قیمت یک جلد کتاب چهقدر است؟ 10 هزار تومان؟ 20 هزار تومان یا حداکثر 50 هزار تومان؟ بیشتر از این نیست. باید قبول کنیم که مبالغ فوق در مقایسه با سایر هزینههای روزمرهی زندگی مبالغ زیادی نیستند. همهی ما مبالغ بسیار بیشتری را صرف سایر اقلام مصرفی میکنیم؛ بنابرین کتاب گران نیست؛ اما اگر کتاب نامناسبی بخریم برای ما خیلی گران تمام میشود. چرا؟
خرید کتاب هزینههای پنهانی دارد که چون هنگام خرید پرداخت نمیکنیم، معمولاً آنها را نمیبینیم و در محاسبات خود در تصمیمگیری دربارهی خریدن یا نخریدن کتاب آنها را لحاظ نمیکنیم. اولین هزینهی پنهان هر کتاب وقت و انرژیای است که باید برای خواندن آن صرف کنیم. به عنوان مثال برای خواندن یک کتاب آموزشی ریاضی 200 صفحهای حدوداً 40 ساعت یا شاید هم بیشتر باید وقت صرف کنیم. اگر کتاب نامناسبی خریده باشیم عملاً علاوه بر مبلغی معادل قیمت پشت جلد کتاب، 40 ساعت از وقت و انرژی خود را نیز هدر دادهایم. کیست که نداند ارزش 40 ساعت وقت و انرژی ما که باید صرف یادگیری شود، بسیار بیشتر از مبلغ کتاب است؟ آیا هنگام خریدن کتاب این هزینهی پنهان را لحاظ میکنیم؟
هزینهی پنهان دیگر، تأثیر کتاب بر کیفیت مطالعهی ماست. این هزینه ممکن است سرمایهگذاری یا سرمایهسوزی باشد؛ بستگی دارد که ما کتاب مناسبی بخریم یا نه. هر کتابی یک طراحی مفهومی دارد که معمولاً توسط ناشر در پیشگفتار یا پشت جلد کتاب آورده میشود. طراحی مفهومی یک کتاب بیانگر ویژگیهای اساسی آن است که روی کیفیت مطالعهی ما تأثیر زیادی دارد. به عنوان مثال کتاب آموزشیای که شامل سؤالات شناسنامهدار و استاندارد مطابق با معیارهای هدف باشد، کتاب مناسبی است؛ زیرا باعث میشود با شیوهی طراحی سؤالات هدف آشنا شویم و نکاتی را بیاموزیم که بیشترین احتمال مواجهه با آنها در سؤالات هدف وجود دارد. آیا تأیید میکنید که خواندن کتابی که تمرکز آن بر سؤالات استاندارد است، باعث افزایش کیفیت مطالعه میشود؟ پس خریدن این کتاب یک سرمایهگذاری است.
روی دیگر سکه، کتاب آموزشیای است که تعداد سؤالاتی که از هر مبحث آورده متناسب با میزان اهمیت آن مبحث نباشد. این کتاب برای برخی مباحث بیش از حد لازم و برای برخی دیگر کمتر از حد کافی سؤال آورده است؛ بنابراین کتاب مناسبی نیست؛ زیرا باعث میشود ما به هر مبحث نه به اندازهی اهمیت آن بلکه به اندازهای که سلیقهی مؤلف ایجاب کرده است وقت و انرژی اختصاص دهیم. آیا موافق هستید که رعایت نکردن تعادل مطالعاتی بین مباحث متناسب با اهمیت آنها باعث کاهش کیفیت مطالعه میشود؟ پس خریدن این کتاب یک سرمایهسوزی است. آیا هنگام خرید کتاب این هزینهی پنهان را لحاظ میکنیم؟
به نظر شما سایر هزینههای پنهان خرید کتاب کداماند؟ اگر در خرید کتاب علاوه بر هزینهی آشکار که واقعاً زیاد نیست، هزینههای پنهان را که بهنسبت بسیار زیادند لحاظ کنیم کتابهای بهتری خواهیم خرید.