار ناهنجار ممکن است از دانش آموز بخواهید آن عمل را تکرار نکند. در مرحله بعد در صورت تکرار دانش آموز باید عذرخواهی کند و در مرحله بعد جریمه ای برای او تعیین کنید. این توالی و سلسله مراتب واکنش معلم به رفتارهای ناهنجار دانش آموز شبیه کارتهای زرد و قرمز یک داور در مسابقه فوتبال است که در مراحل مختلف تکرار یک رفتار به بازیکن داده می شود.
منبع:
Lemov, Doug. Teach Like A Champion. San Francisco: Jossey-Bass, 2010. pp. 199-201.