نه گفتن، هنر است. چگونه به دیگران نه بگوییم؟
«نه»، یکی از مهمترین کلمات در دنیای پیچیده امروزی است که البته برای بسیاری از افراد، دشوارترین کلمه و بیان آن سختترین کار است. افراد از نتیجه نه گفتن خود که ممکن است باعث از بین رفتن ارتباطی شود، نگران هستند. نه گفتن؛ مبارزهای بین علایق و احساس شخصی و تمایل انسانها به ادامه ارتباطات است.
برای تمرین «نه گفتن» مواردی پیشنهاد میشود:
به جای اینکه مستقیماً به فرد درخواست کننده، نه بگویید، زمان بخرید. یعنی برای جواب دادن، مهلت بخواهید تا بتوانید بهطور دقیق فکر کنید و سپس با بررسی تمام جوانب، پاسخ دهید.
جواب نه خود را از پشت تلفن و یا با ایمیل نگویید؛ بلکه به صورت رو در رو دلایل نه گفتن خود را توضیح دهید تا کاملاً طرف مقابل قانع شود و دلخوری ایجاد نشود.
به جای نه گفتن بهطور مستقیم، پاسخ خود را با یک پیشنهاد بدهید. مثلاً از شما درخواست میشود که در پروژهای همکاری کنید، ولی شما فرصت آن را ندارید. در این صورت پاسخ منفی خود را با ارائه راهحلهای مناسب و پیشنهادهای دیگر، بیان کنید. در حقیقت ارائه پیشنهاد برای چگونگی انجام شدن درخواست طرف مقابل، همان پاسخ منفی شماست.
نه را به فرد مقابل نگویید؛ بلکه بهگونهای آن را بیان کنید که این نه برای خودتان است؛ یعنی نشان دهید که انجام ندادن درخواست ایشان، کاری موقتی نیست، بلکه تداوم دارد و جزء محدودیتهای تعریفشده برای خود شماست. مثلاً همکارتان از شما میخواهد که تا مسیری او را هم برسانید. میتوانید بگویید به علت اتفاقاتی که در این مورد برای من رخ داده، به خودم قول دادهام که کسی را سوار ماشینم نکنم. مسئله شما نیستید، بلکه تصمیمی است که با خودم گرفتهام.
در جواب نه خود قاطع ولی مؤدب باشید و بهگونهای نشان دهید که تصمیم شما هرگز عوض نمیشود.
اگر نمیتوانید به صراحت نه بگویید، به طرف مقابل نشان دهید که دوست دارید درخواستش را اجرا کنید اما به دلیل کمبود وقت نمیتوانید.
در نه گفتن خود، صادق باشید. دروغ گفتن برای اجتناب از انجام کاری، ایده خوب و درستی نیست؛ زیرا این بیم و هراس همواره در دروغ وجود دارد که روزی حقیقت آشکار شود و نگرانی آن بیشتر از پاسخ منفی است.
نه گفتن صحیح و بجا را از کودکی به فرزندانمان آموزش دهیم. وقتی در كودكی هرگز به شما اجازه نمیدهند «نه» بگویید، در بزرگسالی نیز گفتن آن برایتان واقعاً مشكل خواهد بود.
میتوانید نه خود را بین جملات مثبت پنهان کنید. مثلاً فردی شما را به مهمانی دعوت کرده است، میتوانید اینگونه بیان کنید: «از لطف شما سپاسگزارم، ولی نمیتوانم بیایم. امیدوارم همیشه خوب و خوش باشید».
در آخر نه گفتن را تمرین کنید. از موقعیتهایی که پاسخ منفی آنقدر سخت نیست، شروع کنید تا در موقعیتهای بحرانی نیز بتوانید پاسخ مناسب بدهید.
آزاده قمری
دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه خوارزمی