1ـ سبلان
اين کوه مانند دماوند و تفتان آتشفشاني است، ولي از آنجا که در زمان فوران مواد مذاب از چند نقطه خارج شده اند، کوه به صورت يک مخروط کامل نيست؛ به همين دليل علاوه بر قله اصلي سبلان به ارتفاع 4811 متر که به آن سلطان ساوالان مي گويند، 2 قله فرعي کسره داغ و هرم داغ به ارتفاع 4400 متر نيز به وجود آمده اند. سبلان در وسط مثلثي فرضي قرار دارد؛ مثلثي که از اتصال 3 شهر اردبيل در شرق، مشکين شهر در شمال غرب و سراب در جنوب غربي به وجود مي آيد.
اگر چه ارتفاع بلندترين نقطه اين کوه از دماوند کوتاه تر است، ولي مساحت قاعده سبلان چند برابر بيشتر از دماوند بوده و چندين هزار کيلومترمربع را شامل مي شود. خوب است بدانيم که اين بزرگي جثه تاثير زيادي در آب و هواي منطقه شمال شرق ايران دارد.
سرماي شديد اردبيل، سراب و مشکين شهر و جريان دائمي چند رودخانه پر آب از تاثيرات اين کوه بزرگ است. يخ درياچه اي که در بالاي مخروط آتشفشان اصلي سبلان قرار دارد، در ماه هاي مرداد تا اوايل شهريور ذوب مي شود و مرتفع ترين درياچه آتشفشاني جهان را تشکيل مي دهد.
اطراف کوه سبلان، چشمه هاي آبگرم سرعين، قطور سويي و شاه بيل، جهان گردان را به سوي خود مي کشد.
2ـ سهند
کوه زيباي سهند در کنار شهر تبريز قرار دارد؛ اگر چه ارتفاع بلندترين قله اين کوه 3707 متر است، ولي تعداد زيادي قله هاي بالاي 3000 متر در اين کوهستان در کنار هم قرار گرفته اند؛ به طوري که مساحتي چندين هزار کيلومتر مربعي، شامل تمام منطقه بين شهرهاي مراغه، هشترود، بستان آباد و تبريز را اشغال کرده اند.
وقتي از تهران به تبريز نزديک مي شويم در فاصله 100 کيلومتري اين شهر، زيبايي کوه سهند بخصوص در بهار که پوشيده از برف است، رخ مي نمايد. روستاهاي کوهستاني زيبايي نيز در اطراف اين کوه قرار دارند. روستاي زيباي ليقوان در شمال و کندوان در شمال شرق اين کوه جاي خوش کرده اند.
3ـ بزقوش
رشته کوهي طولاني و باريک است که شامل چند قله بالاي 3000 متر بوده و به صورت ديواري جنوب سراب را در بر گرفته و آن را از منطقه نسبتا کم ارتفاع ميانه جدا کرده است. وقتي از اردبيل به سوي تبريز حرکت مي کنيم در نزديکي سراب اين رشته کوه زيبا در جنوب خودنمايي مي کند و در بيشتر ايام سال پوشيده از برف و دامنه هايش پر از گل است.
به جز اين سه کوه، منطقه آذربايجان و اردبيل کوه هاي ديگري نيز دارد مثل کوه زيباي آقداغ (کوه سفيد) در جنوب خلخال، کوه کيامکي داغ در شمال و نزديک رود ارس، کوه ساري داش در غرب اروميه و در مرز ترکيه که دره معروف بند در ابتداي اين کوه مرتفع قرار دارد.
به دليل همين تنوع در محيط کوه هاست که کوهنوردي با گردشگري گره خورده و کوهنوردان را گردشگراني سخت کوش مي نامند.
