وحيد اسپان منش -کارشناسي ارشد عمران دانشگاه تهران
قبل از هر گونه تصميم درمورد انتخاب رشته تحصيلي، بايد جايگاه رشته هاي تحصيلي مورد نظر را در ذهن خودمشخص کنيد. يعني در درجه ي اول با تواناييها ، استعدادها و روحيهي خودآشنايي پيدا کرده و با توجه به اين موارد انتظارات خود از يک رشته ي تحصيلي را مدنظر قرار دهيد. و در نهايت با بررسي دقيق ويژگي هاي هر رشته و نيز مشاوره با افرادبا تجربه، رشته تحصيلي متناسب با شخصيت خود را انتخاب کنيد.
با توجه به داشتن 6 سال سابقه ي داشجويي در رشته ي مهندسي عمران (4 سال در دوره ي کارشناسي و 2 سال دردوره ي کارشناسي ارشد)، در اين ارايه برخي از تجربيات خود در ارتباط با رشته ي تحصيلي عمران و ويژگي هاي مهم آن را در اختيار شما قرار دهم. در اين بين برخي ازويژگي ها عمومي و رايج و برخي تخصصي ميباشند.
محبوبيت رشته: بدون شک در 10 سال اخير رشته ي مهندسي عمران همواره جزء 4 رشتهي اول مورد علاقه ي داوطلبين کنکور رياضي بوده و حتي در چند سال اخير پس از رشت هي تحصيلي برق، جزء پرطرفدارترين رشته هاي دانشگاهي مد نظر داوطلبين محسوب ميشود. بدون شک اين محبوبيت از ويژگي هاي منحصر به فرد اين رشته ي تحصيلي حکايت ميکند. از جمله مهم ترين اين ويژگيها ميتوان به موارد زير اشاره نمود:
o وجود بازارکار مناسب در شرايط فعلي و نياز به عمران و آباداني در بخشهاي مختلف کشور
o جذب مناسب و سريع به بازار کار (حتي با مدرک کارشناسي)
o تنوع بسيار زياد کارهاي مرتبط به رشته تحصيلي عمران و در نتيجه جذب افراد با سلايق متفاوت
o تجربي بودن بسياري از مشاغل مرتبط با اين رشته تحصيلي
o عيني بودن بسياري از مطالب درسي و وجود واحدهاي عملي متنوع
o سطح دشواري متوسط درس هاي ارايه شده در هر مقطع
o فراهم بودن امکان تحصيل در مقاطع بالاتر به صورت تخصصي در داخل و خارج از کشور در صورت علاقه
o تنوع رشته هاي تحصيلي موجود در مقطع کارشناسي ارشد
در بالا تنها برخي ازويژگيهاي عمومي رشته ي تحصيلي مهندسي عمران را برشمارديم. مجددا ياد آور ميشوم تمامي موارد فوق تنها در صورتي تحقق خواهند يافت که ورود به اين رشته از روي علاقهمندي با پشتوانه ي وجود تواناييهاي لازم صورت گيرد.
تنوع دروس دانشگاهي: کليات واحدهاي درسي درمقطع کارشناسي به اين صورت است که در طور معمول بايد در هشت الي نه ترم تحصيلي تعداد 142 واحد درسي را گذراند. تنوع درسي اين واحد ها به شرح زير است:
22 واحددروس عمومي (از جمله ادبيات فارسي، زبان عمومي، زبان تخصصي، انديشهي اسلامي،انقلاب اسلامي و ....) که اين دروس تقريبا بين تمام رشته هاي تحصيلي مشترک بوده واز اين نظر تفاوت خاصي ميان رشته ها وجود ندارد.
27 واحددروس پايه (از جمله رياضي 1 ، رياضي 2، آمار و احتمالات، معادلات ديفرانسيل،فيزيک1 و آزمايشگاه و ...) اين دروس نيز بين بسياري از رشته هاي مهندسي مشترک ميباشندولي به طور مثال رياضيات مهندسي که جزء واحدهاي درسي ساير رشته ها ميباشد درواحدهاي تحصيلي رشته عمران قرار ندارد.
86 واحد دروس اصلي و تخصصي الزامي که انتخاب اين واحدها در طي دوره ي تحصيلي اجباري ميباشدو اين دروس هستند که تمايز اصلي را ميان رشته ي تحصيلي عمران و ساير گرايش ها ايجاد ميکنند. اين واحدها از تنوع بسيار زيادي برخوردارد بوده به طوري که برخي آزمايشگاهي و برخي نيز تئوري ميباشند. اين دروس از طيف هاي زير برخوردارند.
واحدهاييکه مربوط سازه و ساختمان ميباشند: اين طيف بسياري از دروس تخصصي را در بر ميگيردو عموم مردم با توجه به همين مورد رشته ي تحصيلي عمران را تنها محدود به ساختمانسازي و سازه تصور ميکنند. از جمله ي اين دروس ميتوان به استاتيک، مقاومت مصالح،تحليل سازه ها، فولاد1و2، بتن1و2، مصالح ساختماني، تکنولوژي بتن، متره وبرآورد، پي و زلزله و ... برخي از مهمترين اين موارد ميباشند که مبناي اصلي گرايش سازه و زلزله در مقطع کارشناسي ارشد راشکل ميدهند.
واحدهايي که مربوط به مهندسي خاک ميشوند: واحدهاي درسي از جمله زمين شناسي، مکانيک خاک، مهندسي پي و فنداسيون، آزمايشگاه مکانيک خاک و ... که مبناي اصلي گرايش خاک در مقطع کارشناسي ارشد را شکل ميدهند.
واحدهاي درسي مربوط به مهندسي آب: واحدهاي درسي از جمله مکانيک سيالات، هيدروليک، هيدرولوژي، بناهاي آبي و سد، مهندسي آب و فاضلاب و ... که مبناي اصلي گرايش مهندسي آب و محيط زيست و هيدروليک در مقطع کارشناسي ارشد را شکل ميدهند.
واحدهاي درسي مربوط به مهندسي راه: واحدهاي درسي از جمله نقشه برداري، راه سازي، روسازي، مهندسي ترافيک و ... که مبناي اصلي گرايش مهندسي ترافيک و حمل و نقل در مقطع کارشناسي ارشد را شکل ميدهند.
واحدهاي درسي مربوط به معماري: در ميان واحدهاي درسي عمران واحدهايي از جمله نقشه کشي ساختمان و ترسيم فني و اصول و مباني معماري قرار داده شده اند تا مهندسين عمران ديد کلي در ارتباط با اصول طراحي ساختمان و نحوهي معماري فضاها پيدا کنند.
7واحد مربوط به دروس تخصصي ولي به صورت اختياري: منظور از اختياري بودن دروس ايناست که دانشجو آزاد است از ميان دروس اختياري مختلف ارايه شده با توجه به علاقه مندي خود دروس تخصصي منطبق با علايق خود را انتخاب نمايد. به طوري مثال اگر دانشجويي به دروس مهندسي خاک علاقه مند است ميتواند درس پي پيشرفته را انتخاب کندو دانشجويي که به مسايل سازه علاقه مند است ميتواند درس پل سازي، مصالح بنايي و... را انتخاب نمايد.
بازار کار و چشم انداز تحصيل در مقاطع تحصيلي بالاتر: يکي از جذاب ترين موارددر ارتباط با رشته ي تحصيلي عمران وجود بازار کار مناسب براي افراد با سليقه هاي متفاوت ميباشد. با توجه به تنوع بسيار بالاي دروس ارايه شده در دوره ي کارشناسي که برخي از مهمترين آنها را برشمرديم، مشاغل بسيار متفاوتي در زمينه ي هاي مختلف وجود دارد.
يکي از نکات قابل توجه درارتباط با اين مشاغل اين است که در کنار داشتن اطلاعات علمي مناسب، وجود تجربه هاي کاري يکي از کليدهاي اصلي موفقيت ورود به بازار کارهاي مربوط به اين رشته ميباشد. به طوري که استخدام در بسياري از اين مشاغل، با داشتن تجربه و مهارت لازمبه سهولت صورت ميگيرد. بنابراين پيشنهاد ميشود در کنار آموزش مطالب علمي، باحضور در پروژه هاي عمراني به صورت کارآموز و کسب مهارتهاي لازم قبل از اتمام دوره ي تحصيلي، تجربيات عملي خود را افزايش دهيد.
کار در شرکتهاي مشاوره،شرکتهاي پيمان کاري، پروژه هاي تحقيقاتي به عنوان مهندس اجراي، نقشه بردار، سرپرست کارگاه، مهندس ناظر، طراح سازه از جمله کارهاي عمده ي مربوط به بخش ساختماني ميباشد که با داشتن مدرک کارشناسي ميتوان به آنها دست يافت. کار دربرخي از سازمان ها نياز اطلاعات تخصص دارد که با تحصيل در مقاطع بالاتر (کارشناسيارشد و دکتري) ميتوان به آنها دست يافت. کار در شرکت هاي مديريت منابع آب، شرکتآب و فاضلاب ، تصفيه خانه، سواحل، راهسازي و ترافيک شهري، ساخت پل و سد و... از جمله اين موارد ميباشد.
با توجه به وجود دانشگاه هاي متعدد در سرتاسر کشور، امکان ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر در رشته ي مهندسي عمران وجود داشته به طوري که امکان ادامه ي تحصيل در مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري هماکنون در اکثر دانشگاههاي تراز اول کشور فراهم شده است. با توجه به وجود سطح علمي بسيار مناسب در رشته ي تحصيلي عمران در دانشگاههاي کشور و به روز بودن مطالب علمي، هر ساله تعدادي زيادي از دانشجوهاي ايران در مقطع کارشناسي و کارشناسي ارشدبه تيم هاي علمي محقيق در سرتاسر دنيا ميپيوندند و در نتيجه امکان ادامه تحصيل در خارج از کشور نيز براي دانشجويان اين رشته فراهم است.
گرايشهاي مختلف عمران درمقطع کارشناسي ارشد: با توجه به مطالب عنوان شده، رشته ي مهندسي عمران از گرايشهاي مختلفي در مقطع کارشناسي ارشد برخوردار است که مهمترين آنها عبارتنداز:
مهندسي سازه
مهنسد زلزله
مهندسي خاک و پي
مهندسي حمل و نقل و ترافيک
سازههاي دريايي
مهندسي هيدروليک
مهندسي آب (مديريت منابع آب، آب و فاضلاب و مهندسي رودخانه)
مهندسي محيط زيست
مديريت ساخت