چهارم دبستان
معرّفي مباحث «علوم» آزمون 27 بهمن
نور و بازتابش
آينه: اغلب آينهها از شيشههايي تشکيل شدهاند که پشت آنها از لايهي نازکي از يک فلز برّاق پوشيده شده است. اگر نوري به آينه بتابد از شيشهي شفاف عبور ميکند و سپس تقريباً تمامي نور به وسيلهي لايهي فلز برّاق پشت شيشه باز ميتابد.
ويژگيهاي تصوير در آينهي تخت:
1)2)3)4)
آينههاي کروي:
الف) آينهي کوژ (محدّب)
ب) آينهي کاو (مقعر)
الف) آينهي کوژ (محدّب): آينهاي کروي است که سطح آن رو به خارج برآمده است. تصوير در اين آينه مجازي، کوچکتر از جسم و مستقيم است. حوزهي ديد در اين آينه وسيع است. از اين رو در اتومبيلها و ... استفاده ميشود.
ب) آينهي کاو (مقعر): آينهاي کروي است که سطح آن رو به داخل فرورفته است. چگونگي تشکيل تصوير در اين آينه به فاصلهي جسم تا آينه بستگي دارد. اين آينه در يک حالت تصوير مجازي ايجاد ميکند و اين زماني است که جسم بين کانون و آينه قرار گيرد و اين تصوير مجازي، مستقيم و بزرگتر از جسم است. در بقيّهي حالتها، تصوير حقيقي و وارونه است.
تصوير در آينههاي متقاطع
|
زاويهي بين دو آينه |
تعداد تصاوير |
|
90 درجه 60 درجه 30 درجه . . . درجه |
3 تصوير 5 تصوير 11 تصوير . . . ( ) تصوير |
شرايط ديده شدن يک جسم که از خود نوري ندارد
1) منبع نوري وجود داشته باشد.
2) نور از منبع نور به جسم بتابد.
3) نور پس از تابيدن به جسم، بازتاب کند.
4) نور بازتاب شده از جسم به چشم برسد.
بازتابش نور: طبق قانون بازتابش، زاويهي تابش و زاويهي بازتابش برابرند.
انواع بازتابش
الف) بازتابش منظم
ب) بازتابش نامنظم
الف) بازتابش منظم: چنانچه يک دسته پرتوي نور موازي به سطحي صاف و صيقلي بتابد به طور موازي و منظم بازتاب ميکند.
ب) بازتابش نامنظم: چنانچه يک دسته پرتوي نور موازي به سطحي ناصاف بتابد به طور نامنظم بازتاب ميکند.
تذکر: در بازتابش منظم و نامنظم، زاويهي تابش و بازتابش با يکديگر برابر است.
تذکر: رنگ جسم و صافي يا زبري سطح جسم از عواملي هستند که در مقدار بازتابش نور مؤثر هستند.
چند کاربرد آينه
à در زيردرياييها براي ديدن اجسامي که در سطح آب قرار دارند از چشم زيردريايي يا پريسکوپ استفاده ميشود. اين وسيله توسط 2 آينهي تخت ساخته ميشود.
à براي به کارگيري انرژي گرمايي خورشيد از کورهي آفتابي که از آينهي فرورفته ساخته شده، استفاده ميشود.
در مقالهي بعدي به مبحث الکتريسيته خواهيم پرداخت.