نبض يا Pulse از موارد چهارگانه علايم حياتي مي باشد. با هر ضربان قلب يک حرکت
موجي شکل در طول سرخرگها ايجاد مي شود . اين موج را اصطلاحاً نبض مي گويند . در
محل هايي که سرخرگ از روي استخوان عبور مي کند و به پوست نزديک تر است ، اين حرکت
موجي شکل نبض، لمس مي شود . براي گرفتن نبض بايد از نرمه انگشتان دست ، البته بجز
انگشت شست که خود داراي اندک نبضي ميباشد،استفاده شود .
مواردي که بايد توسط
پرستار در هنگام بررسي نبض مورد توجه قرار گيرد عبارتند از:
تعداد نبض در دقيقه
– قدرت نبض (قوي يا ضعيف)- ريتم نبض (منظم يا غير منظم) .
در افراد بالغ نبض
با سرعتي بين 100-60 بار در دقيقه مي زند .سرعت تعداد نبض در کودکان بيشتر است و
در افراد بالغ ورزيده (منظور ورزشکاران
در حال استراحت) مي تواند کمتر باشد (تا ۵۰ ضربه در دقيقه) تعداد نبض ممکن است در
حين ورزش ، ترس ، تب ، از دست دادن خون و برخي از بيماريها افزايش يابد و مواردي
نظير افزايش فشار داخل جمجمه ، غش کردن (با منشاء روحي و رواني) و برخي موارد خاص
از بيماريهاي قلبي مي توانند سبب کاهش تعداد نبض گردند .
محلهاي لمس نبض عبارتند از :
1- نبض راديال: در قسمت قدامي دست،ناحيه مچ در حالي که کف دست (پالمار) متوجه جلو
باشد.
2- نبض کاروتيد: شريان گردني (کاروتيد) که در فرورفتگي بين عضلات گردن و حنجره در
مجاورت برجستگي سيب آدم لمس مي شود .
بررسي نبض در ناحيه گردني معمولاً در فوريتهاي پزشکي انجام مي گيرد .
3- نبض براکيال
يا بازويي: که در ناحيه گودي آرنج قرار دارد. (در شيرخواران ممکن است يافتن
نبض در قسمت بالا و داخل بازو راحت تر
صورت پذيرد.) از اين نبض در هنگام گرفتن فشار خون براي شنيدن صداي سيستولي و
دياستولي بسيار استفاده مي شود.
۴-نبض تمپورال: در ناحيه گيجگاهي انسان قرار دارد و در نوزادان تازه متولد شده مي
تواند قابل رويت باشد و در بقيه سنين با
لمس دست قابل حس است.
۵- نبض فمورال: نبض شريان ران پا (فمور) مي باشد که در قسمت قدامي ران درست در محل
اتصال ران به تنه قرار دارد.
۶- نبض پوپليتئال: در قسمت خلفي استخوان کشکک (patella) (پشت زانو)
قرار دارد.
۷-نبض پوستريور تيبيا يا تيبياي خلفي: در خلف قوزک پا متمايل به ناحيه خلفي مچ پا قرار دارد.
۸- نبض دورسال پتيس: در قسمت روي پا قرار دارد.
۹- نبض اپيکال يا نوک قلبي: در فضاي بين دنده اي پنجم و طرف چپ استخوان جناغ (استرنوم) قرار
دارد. اين نبض مناسبترين محل براي شمارش
نبض نوزادان و کودکان ۳-۲ سال و يا افراد بالغي که نبض محيطي آنها نامنظم است، مي باشد.