صنایع دنیا شامل بخشهای گوناگونی است که در هر کدام قطعات و تجهیزات مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد. به منظور تهیه این قطعات نیاز به آگاهی جامع از جنس مناسب است. با آگهی از جنس قطعه و تعیین آن، باید بهترین روش ممکن برای تولید و انتخاب بهینهترین روش تولید معین شود.در ادامه تهیه مواد اولیه برای تولید، چه به صورت خالص و چه به صورت ترکیبی، مناسبترین روش از میان روشهای استخراج انتخاب میشود. اکنون بعد از تهیه مواد اولیه، با توجه به جنس ماده اولیه و شکل نهایی قطعه، یک یا چند مرحله عملیات مظیر نورد، ریختهگری، شکل دهی و ... روی قطعه صورت میگیرد. در برخی موارد نیاز به ایجاد پوشش و عایق مناسب است. مورد حائز اهمیت دیگر روشهای نگهداری، بازرسی و بررسیهای غیر مخرب ((NDT و در صورت نیاز تعویض برخی قطعات است.
رشته مهندسی متالورژی اطلاعات لازم در مورد کنترل و انجام بخشهای مختلف توضیح داده شده در بالا را در اختیار دانشجویان قرار میدهد. در مقطع کارشناسی بطور کلی اطلاعات در مورد خصوصیات فیزیکی و مکانیکی مواد در شرایط گوناگون، روشهای مختلف تولید و بازرسی ارائه میگردد. این رشته در برخی دانشگاهها در مقطع کارشناسی شامل گرایشهای صنعتی، استخراج و سرامیک است که بر خلاف تفاوت در نام آنها، از 144 واحد درسی تنها در 10 واحد درسی که عموماً اختیاری اند تفاوت دارند. همین امر باعث شده است که در سالهای اخیر برخی دانشگاهها نظیر تهران و صنعتی شریف تنها در یک گرایش تحت عنوان علم مواد دانشجو میپذیرند. در مقطع کارشناسی ارشد این رشته شامل گرایشهایی است که هر کدام بخشی از دروس گذرانده شده در دوره کارشناسی را با جزئیات بیشتر و به صورت پیشرفته ارائه میدهند. به عنوان مثال در گرایش شکلدهی روشهای گوناگون شکلدهی ( فورج، نورد، رول، اکستروژن و طراحی سیم، میله و تیوب) و تولید قطعات، در گرایش استخراجی فرآیندهای استخراجی و دستیابی به مواد وعناصر با درجه خلوص بالا (بایومتالورژی، هیدرومتالورژی، الکترولیزو الکتروینینگ) ، در گرایش سرامیک تولید ونگهداری قطعات و پوششهای مختلف سرامیکی، در گرایش انتخاب وشناسایی مواد تعیین جنس قطعات و روشهای بهینه ساخت، در گرایش جوشکاری روشهای اتصال قطعات وبازرسی آنها و در گرایش نانو مواد- که امروزه اهمیت بیشتری پیدا کرده-پوششها و نانوساختارها مورد بررسی بسیار دقیق قرار میگیرند. همچنین گرایشهایی مدرن مانند شبیهسازی و بایومواد که مرتبط با علم روز دنیاست. در گرایش بیومواد قطعات و تجهیزات مورد نیاز در پزشکی نظیر ایمپلنتهای استفاده شده در بدن و سیمهای ارتودنسی تولید میشود .
بر خلاف تصور عمومی، همانطور که از توضیحات مذکور مشخص است رشته متالورژی با رشته شیمی تفاوت دارد و تنها در دو گرایش نیاز به اطلاعات شیمی دارد که با گذراندن 3 واحد در کارشناسی برطرف میشود. با توجه به وجود تجهیزات و قطعات مختلف مهندسی فارغالتحصیل این رشته میتوانند در صنایع گوناگون نظیر نفت، گاز، پتروشیمی و کارخانجات در بخشهای طراحی، بازرسی و اجرا مشغول به کار شوند. از مزایای مهم این رشته امکان بالای پذیرش برای ادامه تحصیل در خارج از کشور است چراکه استقبال از این رشته درسایر کشورها بسیار بالاست.
سمیه دشتی - کارشناسی ارشد مهندسی متالوژی - دانشگاه تهران